Tíminn - 15.03.1969, Blaðsíða 7

LAUGARDAGUR 15. marz 1969.
TIMINN
7
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórl: Krtstján Benediktsson Rítstjórar: Þórartnn
Þórartnsson (áb). Andrés Krlstjánsson, Jón Helgason og tndriði
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjómair: Tómas Karlsson Auglýs-
ingastjóri: Steingrímur Gíslason Ritstjómarskrifstofur I Eddu-
búsinu, simar 18300—18306 Skrifstofur: Bankastræti 7 Af-
greiðslusimi: 12323 Auglýsingasími: 19523 Aðrar skrifstofur
sími 18300 Áskriftargjald kr 150.00 á mán tnnanlands —
f lausasölu kr 10,00 eint. — Prentsmiðjan Edda h.f
ERLENT YFIRLIT
Kristilepr flokkur tekur við
stjðmarforustu í Venezuela
Framleiðni og
kaupmáttur
Fyrir skömmu var vakin athygli á því hér í blaðinu,
að hið hörmulegasta við efnahagsstefnu síðustu ára væri
það, að framleiðni hefði lítil eða engin orðið í íslenzk-
um atvinnufyrirtækjum, nema í fiskveiðum meðan afla-
uppgripin stóðu yfir og hin hagstæða verðlagsþróun á
erlendum mörkuðum hélt áfram. Aðrar atvinnugreinar
hafi staðnað að meira eða minna leyti.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur jafnan haft þann áróður
á oddinum, að hann hefði flokka beztan skilning á efl-
ingu atvinnulífsins og hina einu réttu stefnu gagnvart
atvinnurekstrinum. Sjálfstæðismenn hafa fullyrt á und-
anförnum áratugum, að kæmu þeir fram stefnu sinni
lítt mengaðri í ríkisstjórn um nokkurt skeið, myndi
stefna þeirra sanna kosti sína skjótt með efldu atvinnu-
lífi. Það mundi leiða til þess að launþegar bæru sífellt
meira úr býtum vegna bætts hags atvinnufyrirtækjanna.
Eftir 9 ára reynslu blasa staðreyndirnar við. Atvinnu-
lífið er í rúst og kaupmáttur launa verkafólks er miklu
minni en hann var í upphafi „viðreisnartímans“.
Sú velmegun, sem hér óx um skeið á valdatímabili
núverandi ríkisstjómar, grundvallaðist eingöngu á afla-
uppgripum samfara hinni gífurlegu aukningu útflutn-
ingsverðlags ár eftir ár. Tekjur launþega jukust fyrst
og fremst vegna stórkostlegrar lengingar vinnutímans,
þ.e.a.s. með aukningu eftir- og næturvinnu launþeganna.
Það voru aðeins hinar svokölluðu „ráðstöfunartekjur“
sem jukust, en kaupmáttur launa fyrir hverja vinnu-
stund jókst ekki. Þessar „ráðstöfunartekjur" hafa nú
lækkað stórkostlega vegna stórminnkaðrar eftirvinnu og
atvinnuleysis. Kjaraskerðing launþeganna er því þegar
komin fram af fullum þunga langt umfram það, sem
nemur hlutfallstölum um lækkun þjóðartekna. Þetta
mun koma glögglega í ljós, þegar útreikningar á ráðstöf-
unartekjum liggja fyrir.
Aukin framleiðni sker úr um það, hvort fyrirtæki hef-
ur raunverulega eflzt og hvort sannar framfarir hafa
orðið í atvinnulífinu. Aukning framleiðni ræður úrslit-
um það, hvort fyrirtæki getur greitt hærra verð fyrir
hverja vinnustund.
Sé það rétt, sem ríkisstjórnin vill halda fram, að fyr-
irtækin geti ekki greitt verðlagsbætur á lægstu launin,
hefur ekki aðeins orðið stöðvun 1 íslenzkum atvinnu-
rekstri heldur stórkostleg afturför sem svarar til 17%
í kaupmætti þeirra launa, sem verkafólki er greitt fyrir
hverja vinnustund, því að kaupmáttur tímakaupsins er
hvorki meira né minna en 17% lægri nú en hann var
í marz 1959, þegar viðreisnin var að fara af stað. Þótt
verðlagsbætur séu greiddar á lægstu launin áfram vant-
ar samt 7% á að kaupmáttur tímakaupsins nái því, sem
hann var í marz 1959. Sé svona illa komið og vonlaust
að rétta við, hefur þjóðin orðið fyrir miklu meira áfalli
en því sem felst í minni afla og lækkuðu útflutningsverði.
Með afstöðu sinni til kaupgjaldsmálanna kveður ríkis-
stjómin sjálf upp þyngsta áfellisdóminn um stefnu sína.
Hún segir ekki aðeins að stöðnun hafi orðið í atvinnu-
lífinu heldur stórkostleg aftnrför á sama tíma og gífur-
leg framleiðniaukning með tilsvarandi aukningu kaup-
máttar tímakaups hefur orðið í nágrannalöndum.
Er það líka dómur atvinnurekenda, að svo stórkost-
lég afturför hafi orðið í atvinnurekstrinum? Ætla þeir
að staðfesta þann dóm með því að hefja nú stríð við
þá lægst launuðu?
Dr. Caldera tók við forsetaembættinu á þriðjudaghm var
SÍÐASTLIÐINN þri»judag
kom nýr íorseti tii valda í Vetn-
ezúela, Rafaal Caldera Rodrig-
u-ez, sem venjulegia gengur und
ir nafninu dr. Caldera. Harnn er
43. forseiti lamidsins, en 140
ár eru liðin síðan Venezuela
varð sjálfstæt't ríbi. Forseta-
skipti hafa því orðið býtsna tíð
þ-ar, því að stumdum hafa lika
faxið með völd edinræðdsherrar,
sem hafa haidið þedim áratug-
umi saman. Seinastic þessara
einræðisherra vair Perez Jimen
ez bershöfðimigi, sem fór mieð
völ'd 1948—1958.
Þegar Jimenez var steypt af
sitódi 1958, ákvað heirinin að bei'ta
sér fyrir lýðræðislegu stjðmar
fari .Þrír belztu fiiokkar lamds-
ins komu sér þá .saimian um,
að þeir skyldu bera sauieigiin-
lega ábyrgð á stjórn laindsiins
oæstu áriin , þótt þeir kepptu
um forseitaieni'bættið. Niðurstað
an varð, sú í forsetalkosningun-
um 1958, að hluMcacpastur var
firamibjóðauidi róttæba lýðræðis-
fl'okksdns, Romulo Betancourt.
Stjórm sína myndaði haran sdð-
an með stuðeinigi hinna flokk-
anna tveggja. f forisetaikosading-
unuim 1963 sigraðf frambjóð-
andi róttæka lýðræðisflokks'ins
einnig, Raúl Leoni. í forseta-
kosimittgunum, sem fóru fraim
1. diesemiber síðasbl., beið fraim-
bjóðandá flokksins hins vegar
ósigur, þótt litlu munaði. Haran
féikk 28.2% greiddra aitkvæða,
ein sigurvegairdnn, dr. Caídiera,
fékk 29% gredddra aitíkvæða. Af
garaguirimn skiptist mdiM ail-
mairgra firamibjóðenda.
DR. CALDERA vair í f.ram-
boðd fyrdr 'krdistiilega flokkiinn,
sem var eimn þeirra þriggja
filokba, sem stóðu að samikomu-
lagiirau 1958. Hamin var í fram-
boði fyrir kristdi'ega flokkinm í
forsetakosrairagunum 1958 og
1963, en studdi samt ríkis-
stjórn róttæba lýðræðisflokks-
iinis. Það Styrkti mjög aðstöðu
dr. Caldera í kosnduiguivum. að
haino gat beoit á, að fflokteur
hans befði í hvívetna haidið
saimkomuliagið frá 1958 og því
mætiti treysta loforðum hairas.
Dr. Caidera ex 53 ára gam-
ail, fœddur 24. jauúar 1916.
Hann er fæddur oig uppalinm
í afsbekikitu fjallahéraði. Hamu
bomst þar í skóia, sem Jesúiitar
starfrækitu, og styrktu þeir
haran til firamhaldsnáms. Hamm
iiauk nárnii í lögum og stjórn-
vísiudum við háskólanm í Cara-
oas. Á stúdenitsárum símum
gekkst hamin fyrir sitofnum
bristiiegs stúdentafélaigs, sem
beiitti sér sérstabl'ega gegm
miarxisma og aðhyliist háifit í
hvoru fasisma þeirra Mussolám
is og Framcos. Það má segja,
að þetta félag sé upphaf krisrtú
lega flobbsins, en dir. Caldera
var aða'lstofniandi bans. Flobk-
urinm var í fiyrstu taiánm mjög
fhaldssamiur og því fébk hamm
leyfi til að starfa í stjórmartíð
Jimeraez 1948—58, en ofit sat
dr. Caldera þó í fangelsi á
þessum árum söbum andspyrmu
giegn ríkiss/tjóminm. Róttæki
DR. CALDERA
lýðræðisfl'Okburimn var hins-
vegar taMon hálfisósíaiisbur á
þessum árum, enda baniraaði
Jimemez haran.. Á síðari árum
hiefur hios vegar orðið rnibii
breytámig á stefnu og stacfshátt
um þessara tveggja filokba, svo
að segja má, að þeir séu alveg
búmir að skipta um stöðu.
Krdstil'egd flokbuinkiin, sem venju
iega gengur undir nafininu Cop
ei, hiefur verdð að færast" mieira
og meira tii vinstrd, en róttæki
lýð'ræðisflokfcurinn tdl hægri.
í forsetakosniimgunium á síðiasti.
haustd var stefnustorá kristd-
lega filokksins mum framfara-
simmaiðri em stefnusbrá róttæka
lýðræðisfliokksins. í utanríkis-
málum miarbaði brdstiiegi flokk-
uiiinn sér lfba stefinu, sem var
sijáifstæðarí og óhálðarL Dr.
Oaidera lýsti m. a. yfir því,
að hamm myradi taba upp stjórn
miáfliasam'barad við Sovéltríkim,
ef hanm næði kosndogu, en Ven-
ezuedia befur nú efcki stjórm-
miáLasamibamd við þau. Þetta
notuðu anidstæðingar hams mjög
gegm honum og bemitu m. a. á,
að Rússar æbtu slíka viðurkemm
iragu illa skil'ið eftir inmrásima
í Tékkósdóvakíu. Það banm edtt-
hvað að hafa bætt stöðu dr
OaiLdera gagravart hægri mönm-
um, að hamm lýstá ednmiig yfiir
því, að hanm myndi viðurbemma
raýju herforingjastjórmimia í
Perú, en ríbisstjórm róttæka
lýðræðisfilokksims hafði lýst
þvi yfir, að hún viðurbenindi
ekki neiiraa stjóm í Suður-
Amerflcu, er hefði komizt til
valdia með ofbeddi. Þess vegraa
hafði húm ebki neitt stjórm-
máLasamibarad við Perú og fleiri
rítei í Suður-Ameríku.
DR. CALDERA er þaonig
lýst, að hann sé óvenjumiikM
starfsmiaður Hamm er sagður
sbarpgáfiaður, en þó gætáinm.
Hann hef'Ur lofiað að beiita sér
fyrir margvísiLegum umbótum
á sviði fálagsmáLa og menmtía-
máia, jafnframt því sem kapp-
bositað verðd að viiuna að bætt-
um lífskjörum. VemezueLa er
nú það Land Suður-Ameríbu.
sem hefur mestar þjóðartekjuir
eða um 950 doiiLara á mamn.
Þetta er fyrst o g fremst að
þaibba himum au.ðugu oMulind-
um, sem eru nýttar þar. Það
an komá 93% af öLLuim útflutm-
itngstekjum Landsiins og 65%
af þjóðiartekjuiniu.rn. í kosm'inga
baráttumni, lofiaði dr. Caidera
að beiita sér fýrdr því, að út-
Lendu oMufélögim sbiduðu
meira áf 'gróða simium. Þau
reka nú mær aidar olíunám'ur,
sem eru nytjaðar í VemiezueLa
samkv. sérileýfum, sem þeim
hafia verdð veitt tiii ákveðims
tíma. Dr. Caldera sagði í
bosmimgiabarátbunm'i, að erlend-
ir aðiilar mymdu ekki fá einka-
leyfi til að reka nýjar olíunám
ur, bedduir kæmi eingöragu til
máia að fela þedm rekstur fyr-
ir hön-d ríkisins til stutts tíma
í senn. Þaimmig yrði bezt try'ggt,
að gróðinm rynmá tii landsmamm'a
sjáifra. Þá yrði stefmt að því,
að ríkið tæki að sér rekstur
þeirra olíumáma, sem nú eru
stacfii-æbtar, strax og sérleyf
in gamiga úr gildi, en mörg
þedrra remma út á árdmu 1983.
Markmáðið væri að eradurnýja
eibki meiitt þeirra Leyfa.
ÞVl ER spáð, að það geti
reymzt erfitit fyrir dr. Caideira
að £á þingið tii samvininu vdð
sig. Flokbux hams er þar i
miinnihluta og róttæki lýðræð-
isfiLokkurimn virðist ætia að
skipa sér í stjórnaxam'dstöðu.
Tid bráðabirgða hefur dr. Cald-
era náð samkamulagi við ýmsa
smáflokka og tekizt að tryggja
sér meidhiutastuðraing á þimgi
á þamm hátt. Meðad þeirra smá
fllokka er þjóðerndissii'niniaflokk-
ur Jimeraez fyrrv einræðisiheiTa,
en hanm raáði sjálfur kosmimgu
tii öldungadeildiarinnar. Jimen-
ez flúði tdd Baradiaríkjamma efitár
að honum var steypt úr stóli,
em Bandaríkjastjórn framseLdi
banm og var haran dæmdur í
ciokfcurra ára fangelsi fyrir ó-
lögiiega meðferð opimbeiTa f jár
muma. Hamn lauk fangeLsisvist
nokkru fýdr kosndmgiarm'ar á
síðastl. hausti og lét það vera
fyrsta verk sitt að bjóða S'ig
fram til þings. Kosrangasigur
harns virðist berada til, að haran
hafii notið taisverðra vinisælda
enda urðu ýmsar framf’arir í
stjómartíð haras. Bandaríkja-
memm hafa heldur hom í síðu
Jkneraez, enda er hann Mtill
vimur þeiirra síðan þeir frarn-
seLdu hanm.
Venuzuela er nú það Land
Suður-Amieríicu sem býr við
einna lýðræðistegasta stjórmar-
hætti, ásamt Chile, en þar fer
kristilegar flokkur einmig með
vöLd. Þá má segja, að stjórn-
emdur í Columbia, Urugay og
Guyana hafi raáð völdum á lýð-
r'æðislegam hátt. f öðrum ríkj-
um Suður-Ameríku eru stjóm-
ir, sem bafia komizt til valda
með hervaldi og njóta sfuðn-
iings hersins. Því er nú sérstök
athygli veitt, hvort hinir kristi-
Legu flokkar. sem fara með
völd f Ohile og Vemuzuela
eiga efitir að marka einhver
tímamót í sögu Suður-Aimeriku
eða reyraast aðeins stundarfyr- £
iirbrigði. Þ. Þ, 1