Tíminn - 09.08.1968, Blaðsíða 9

FÖSTUDAGUR 9. ágúst 1968.
TIMINN
9
Útgefandi: FRAMSÓKNARPLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benedifctsson. Ritstjórar: Þórarinn
p^^rjpsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastjóri: Steingrímur Gíslason. Ritstj.skrifstofur f Eddu-
húsinu, simar 18300—18305. Skrifstofur: Bankastræti 7. Af-
greiðslusími: 12323. Auglýsingasími: 19523. Aðrar skrifstofur,
simi 18300. Áskriftargjalid kr. 120.00 á mán. innanlands — í
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsnúðjan EDDA h. f.
t
ERLENT YFIRLIT
Verðnr Richard Nixon kjörinn
næsti forseti Bandaríkjanna?
Ureltar stefnur
Það var um all langt skeið sameiginlegur boðskapur
forsprakka Sjálfstæðismanna og kommúnista, að eigin-
lega væri ekki til nema tvær meginstjórnmálastefnur,
kapítalisminn og kommúnisminn. Flokkar eins og Fram-
sóknarflokkurinn, er aðhylltust hvoruga þessara stefna,
væru í rauninni stefnulausir, eða a.m.k. stefnulitlir. Þeir
einir fylgdu einhverri stjórnmálastefnu, er annað hvort
aðhylltust kapítalismann eða kommúnismann sem megin-
úrræði.
Þessa boðskapar gætir nú orðið lítið í Mbl. og Þjóð-
viljanum, a.ip.k. í samanburði við það, sem áður var.
Ástæðurnar eru augljósar. Atburðir seinustu ára og þó
einkum atburðir seinustu missera, hafa leitt það í ljós,
að báðar þessar stefnur eru orðnar úreltar. Þær leysa
ekki þau vandamál, sem nú er fengizt við. í Banda-
ríkjunum, sem hafa verið höfuðland kapítalismans, logar
allt í uppþotum, því að kapítalisminn hefur leitt til hinn-
ar ranglátustu eignaskiptingar og kynþáttamismunar. í
Sovétríkjunum, sem eru höfuðland kommúnismans, ótt-
ast valdhafarnir ekkert meira en aukið frjálsræði. Þeir
óttast að skipulag kommúnismans muni hrynja, ef fólkið
fær sjájft að ráða. Þess vegna reyna þeir að sporna gegn
auknu frelsi í Tékkóslóvakíu, eins og frægt er orðið.
Það er þannig orðið eins augljóst og verða má, að
kapítalisminn, sem er stefna Sjálfstæðisflokksins, og
kommúnisminn, sem er stefna Alþýðubandalagsins, eru
úreltar stefnur .Hinar þröngu kreddukenningar kapítal-
ismans og kommúnismans leysa ekki þann vanda, sem
fengizt er við í þjóðfélögum nútímans. Vandamál nú-
tímans verða ekki leyst eftir kokkabókum vissra kreddu-
kenninga, heldur verður að gæta meira víðsýnis og
frjálslyndis og leita eftir því, sem bezt hentar í hverju
einstöku tilfelli. Þjóðfélög nútímans krefjast þess, að
stjórnmálamennirnir séu víðsýnir, leitandi, sískapandi.
Það verða þeir ekki, ef þeir binda sig við þröngar, úr-
eltar kreddukenningar.
Vandamál nútímans útheimta víðsýna, leitandi og
alhliða umbótastefnu. Framsóknarflokkurinn hefur
jafnan haft það markmið að vera fulltrúi slíkrar stefnu.
Þess vegna hefur hann aldrei gerzt játandi þröngra
kreddukenninga, eins og kapítalismans og kommún-
ismans.
\
Orsakir erfiðleikanna
Það er rétt, að atvinnuvegirnir búa nú við ýmsa
erfiðleika, sem ríkisstjórninni og stefnu hennar verður
ekki kennt um. Hitt er jafn ljóst, að staða þeirra væri
nú önnur og betri, ef fylgt hefði verið annarri stefnu í
efnahagsmálum á undariförnum árum, ef peningapólitík-
in hefði verið önnur, ef meira hóf hefði vepið í inn-
flutningnum, ef reynt hefði verið að draga meira úr
verðbólgunni, o.s.frv. Erfiðleikarnir stafa því öðrpm
þræði af rangri stjórnarstefnu.
Það er höfuðatriðið, að menn geri sér þetta vel ljóst.
Án þess geta menn ekki sigrað þá erfiðleika, sem nú
er glímt við. Þeir verða ekki sigraðir nema með nýrri
stefnu og nýjum vinnubrögðum. En sannarlega er ekkí
a góðu von meðan annað aðalblað stjórnarinnar, Alþýðu-
blaðið, neitar að viðurkenna þetta og telur alla erfiðleika
sprottna af orsökum sem stjórnarvöldin hafi ekki ráðið
við.
Það er sennilegt, ef Humphrey verður keppinautur hans
ÞAÐ FÓR eins og lengi hafði
verið búizt við, að Richard
Nixon var útnefndur forseta-
efni republikana. Það hafði
komið í ljós í prófkosningun-
um, þar sem enginn treysti sér
til að keppa við hann, að hann
átti meira fylgi meðal flokks-
bundinna republikana en nokk-
ur foringi þeirra annar. Sama
höfðu skoðanakannanir leitt í
ljós. Eini möguleikinn til að
hnekkja útnefningu hans var
sá að einhver annar af leiðtog-
um flokksins þætti sigurvæn-
legri 1 forsetakosningunum sök
um þess, að hann hefði meira
fylgi meðal óháðra kjósenda og
óánægðra demokrata en Nixon.
Nelson Rockefeller hafði treyst
á, að almennar skoðanakannan-
ir myndu leiða þetta í ljós.
Þanmg fór hius vegar, að niður-
stöðum tveggja helztu skoðana-
kannanastofnana Bandaríkjanna
bar ekki saman. Seinustu niður-
stöður Gallups bentu til, að
Nixon væri verulega sigurvæn-
legri en Rockefeller. en sein-
ustu niðurstöður Louis Harris
sýndu hins vegar, að Rockefell-
er væri aðeins sigurvænlegri.
Einkaskoðanakönnun sem
Rockefeller fékk Arcibald
Crossley til að annast um og
skýrt var frá síðastl. mánudag,
gaf til kynna, að Rockefeller
yrði heldur sigursælli én Nix-
on í stærstu ríkjunum, en þó
ekki svo neinu verulegu mun-
aði. Þessi skoðanakönnun var
hins vegar söguleg vegna þess,
að hún gaf til kynna, að Mc-
Carthy myndi sigra bæði Nixon
og Rockefeller f Kaliforníu og
New York ríki, en Humphrey
myndi tapa fyrir hvoi-um
þeirra. sem væri.
Eftir að xunnugt varð, að
skoðanakannanirnar styrktu
ekki verulega aðstöðu Rocke-
fellers, varð sigur Nixons aug-
Ijós, eins og líka sannaðist á
flokksþinginu.
ÞÓTT Richard Nixon eigi
meira en tveggja áratuga stjórn
málaferil að baki, er hann enn
maður á góðum aldri, 55 ára
gamall. Hann hefur þá stjórn-
málareynslu, sem bezt verður á
kosið til að gegna forsetastarf-
inu. Hann hetur setið í báðum
deildum Bandaríkjaþings. frá
1946—50 í fulltrúadeildinni og
frá 1950—52 í öldungadeildinni
og síðan verið varaforseti i átta
ár. Seinustu árin hefur hann
gegnt lögfræðistörfum, en jafn
framt ferðazt mikið til að halda
við oekkingu sinni á alþjóða-
málum. Hann virðist hafa mjög
mikinn áhuga á aliþjóðamál-
um og má pví búast við, að
hann láti þau sérstaklega til
sín taka, ef nann verður kjör-
inn forseti.
Það hefur jafnan verið við-
urkennt, að Nixon er gæddur
skörpum gáfum og miklum
dugnaði. Skapgerð hans hefur
hins vegar verið umd.eild og
stafar það m. a af bví, að hann
er dulur og samlagast ekki
fólki að ráðt nema nánustu
fjölskylduvinum. Það orð hefur
NIXON
komizt á hann, að ekki væri
alltaf víst hvar menn hefðu
hann. Hann hefur m. ö. o. ver-
ið grunaður um græsku. Nokk-
uð stafar þetta af því, að hann
var mjög óvæginn og harður
baráttumaður í fyrstu kosning-
unum, sem hann vann í Kali-
forníu, og hefur því líka verið
óspart haldið á lofti af andstæð
ingum hans.
Um skeið var álitið, að þátt-
töku Nixons í stjórnmálum
væri lokið. flann féll að vísu
með örlitlum mun fyrir John
F. Kennedy í forsetakosningun-
um 1960. Hitt var meira áfall
fyrir hann, að hann beið ósigur
í ríkisstjórakosningunum í Kali-
forníu 1962. Sjálfur lét hann
líka svo ummælt þá, að skilja
mátti, að hann hefði ákveðið að
draga sig í hlé. En hann breytti
þeirri ákvörðun og tók veru-
legan þátt í forsetakosningun-
um 1964, þegar hann studdi
Goldwater mjög kappsamlega,
þótt vitað væri, að hann væri
vonlaus. í þingkosningunum
1966 Dar mikið á Nixon og ferð
aðist hann pá um Bandarikin
þvert og endilangt og veitti
frambjóðendum republikana
mikinn stuðning. Hann sýndi þá
glöggt, að hann var snjaRasti
áróðursmaður republikana. Síð-
an hefur haun óumdeilanlega
verið sá forustumaðurinn, sem
átt hefur traustast fylgi, meðal
flokksbundinna republikana.
NIXON hóf stjórnmálaferil
sinn sem ákaíur andstæðingur
kommúnista og mikill aðdáandi
hins frjálsa framtaks. Þá var
oft rætt um hann sem einn
helzta talsmann hægri armsins
í flokknum. Siðan hefur hann
færzt heidur ul vinstri og reynt
að skapa sér þá stöðu. að hann
hefði traust bæði hægri og
vinstri armsins. Það hefur hon-
um tekizt nú Hann var lengi
vel talsmaður þess, að Banda-
ríkin létu hvergi undan síga í
Vietnam, og hertu frekar loft-
árásirnar á Norður-Vietnam en
drægju úr þeim. Seinustu mán-
uðina hefur hann hins vegar
sneitt hjá því að ræða nokkuð
um Vietnamstyrjöldina, unz rétt
fyrir seinustu helgi, er hann
birti stutta greinargerð um af-
stöðu sína. Þótt hún sé að
ýmsu leyti óákveðin, bendir sitt
hvað til þess, að hann hafi nálg-
azt sjónarmið hinna svokölluðu
dúfna. Og einhvern tíma hefði
það þótt efni í fyrirsögn, ef
Nixon hefði boðað, að hann
hefði í hyggju að hefja kosn-
ingabaráttu með því að fara
til fundar við leiðtoga kommún-
ista í Moskvu. en það hefur
hann gefið til kynna nú.
í innanlandsmálum leggur
Nixon áherzlu á, að hann vilji
leysa vandamálin með sem
minnstri íhlutun ríkisvaldsins
og byggja sem mest á frjálsu
framtaki og frjálsri samvinnu
og sjálfboðaiiðastarfi. í sam-
bandi við mál blökkumanna
leggur nann áherzlu á, að þeir
verði ’studdir til að eignast og
starfrækja eigm atvinnufyrir-
tæki, því að það muni auka
sjálfsvirðingu þeirra. Annars
lagði Nixon kapp á, að fullt
tillit yrði tekið til vinstri arms
republikana, þegar samin var
stefnuskrá sú, sem flokksþing
þeirra samþykkti. Fyrir milli-
göngu hans náðist full eining
um stefnuskrána.
ALLAR HORFUR virðast nú
á, að Hubert Humphrey verði
fyrir valinu sem forsetaefni
demokrata, þótt skoðanakann-
anir séu McCarthy hliðhollar.
Tveir reyndir stjórnmálamenn
munu þá leiða saman hesta
sína í forsetakosningunum í
haust. Um þá hefur verið sagt,
að sá munur væri á þeim, að
Humphrey væri gamall fram-
sóknarmaður, sem væri á leið
til hægri, en Nixon gamall
íhaldsmaður, sem væri á leið til
vinstri. Kosningabaráttan mun
leiða það í ijos, hvort þessi
dómur fær scaðizt. Báðir eru
þeir Nixon og Humphrey Snjall
ir baráttumenn og auglýsinga-
menn, ef svo mætti að orði
kveða. Það getur ráðið miklu
um úrslitin, hvor þeirra virðist
ferskari í hugsun og líklegri til
breytinga og stórræða. Nixon
gerir sér þetta ekki sízt ljóst
og leggur þv: mikla áherzlu á,
að sigur hans muni tryggja ný
viðhorf og nýja menn í æðstu
stjórn Bandaríkjanna, en sigur
Humphreys mum aðeins
tryggja áframhald þess, sem er.
Takist honum að sannfæra
menn um betta, er það ekki
ósennilegur spádómur, að hann
verði næsti iorseti Bandaríkj-
anna. Fáir neita því, að hann
hafi gáfur «g reynslu til að
geta re.vnzt bar vel, en þó verða
margir fullir efasemda, unz £
hann hefur sýnt þetta í verki. |
Þ. Þ. f