Tíminn - 27.08.1968, Side 9

ÞRIÐJTJDAGTIR 27. ágúst 1968.
TÍMINN
9
Úfgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framikvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indrið)
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastjóri: Steingrimur Gíslason Ritstj.skrifstofur 1 Gddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur: Bankastraeti 7. Af-
greiðslusími: 12323. Auglýsingasími: 19523. Aðrar skrifstofur,
simi 18300. Askriftargjald kr. 120.00 á mán innanlands — 1
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f.
Tímamótaþing
Dagana 23.—25. þ.m. var háð að Laugarvatni 12. þing
Sambands ungra Framsóknarmanna. Þingið sótitu rúm-
■ lega hundrað fulltrúar víðs vegar að af landinu. Þingið
bar þess ljósan vott, að Framsóknarflokkurinn nýtur vax-
andi fylgis meðal ungra manna í landinu. Það fór fram
með myndarbrag og var forustumönnum samtakanna til
mikils sóma.
Merkilegast er þetta þing þó sökum þess, að það
markar á vissan hátt tímamót í íslenzkri stjórnmálasögu.
Þetta er fyrsta opna þingið, sem stjórnmálasamtök halda
hérlendis. Öll fjölmiðlunartæki landsins, blöð, hljóðvarp
og sjónvarp, höfðu fullan aðgang að því. Einnig fulltrúar
annarra stjómmálasamtaka og einstaklingar, sem þess
æsktu. Öll störf þess, sem máli skiptu, fóru þannig fram
fyrir opnum tjöldum.
Víða erlendis hefur sú venja skapazt, t.d. í Banda-
ríkjunum og Bretlandi, að flokkarnir halda þing sín fyrir
opnum tjöldum. í tveimur áðurnefndum löndum er þeim
bæði hljóðvarpað og sjónvarpað samtímis. Þannig kynn-
ast menn flokkunum og starfsháttum þeirra miklu betur
en ella. Lejmdin, sem víða annars staðar hvílir yfir
störfum þeirra, verður minni og auðveldara verður að
meta starfshætti þeirra og forustu. Líklegt verður að
telja, að fordæmið, sem Samband ungra Framsóknar-
manna hefur skapað hérlendis, með því að opna þing
sitt, verði öðrum stjórnmálasamtökum til eftirbreytni.
Þingið hefur orðið með þessum hætti tímamótaþing.
Því er ekki að leyna, að meðal yngri kynslóðarinnar
hefur á síðari árum aukizt gagnrýni og vantrú á stjórn-
málaflokka, stjórnmálamenn og stórnmól yfirleitt. —
Þetta birtist svo ýmist í formi andúðar eða áhugaleysis.
Sumt af þessari gagnrýni á rétt á sér, en annað ekki. En
það er ekki nóg að sjá ágallana, heldur er rökrétt fram-
hald af því að reyna að bæta úr þeim. Og það gera menn
ekki með neikvæðu nöldri út í horni eða með hávaða á
götum og gatnamótum, heldur verður það að gerazt með
jákvæðu starfi á þeim vettvangi, þar sem helzt er hægt
að ná árangri. Flokkarnir eru slíkur vettvangur. Þeir
eru áhrifamestu tæki lýðræðisskipulagsins og óhjá-
kvæmileg tæki fyrir þá, sem hafa svipaðar skoðanir og
vilja koma þeim fram. Það er hlutverk ungu kynslóð-
arinnar að eiga sinn þátt í því, að þessum tækjum sé
rétt og heiðarlega beitt. Það getur hún þvi aðeins gert,
að hún hasli sér völl innan flokkanna og reyni að hafa
þar heilbrigð og vaxandi áhrif.
Tólfta þing Sambands ungra Framsóknarmanna var
einnig að því leyti tímamótaþing, að það bar ótvíræðan
vott um vaxandi skilning ungs fólks á þessu sjónarmiði
og vaxandi áhuga á því að láta hér til sín taka.
SUF 30 ára
í sambandi við 12. þing Sambands ungra Framsóknar-
manna var minnzt 30 ára afmælis sambandsins, en stofn-
þing þess var haldið að Laugarvatni í júní 1938. Sam-
band ungra Framsóknarmanna hefur á þessum tima átt
mikinn þátt í starfi og stefnumótun Framsóknarflokks-
ins. Einnig hefur það þó látið sjálfstæðismálin og þjóð-
ernismálin taka til sín og hvatt til þess, að þar væri
staðið vel á verði. Þessa hlutverks þurfa ungir Fram-
sóknarmenn áð gæta vel áfram, því um sjálfstæði þjóðar-
innar gildir það, að meiri vandi er að gæta fengins fjár
en afla.
Steingrímur Hermannsson:
Eftir forsetakosningamar
Um fátt hefur verið meira
rætt undanfarnar vikur en for-
setakosningarnar 30. júní síð-
astliðinn. Úrslit kosninganna
hafa orðið aðalumræðuefnið
víðast þar sem menn hafa hitzt.
Þetta er eðlilegt. Tveir mætir
menn ieiddu saman hesta sína
og hefði mátt búast við litlum
atkvæðamun. Svo varð þó
ekki. Menn ræða fram og aftur
um hið gífurlega fylgi dr.
Kristjáns Eldjárns, sem var
ekki tilviljun ein. Þar kom
fram þjóðarvilji, sem áreiðan
lega á sínar skýringar. Að
þeim leita menn. Þær verður
sá stjómmálaflokkur einnig að
tinna og skilja, sem vill komast
heilu og höldnu í gegnum um-
brotatíma næstu ára og vaxa.
Sumir gera að vísu lítið úr
forsetakosningunum; líkja þeim
við prestskosningar og telja
þær eiga lítið skylt við þjóðmál
in almennt. Þessir menn vilja
ekki hlusta á rödd þjóðarinnar.
Þeir vilja ekki læra.
Hinir, sem leita skýringa,
finna margar. Eflaust eru ýms
ar þeirra vafasamar. Hér á eft
ir ætla ég aðeins að draga fram
þrjár, sem mér virðast augljós
ar.
f fyrsta lagi er ljóst, að þjóð
in metur mjög mikils sinn arf,
íslenzka menningu. sögu ög
tungu. Hún valdi þann maun
inn, sem verið hefur árum sam
an fremsti merkisberi og vörð
ur þjóðararfsins. Kjósendur
undirstrikuðu þann vilja sinn,
að þcssir þættir verði metnir
meira en verið hefur undanfar
in ár.
Allt frá stríðsárum hefur í
vaxandi mæli gætt þeirrar
stefnu hjá ýmsum íslenzkum
forustumönnum og sérfræð-
ingum þeirra að apa sem flest
eftir öðrum þjóðum, sérstak-
lega síðustu árin. Vitanlega
ber að læra sem mest af því,
sem vel er gert erlendis. Hins
vegar verður ávallt að hafa í
huga, að aífetæður í' okkar
dvergríki eru að flestu leyti
gjörólikar þv', sem er víðast
annars staðar.
f efnahagsmálpm er fylgt
þvi, sem nefna mætti sjálfs
stjórnarstefnu hinna háþróuðu
Iðnaðarríkja. Þó er efnahags
líf hér fábreyttara og háð meiri
og stórkostlegri sveiflum en í
nokkrum öðrum vestr. lönd-
um, að því er ég bezt veit.
Afleiðingarnar eru efnahags
erfiðleikarnir f dag. Hér verð
Steingrímur Hermannsson
ur að taka upp breytta stefnu,
Islenzka stefnu.
Leitazt er við að meta Iífs
kjörin með mælikvarða mHI-
jónaþjóðanna. Vitanlega getum
við aldrei borið okkar lífskjör
lið fyrir lið saman við lífskjör
annarra. Þau verða ekki metin
í ,,innfluttum tertubotnum“,
eða vöruúrvali í búðum, eða
fjölfbreyttu skemmtanalífí og
þannig mætti lengi telja. Við
eigum hins vegar ýmislegt ann
að, sem aðrar þjóðir eiga ekki.
Við eigum íslenzka menningu,
bókmcnnlir og þjóðararf, sem
vlð eigum að kaþpkosta að
njóta. Við eigum einnig landið
okkar og víðáttu þess. Þetta
er margra „tertubotna" virði.
Það skilur fólkið. Fjöfekyldur
leita í vaxandi mæli í frístund
um sínum út með strönd eða
upp til fjalla. Einnlg á þessu
sviði er þörf breyttrar stefnu,
íslenzkrar stefnu.
Það er sannfæring min, að
í forsetakosningunum hafi kom
ið ákveðið fram mat meirihluta
þjóðarinnar á mikilvægi þjóðar
arfsins, menningar okkar, sögu
og tungu og landsins I sjálf-
stæðisbaráttunni og leitinni að
batnandi lífskjörum. Því kalli
verður að Mýða. Forustumönn
um ber að endurmeta stefnur í
þjóðmálum í því ljósi.
f öðru lagi lét þjóðin í for
setakosningunum mjög ákveðið
í Ijós þann vilja sinn að velja
sjálf sinn mann. Kjósendur létu
ekki flokka eða stjómmála-
menn segja sér fyrir verkum.
Ljóst er, að þjóðin metur ein-
staklinginn meira en flokkinn.
Eflaust er það svo oftar en við
forsetakosningar.
Við núverandi kosningaskip
un til Alþingis ríkir flokksræði.
Segja má að kjósendur fái að-
eins að velja flokkinn en ekki
manninn. Víða eni þeir, sem
sitja í efstu sætum listanna
sjálfkjörnir. Því ráða flokkarn
ir fyrst og fremst. Þetta hefur
leitt til óeðlilegrar hlýðni við
flokksvaldið. Kjörnir fulltrúar
þjóðarinnar eiga þó að sjálf
sögðu að standa henni reikn-
ingsskil gerða sinna en ekki
flokknum. Núgildandi kosn-
ingaskipun verður að breytast.
Einm.kjörd. henta bezt okkur
íslendingum. Að þeim ber að
stefna. Þá fær fólkið að velja
einstaklinginn og hann verður
fyrst og fremst ábyrgur gagn
vart því. Það er sannfæring
mín, að þessi vilji þjóðarinnar
kom greinilega fram í forseta
kosningunum og honum ber að
hlýða.
í þriðja lagi er Ijóst, að ung
ir menn og konur vilja hafa
stórum meiri álírif á þróun
þjóðmála en þau hafa í dag.
Þetta kom glöggt fram í þrótt
miklu staríi unga fólksins í
kosningabaráttunni. Það átti
einn stærsta þáttinn í glæsileg
um sigri dr. Kristjáns Eldjárns.
Að vfeu er ég ekki sammála
því, að úrslitin sýni algjört
vantraust ungu kynslóðarinnar
á öllum forustumönnum þjóð
arinnar í dag. Að fullyrða slíkt
er of djúpt tekið í árinni. Eldri
menn þurfa hins vegar að víkja
fyrir hinum yngri og án bylt
inga. Slíkt þarf ekki að lýsa
vantrausti á ágætu starfi
margra eldri manna. Það er að-
eins eðlileg þróun.
Núverandi kosningafyrir-
komulag stuðlar að þrautsetu
eldri manna. Einmenningskjör
dæmi mundu lagfæra þetta tölu
vert. Flokkarnir verða þó ef-
laust að gera meira til þess að
hlýða þessu kalli ungu kynslóð
arinnar. Sá vilji þjóðarinnar
kom glöggt fram í forsetakosn
ingunum.
í forsetakosningunum mynd
aðist breiðfylking frjálslyndra
manna í landinu. Á þeirn
grunni ber að byggja og hefja
þannig upp að nýju íslenzka
sjálfstæðisbaráttu með íslenzkri
stefnu og „íslandi allt“.
ÞRIÐJUDAGSGREININ
Ölstríði í Svíþjóð lýkur
Mikil og hörð barátta hefur ver
ið háð í Svíþjóð frá síðustu ára-
mótum eða lengur um sölu á
sterku öli í landinu. Sterkt öl
hefur lengi verið bruggað og selt
í Svíþjóð, en eingöngu selt frá
áfengiseinkasölunni, eins og ann-
að áfengi, og á stöðum, sem feng-
ið hafa heimild hins opinbera til
sölu eða veitingar áfengra
drykkja.
Fyrir rúmlega hálfu ári var
gerð nokkur undanþága frá lög-
um og reglugerðum í þessum efn
um vegna voldugrar sóknar ýro-
issa þeirra aðila, sem kröfðust
frjálsrar sölu á sterku öli. Var
því óspart haldið fram, að öl væri
tiltölulega meinlaus drykkur og
neyzla sterkra drykkja (brenni-
víns) myndi minnka að miklum
mun. Sú staðhæfing kemur hins
vegar algerlega í bág við neyzlu
Norðurlandaþjóðanna, því að
mörg undanfarin ár sýna opin-
berar skýrslur, að neyzla sterkra
drykkja hefur farið þar vaxandi,
þrátt fyrir mikla ölsölu. Gildir
þetta jafnt um Danmörku, Finn-
land, Noreg og Svíþjóð.
Undanþágan var fólgin í því,
að leyft var að selja sterkt öl
á frjálsum markaði í tilrauna-
skyni um óákveðinn tíma í þrem-
ur ömtum eða lénum í Svíþjóð:
Gautaborg, Báhus og Vermalandi.
Talið er, að alls hafi ölið verið
selt í 2200 verzlunum í þessum
þrem ömtum eða landshöfðingja-
umdæmum.
.. Reynslan varð mjög neikvæð.
OLsalan jókst stórlega frá því sem
hún var, eða varð samkvæmt
blaðafréttum átta sinnum meiri
í Gautaborg, en 15—16 sinnum
meiri í Vermalandi.
Hófst fljótt mikil gagnrýni á
þetta hömlulausa sölufrelsí a
sterka ölinu. Voru skólayfirvöld-
in þar í fararbroddi, en flest á-
hrifamestu dagblöð landsins
veíttu þeim öruggt brautargengi.
I ljós kom, að drykkjuskapur
Framhald a bl - 5