Tíminn - 27.08.1968, Side 5
jfiranmm n. ágúst íses.
TÍMINN
eigiriega hátíS Norðurland-
Dagttr í marga daga
Málvöndunarmaður skrifar:
j,Qft er ibýsnast ytfir engil-
sajaijeácTxm áhrifttm á íslenzka
tangu og menningn og óttast
mangir að þau álhrif geti orðið
íslenjku þjóðinni hættuleg.
Hins vegar hafa menn lítinn
vara á sér varðandi „skandina
' vísk“ áhr® á tunguna, nema
hviað íslenzku kennarar í skól
um eru standum að fetta fing-
ur út í „dÖBskuslettarnar.“
Nonæn samviena eflist með
hverju árinu og er því ekki ó-
‘ sennilegt að ætla, að með aukn
nm mmningarsamskiptum við
vtoa^jéSSr okkar á Norðurlönd
œn verðum við fyrir áihrífum
af -t«ngumáikim þeirra. í>ó að
m!§r -%!Úr mitt leyti þyki heilla
veeœffisgri norræn menningar-
áfer® en ensk eða amerisk, verð
ur þó að gæta sín á því tungu
máli sem nefnt hefur verið
„skandinavíska“.
■ Hýernig getnr dagur varað
f marga daga? Sú spurning virð
ist ekki hafa leitað á fiyrirsagna
smiði dagblaðanna, þegar þeir
fyrir sfðustu helgi sömdu fyrir
sagnir ems og þessa: — Noa>
ræni byggingardagurinn hefst
á mánudag. RáðBtefnan stend
u-r í þrjá daga og er sú fjöl
meimasta sem haldin hefur ver
fð hér á íandi. —
Það er auðséð hvaðan þessi
hugsanaviöa er fcomin. í Dan-
möriku, Noregi og Svfþjöð. er
talað um Nordens dag, og þar
er étt við ráðstefrru og sam-
anna. í Noregi heitir þjóð-
þingið „Rigsdagen“, og fjölda
annaiTa dœma mætti nefna.
Þetta sýnir að „dag“ á þessum
málum hefur i sér fólgna þing-
eða ráðstefnuhaldsmerkingu
fyrir utan sina venjulegu merfc
ingu. g dagur í fyrra tilvik-
inu getur með frændþjóðum
okikar staðið í marga daga en
þess finnast engin dæmi að
íslenzka orðið ,,dagur“ geti
haft þessa tvíþættu merkingu.
Það er þyi gjpggt dæmi um
óheillavænleg „skandinavisk“
áhrif á íslenzku, þegar sagt er,
að Norræni bygginCTardagur-
inn“ standi í þrjá daga.
Þvi ekki að íslenzka
„skandinaviska" orðið ,xlag“
og segja bara Norræna bygg-
in garráðstef nan?“
„Litli sandur“ —
Sjónvarpið
Magnús HaH skrifar:
,Til Landfara Tímans.
Ég hef hingað til leitazt við
að taka glappaskotum sjón-
varpsins okkar með umburðar-
lyndi og skilningi og reynt að
líta á þau sem eðlileg bernsku
brek, en nú er þolinmœði mín
á þrotum. Sjónvarpið hefur nú
starfað það lengi, að reynslu
leysi verður ekki lengur borið
við, þegar hraifclegur efnisflutn
ingur þess er gagnrýndur. Há-
tindinum í hónum riáðu sjón
varpsmenn í „skemmtiþættin-
um“ ,,Litla-Sandi“. og er af
honum ljóst að þeir telja sig
geta boðið islenzkri alþýðu upp
á hvað sem er og telpa hana
á því menningarstigi sem að-
eins svínum er sæmandi. En
á því er hún ekfci sem betur
fer, og hefur mér virzt ummæli
manna um þáttinn mjög á
einn veg, þ. e. þeir eiga tæpast
orð til að lýsa vanþóknun sinni
á þessari leiðinlegu vitleysu.
Og þrátt fyrir það að þáttwr
þessi vœri sköpunarverk hljóm
listgrnranns, var hlj'ómilistin svo
frumstæð, einfiöld og illa flutt
að með fád'æmum er. Er mér
spurn, hvi manni, sem er svo
iRa að sér í þeirri listgrein er
hann stundar, er falíð að semja
allt það er sjöqf’arpslþætti til-
heyrir. Hvers vegna er gamal
kunnum skemmtiatriðahöfund-
um eins og Ómari Ragnarssyni
Svavari Gests eða Jóni Mlúla og
Jónasi Árnasyni ekki falið
slikt? Og hvers vegna eru æfð
ir leikarar ekki Iátnir stjóma
og leika í þáttunum fremur en
hljómlistarmenn sem hafa uppi
svona ömurlegar tiliburði I þá
átt? Og enn eina hliðina, kostn
aðarhliðina, má efcki snið-
ganga, þegar sandi er dælt upp
á húsþak í svona fíflalegum
tilgangi Hvað er kostnaðurinn
mikill? Til samaníburðar má
geta þess, að f skemmtiþætti
H-nefndar er talið að eytt hafi
verið nálægt hálfri milljón, að
því er kunnugir segja. Burtséð
frá þessu má svo segja, að
slikir þættir eru aðeins kynning
fyrir hljómsveitina og ætti hún
lm ....... — - ii
OLSJKft)
Framhald af bls. 9.
.bama og unglinga var að verða
. alvariegt vandamál. Gekk víðá svo
ílangt, að á skólskemmtunum og
samkomum nemenda var mikill
hluti nemendanna ofurölvi.
Gagnrýnin á þetta ölævintýri
fór því stöðugt vaxandi. Þótti
. ríkisstjórninni að lokum mælir-
inn fullur og mun hafa talið full-
reynt um þessa tilraun. Um mán
aðamótin júní-júlí gaf hún svo út
' stjómarúrskurð um málið og til-
' kynnti, að tilrauninni um frjálsa
sölu á sterku öli skyldi hætt frá
■ og með 15. júlí 1968.
Saga þessa ölmáls í Svíþjóð er
■ lærdómsrík, því að reynslan er
ólýgnust
Áfengisvarnaráð.
kostlegum skattsvikum ár eftir ár,
rangliæti 1 lánamálum, skipulags
leysi í atvinnumálum, ranglæti í
launamálum og reiðileysi í fjár-
málum. Unga fólkið vill að mínu
áliti skipulega heildarstjórn at-
vinnulífsins, atvinnuvegunum og
öUum landsmönnum til góða. Það
vill að byggt sé upp fijölþætt at-
vinnulíf, er njóti stuðnings öflugs
kerfis varasjöða og fj'árfestingar
sjóða. Uuga fólkið vill nýtízkulegt
og árangursrí'kt menntunarkerfi,
sem mennti sérhvern þjóðfélags-
þegn eins vel og kostur er á.
Við viljum búa í góðu húsnæði og
við viljum búa þjóðinni öflugt
tryggingakerfi. Loks viljum við
sfðast en ekki sízt utanrikisstefnu
er tryggir öryggi landsins og
friðsamlega sambúð við aðrar
þjóðir, en sé þó óháð vilja stór-
velda og annarra rí'kja. Mikill
meirihluti unga fólksins er áreið
anlega hlynntur lýðræðissinnaðri
vinstristefnu í stjörnmálum og
vill að stjórnað sé af festu, sfcyn
semi og víðsýni með hag hins vjnn
andi fólks og þjóðarinnar allrar
fyrir augum. Og því vill það, að
þjóðin eigi sér ferskar og öflug-
ar hreyfingar verkalýðs og sam
vinnumanna.“
Þá vék Sigurður Guðmundsson
frekar að framtíðarþróun ísl.
stj,órnmála og sagði: „Ríkjandi
stjórnmálastefna komandi ára
og áratuga verður að vera
borin uppi af stjórnmálasamtök
um vinnandi manna, hvað sem
þeir starfa og' hvar sem þejr eru
búsettir í landinu. Við, sem fylgj
um vinstrisinnuðum stjórnmála-
samtökum unga fólksins, getum
ekki hugsað okkur eða sætt okk
ur við, að þróunin verði önnur
— og sízt af öllu að framhald
verði á þeirri. þróun, sem nú hefur
staðið um áratuga skeið. Við get
um ekki sætt okkur við, að flokk
ur auðmanna og atvinnurekenda
verði áfram áhrifamesta stjórn-
málaaflið í landinu. Stjórnmála
samtök vinnandi fólks til sjávar
og sveita verða að taka við for-
ustunni í stjórnmálunum og
stjórna síðan landinu með hag
þess og þjóðarinnar fyrir augum.
Sú þróun, er hafin var og komið
nokkuð á legg fyrir frumifcvœði
verkalýðs og samvinnumanna und
ir forustu Jónasar Jónssonar, ætti
nú langa sögu að baki, hefði hún
ekki verið að velli lögð, fyrst
með tilkomu Komúnistaflokksins
og síðar Sósialistaflokksins með
dyggilegri aðstoð og fyrirgreiðslu
Sjálfstæðisflokksins. Enda geta
ungir lýðræðissinnaðir vinstri
menn ekki hugsað sér að fram
hald verði enn á núverandi valda
kerfi, sem einkennist einkum af
því, að Sjálfstæðisflokkurinn hef
ur forustuna og velur sér þann
flokk til samstarfs, sem honum
sýnist — má næstum segja.“
Sigurður spurði, hvaða breyting
ar kæmu til greina, og nefndi
tvennt: Einmenningskjördæmi og
þá væntanlega tveggja flokka
kenfi, eða að lýðræðissinnaðir
vinstri rnenn sameinuðust á ný í
einum flokki, þar sem Alþýðu-
flokurinn væri þungamiðjan. Og
hann sagði: „Auðvitað sýnist mér
þessi leið miklu vænlegri. En
sama er, hvor þessara tveggja
leiða yrði farin, niðurstaðan yrði
endurreisn valdakerfis þess, sem
kennt er við Jónas frá Hriflu . .
En endurreisn þess er sennilega
það takmark, sem stjórnmáiasam
tök hins vinnandi fól'ks verða að
stefna að á komandi árum, og
um leið það mark, sem samtök
ungra vinstrisinnaðra stjórnmála
manna ættu að stefna að.“
Að . lokum flutti Sigurður Guð
mundsson Sambandi ungra Fram-
sóknarmanna heillaóskir í tilefni
þrítugsafmælisins.
RÆÐA SIGURDAR
Framhald af bls. 1
stoðina og loks fiá 1959 geysi
.mikinn sjávárafla og óvenjulega
hátt markaðsverð. Síðan sagði
hann: „Þjóðfélag okkar og sjálf
stæði þjóðarinnar stendur þvi enn
ekki á traustum grundvelli at-
vinnulífs og efnahagsmála."
Sagði Sigurður, að þessu þyrftu
þeir, sem nú væru ungir menn
og miðaldra að kippa í lag.
Sigurður ræddi nú um hina
ungu kynslóð, menntan hennar og
hæfni. Rakti hann ýmsar tölur,
sem sýndu gl'ögglega, að unga
fólkið hefur undanfarið haft mun
minni aðst'öðu til áhrifa á gang
stjórnmálanna en verið hefði fyrr
á öldinni. Hann sagði, að þetta
unga fólk gæti ekki sætt sig við
að vera svo sniðgengið, sem raun
bæri vitni, enda vissi það m^ta
vel hvað það vildi og hvað það
vildi ekki. Hann sagði orðrétt:
„Það sættir sig ekki við ranglæti
og spillingu á fjölmörgum sviðum
þjóðlífsins, ónógt frelsi og ónógt
lýðræði. Það vill ekki una stór
efckert að tafca fyrir, fremur
borga fyrir auglýsinguna.
Hátíðaljóð 1968
Guðmundur Þorsteinsson frá
Lundi skrifar Landfara 10. 8.
s. 1.
„Þ&ð þyfcir víst ekki miklum
tiðindum sæta, þó út komi
kver á íslandi — svo oft sem
hér er nefnt „hókaflóð". Það
orð er þó oiftast bundið jóla-
ös með tilheyrandi sölu-
mennsku. En nú hefir verið
gefið út litið fcver, óháð öllu
slíku, og langar mig að bregða
venju og minnast aðeins út-
komu þess, en það nefnist
„Hátíðarijóð 1968“. Tildrög eru
þau, að Stúdentafélag Hásfcól
ans efndi tfl samkeppni um
Ijóð í tilefni af 50 ára fullveldi
landsins 1. des. n.k.
Mörg ljóð bárust — en úr-
skurður nefndarinnar sem val
in var til að dæma um Ijóðin,
féll á þann veg að hún treysti
sér ekki til að mæla með neinu
þejrra til verðlauna. Þessi nið
urstaða kom alþýðu mjög á
óvart — og vakti vfða, van-
hugsaðan, Averðskuldaðan að-
hlá'tar.
Þó held ég að þarna hafi
mesta valdið óheppileg tilhög
un samkeppninnar, í byrjun, þ.
er: að gjört var rá'ð fyrir að
veita all-há verðlaun aðeins
eiim Ijóði. Þetta hefur, mjög
óverðskuldað, verið skilið svo
af mörgum, að ljóðin hafi öll
verið lítils nýt. Varla get ég
áfellzt nefndina fyrir það, þó
hún treysti sér illa til þess að
velja eitt kvæði úr þessum, til
hérra verðlauna, en hafna öll
um hinum. Annap væri, ef
þessari upphæð hefði mátt
skipta í fleiri staði, eins og
tíðkast í sambærilegum kring
umstæðum.
íslenzki tónninn
enn við lýði
Frá mínu sjónarmiði, eru
ijóðin flest vel framibærileg, og
mörg góð, — miklu betar sæm
andi til söngs á Jullveldisdegi"
okkar, en þeir útlendu stúdenta
söngvar sem þar hafa lengst
verið allsráðandi — okkur til
lftillar sæmdar á þeirri stundu
þó þeir annars megi góðir
heita.
Vil ég þakka Stúdentafélag
inu fyrir að efna til samkeppn
ininar, (þrátt fyrir áminnztan
gaiia) og höfundum fyrir þátt
tökuna. Þarna kom sannarlega
fram tónn, sem lítíð hefir orð
ið vart hér í kveðskap síðusta
fjörutíu ára — og margir héldu
að væri að fullu kafnaður í
Mammonshyggju og maura-
striti „sí'ðustu og verstu tíma“.
Má það vera fagnaðarefni öll
um, sem eru íslendingar meira
en að nafni að svo var ekki.
Þarna koma fram nógu mörg
góð lcvæði, til þess að engin
heilbrigð afsökun er til fyrir
þvi, að nota þau ekki til söngs
1. des. n. k. — og framvegis —
nema ef þeir sem að samkeppn
inni stóðu skyldu fara eitthvað
hjá sér af því að verðlaunin
voru ekki greidd, eins og vænzt
hafði verið, samkvæmt fyrir-
heiti. Ennfremur sýna þessi
kvæði og sanna það, (sem
margir voru farnir að efa) að
íslenzk skáld eru enn fær um
að yrkja ljóð, án þess að verða
sér til minnkunar.
Síðast en ekki sízt vil ég
svo þakka útgefanda fyrir að
hann hófst handa um að gefa
út það af ljóðunum, sem hann
náði til, og gefa almenningi
kost á, að sjá þau, — því
betra er að vita rétt en hyggja
rangt“.
5
A VlÐAVANGI
Hver á Valla*rstræti?
Morgunblaðið er að reyna að
klóra eitthvað í bakkann vegna
þess lineykslis, sem kaup Póst-
og símamálastjórnarinnar á
Sjálfstæðishúsinu í Reykjavík
er, en kaupverðið er 16,2 millj.
kr. Heldur tekst þó óhöndug-
Ilega til, því að blaðið vekur
með þessu aðeins upp við-
kvæma spurningu fyrir borgar-
yfirvöld Reykjavíkur. Og spurn
ingln er þessi: HVER Á
VALLARSTRÆTI?
Eins og kunnugt er var Sjálf-
stæðishúsið á sínum tíma sett
þarna niður í gömlum kumb-
alda, sem byggður var upp og
byggt við á algerlega lóðarlaus
um stað, og þurfti að marg-
brjóta byggingareglur borgar-
innar um veitingahús til þess
að Sjálfstæðisfl. fengi þarna
söluaðstöðu við horn Aust-
urvallar. Þarna lá heil gata í
gegn, Vallarstræti, og var það
til unnið að loka því, svo að
þarna varð eina horn Austur
Strætis, sem ekki var opið út
úr. En hvað skal ekki til vinna,
^ að Sjálfstæðisflokkuriun fái
j| eldhús í krá sína? Valiarstræti
S var lokað, og meginhluti þess
settur undir Sjálfstæðishúsið,
og veldur því nú, að sú lóð er
1 talin einhvers virði, enda hef-
I ur póst- og símamálastjórnin
I nú keypt hana á 5 millj. kr.
| a. m. k. en söluvorð Sjálfstæð
ishússins alls með lóðinni var
H 16,2 millj. en brunabótamat
h hússins um 12 milljónir. Lóðin
H er þvi metin a.m.k. á 5 millj.
ra eða um 7 þús. kr. fermetrinu.
| Er það góður skildingur í sjóð
| Sjálfstæðisflokksins, tekinn af,
1*3 þjónustustofnun þjóðarinnar,
sem áreiðanlega þykir inn-
heimta nógu há gjöld af al-
menningi fyrir þjónustu sína.
En hver átti það, sem selt var,
Vallarstræti?
Væri gaman að
sjá reikning
f umræðum um þessi húsa-
kaup renna menn huga til þess,
er Vallarstræti og þessu horni
Austurstrætis var lokað til •
þjónustu við Holstein Sjálf-
stæiUsflokksins og telja, að ekki
væri ófróðlegt að fá að sjá
reikninga og skilmála um þessa
afhendingu Vallarstrætis. Seldi,
Reykjavíkurborg Sjálfstæðis-'
húsinu hluta Vallarstrætis, og
hvað var kaupverðið. Með
hvaða skilmálum fékk Sjálf-,
stæðishúsið Vallarstræti sem
lóð? Eða á Reykjavíkurborg e.
t. v. Vallarstræti enn? Þessi
vitneskja mundi öll skýra mynd
ina, og ef til vill fengist þar
einhver réttlæting á sölunni.,
Ekki veitir af.
Matsnefnd
Kaup Póst- og símamála-
stjórnarinnar á Sjálfstæðishús-
inu fyrir 16,2 millj. kr. hafa að
vonum kallað fram mikla og
rökstudda gagnrýni. Hér hefur
þjónustustofnun þjóðarinnar
gert mikil og vafasöm kaup á
eindæmi sitt, eða án samráðs
við Alþingi, sem þó semur og
samþykkir fjárhagsáætlun
stofnunarinnar. Forystumenn
slíkrar stofnunar og ríkisstjórn
in verður að skilja, að þessari
gagnrýni verður ekki svarað
sæmilega frammi fyrir þjóð-
inni með því einu að gefa út
yfirlýsingu, þar sem kostum
málsins er lýst frá sjónarmiði
þeirra, sem að kaupunum
standa.
Framhald á bls 15
■■bhuhbbhhb