Vísir - 18.11.1977, Side 11

vism Föstudagur 18. nóvember 1977
Börn á aldrinum
6 til 70 ára
geta farið í
Képavog og
stytt skamm-
degið í leikhúsi
Jewgeni Schwarz var einn
þeirra sovéskra listamanna sem
JósepStalIn kunni manna best aö
meta. Hann mat þetta ævintýra-
skáld meira aö segja svo mikils
að hann bannaði fólki að sjá leik-
ritin hans, og einhvers staöar hef
ég heyrt að Schwarz hafi fengið
húsnæði i fangelsi, en þar hýsti
Stalín einmitt bestu listamenn
sina. — Sé nú tekið mið af þeim
tveim leikritum Schwarz sem hér
hafa verið sýnd nýlega (Drekinn I
varpið bregst yngstu kynslóðinni
endanlega og bióhúsin bjóða ekki
annað en ómerkilegan hasar
handa sömu kynslóð, þá langar
mann til að húrra sérstaklega
fyrir Leikfélagi Kópavogs, sem
frumsýndi barnaleikrit um helg-
ina. Og ekki dregur það Ur ánægj-
unni að sýningin skuli vera bæði
vönduð og skemmtileg.
Leiktelag Kopavogs
sýnir i Kópavogsbiói:
Snædrottningin eftir
JewgeniSchwarz. Byggt
á samnefndu ævintýri
H.C. Andersens.
Leikstjórn: Þórunn
Sigurðardóttir.
Leikmynd og búningar:
Þórunn Sigriður Þor-
grimsdóttir.
Tónlist og leikhljóð:
Gunnar Reynir Sveins-
son.
Þegar skammdegið fer yfir með
umhleypingum og veður gerast
misgóð til útivistar, þegar sjón-
menntask. við Hamrahlið 1976 og
Snædrottningin) þá verður mat
einrasðisherrans reyndar býsna
skiljanlegt. Þvi að Schwarz hefur
greinilega haft óvenjulegt lag á
að gera ævintýrin hættuleg,
skapa þeim félagslegt ádeiluhlut-
verk og nota sakleysislegt ævin-
týraformið til að lesa mönnum
pistilinn.
Útkoman verður þannig sú i
þessu dæmi, að dulspekilegt
ævintýri Andersens um töfra-
spegil Satans verður hvassyrt
ádeila á kapitaliskan hugsunar-
hátt fullorðinna — og á trú þeirra
á ofbeldi. Timi ævintýrsins er
ekki lengur óskilgreind fortið
heldur náin nútið (sbr. lika at-
hugasemdir A.B. i leikskrá).
Þórunn Siguröardóttir og Þór-
unn Sigriður Þorgrimsddttir bera
vanda sviðsetningarinnar á sin-
um herðum. Þórunn Sigurðar-
dóttir hafði áöur fengist við Drek-
ann með nemendum I Hamrahlið.
Hér er viðfangsefniö að sumu
leyti einfaldara, og skilningur
fyrir börn geti ekki lengur gegnt
sama hlútverki og fyrir 20-30 ár-
um. Þá hafi Iburðurinn hrifið
börnsemáttuöðruað venjast. En
nú hafi auglýsingatækni og sjón-
varp haft sin áhrif — og þar með
hljóti leið leikhússins að liggja
aftur til einfaldleikans. Þetta
virðist vera hárrétt athugað, og
hvita og svarta sviðið I Kópavogi
staðfesti það.
Þórunn Sigriður hefur liká átt
sinn þátt i þýðingu leikritsins,
ásamt Jórunni Sigurðardóttur, og
þar hafa þær greinilega haft
sömu stefnu og Schwarz: Að
leggja áherslu á nútiðina.
Splunkunýtt talmál skýtur þannig
öðru hvoru upp kollinum og
hnippir i áhorfendur: Þetta er að
gerast núna. Setningin „Ég verð
alltaf svo stressuð þegar ég þarf
að flýta mér!” væri t.d. óhugs-
andi í munni þeirrar Helgu sem
við lásum um hjá Andersen, en
fær markaðan tilgang á sviðinu —
enda greinilegt að áhorfendur
skildu hann og kunnu að meta.
hennar traustur. Hún hefur lika
greinilega haft aðstoö sem er
betri en engin I verki nöfnu sinn-
ar, Þórunnar Sigriðar. Leiksviðið
I Snædrottningunni mun vera
frumraun hennar eftir nám I leik-
myndasmiö á erlendri grund. Og
leikmyndin sú ber höfundi gott
vitni og gefur miklar vonir. Þær
nöfnur vekja reyndar athygli á
þvi i leikskrá að skrautsýningar
En það er ekki nóg að fá góðan
stjórnanda og góöan leikmynda-
smið.þóttbáðirséu nauðsynlegir.
Þegar öllu er á botninn hvolft
skipta náttúrlega leikararnir
mestu. Fyrir sýningu eins og
þessa er það stóri vinningurinn I
happdrættinu aö fá til liðs Sól-
veigu Halldórsdóttur, sviðsvana
og örugga leikkonu sem getur
leikiö barn á eins hrifandi og
11
Heimir Pálsson skrifar
um sýningu Leikfélags
Kópavogs á Snædrottn-
ingunni eftir Jewgeni
Schwarz.
sannfærandi hátt og hér veröur
raun á. En hún fær lika stuöning
margra. Sérstakrar umgetningar
veröireruþeirViðar Eggertsson I
hlutverki sögumanns og Leifur
ívarsson i hlutverki verslunar-
fulltrúans. Ég hef sjaldan séð
holdtekju kapitalismans lukkast
eins vel og þar!
Framsögn allra leikaranna,
jafnt barna sem fullorðinna á lof
skilið. Og leikhljóð Gunnars
Reynis Sveinssonar féllu afar vel
að efni. Lagið sem hann hefur
gert við vlsur Æra-Tobba heföi ég
viljaö fá á nótum i leikskrá. — Og
vel á minnst: Það er frábærlega
til fundið að leyfa Æra-Tobba aö
koma með þarna.
Tæknileg mistök I upphafi
frumsýningar þreyttu unga leik-
hússgesti, en þrátt fyrir það hélst
athygli þeirra og áhugi til loka.
Og þaö er áreiðanlega óhætt að
hvetja öll börn á aldrinum 6-70
ára tiíað fara i Kópavog og stytta
skammdegið I leikhúsi þar sem
lika er hægt aö læra alvarlega og
mikilvæga lexiu um tilveruna og
hvað þar skiptir mestu.
HP
IENN EÐA LOBBIISTAR
svo farið, að sá sem fékk ungur
úthlutað iðnaði verði aldrei
iðnaðarráðherra, en sá sem fékk
úthlutað erindrekstri fyrir
verzlunina verði sjávarútvegs-
ráðherra.
Siðferðistilfinning lobbi-
ista
Menn geta komizt á þing meö
ýmsu móti. Þeir geta verið studd-
ir af iþróttafélögum, kvenfélög-
um, samvinnufélögum og stéttar-
samböndum. Að visu fer áhrifa
slikra hópa ekki verulega að gæta
fyrr en prófkjör verða almenn
regla um ákvöröun um val á
frambjóöendum. Ahugamanna-
hópar geta lika verið þýðingar-
miklir við slika ákvarðanatöku,
og ræður þá mestu að tilvonandi
frambjóðandi þyki liklegur til aö
hegða sér þannig á þingi, að það
falli fyrrgreindum áhugamönn-
um I geö.
Uppruninn og rótin að sliku úr-
vali frambjóðenda felur i sér
ákveðinn grunn fyrir viðfangs-
efnin þegar á þing er komiö,
þannig að þingmaðurinn getur
bókstaflega talið sér siöferðilega
skylt að gerast málsvari ein-
stakra áhrifahópa I þjóðfélaginu.
Gallinn er bara sá að lobbiistinn
hefur nákvæmlega sömu siö-
ferðislegu skyldutilfinninguna
gagnvartþeim sem greiða honum
launin fyrir áhrifarik störf I
hliðargöngum.
Háttvirtur fyrsti þing-
maður SÍS
Kosningabarátta hefur sterkan
keim af þvi básakerfi, sem notað
er i þingflokkunum hvað snertir
skiptingu þingmanna niður á at-
vinnugreinar. Fyrir hverjar
kosningar kemur málefnarunan i
blöðum flokkanna, eins og til að (
undirstrika aö viðkomandi flokk-!
ur berjist alveg sérstaklega fyrir
iðnaði, verzlun, sjávarútvegi og
landbúnaöi. Margar meiningar
eru á lofti, en þó eiga öll þessi
flokkslegu boð það sameiginlegt
að freista að gera kjósandanum
skiljanlegt, að hann einn flokka
Indriði G. Þorsteinsson
segir, að það sé ein-
kenni á því andrúmi,
sem lobbiistarnir is-
lensku hafa í kringum
sig, að vel flest mál er
til þeirra kasta komi á
Alþingi snerti með ein-
um eða öðrum hætti
f jármunafyrirgreiðslu
alveg eins og þjóð-
félagiö sé ekki annað
en einn stór peninga-
kassi handa sextíu
manns að deila úr.
láti sig atvinnuvegina einhverju
skipta.
Þingmannsefni sem elst upp i
þessu andrúmsloftifinnst ekki til-
tökumál að taka að sér hlutverk
lobbiistans, þegar hann hefur
verið kosinn á þing. Þess vegna
mundi engum tffiindum sæta þótt
upp kæmu þær kringumstæður I
umræðum á þingi, að forseti gæti
alveg eins sagt: háttvirtur fyrsti
þingmaður SIS hefur lokið máli
sinu, eins og að nefna hann hátt-
virtan þingmann sins kjördæmis.
Eða: Nú tekur háttvirtur þing-
maður stéttarigsins til máls.
Eða: Háttvirtur þingmaður
verzlunarráðsins hefur lokiö máli
sinu.
Ómögulegt að færa um-
ræðuna á hærra plan
Það er raun að þvi að sjá fjöl-
marga þingmenn standa i mála-
vafstrii þingsal, sem hvað efni og
inntak snertir mundi flokkast
undir lobbiisma annars staðar.
Þótt þingmenn sjálfir finni fyrir
þessu og almenningur i landinu
tali um dvinandi virðingu Al-
þingis, virðist svo komið að
ómögulegt sé að færa umræðuna
á hærra plan, gera hana að
ágreiningi um grundvallaratriði
og rökræöu um stefnumál.
Einu mennirnir, sem hafa aö-
stöðu til að losna undan þessu
fargi smámunanna eru þeir þing-
menn, sem hverju sinni sitja i
ráðherrastólum, og þá kannski
mest vegna þess að þeim er af
þingflokkunum bert að hafa
meira yfirlit og eru ekki bundnir
af viöfangsefni samkvæmt út-
hlutun.
Þessar gangandi rauða
kross stassjónir
1 Utlu þjóöfélagi situr fyrir-
greiðslan mjög i fyrirrúmi, enda
hefur oft komið i ljós að þyngd
þingmanna er metin að nokkru
eftir þvi hvað þeir eru duglegir að
hjálpa einstaklingum. Þessar
gangandi rauða kross stassjónir
eru elskaðar og virtar af miklum
fjölda kjósenda, og margar
þeirra hafa á liðnum tima orðið
einskonar máttarstoðir flokka-
starfseminnar. Þetta fyrir-
greiðslumat þingmanna veröur
aö lokum svo inngróið, að þeir
telja hjálpsemina æðstu skyldu
sina.
Þekktur stjórnmálamaður
hafði einu sinni þau orð um ágæt-
an athafnamann, að hann væri nú
ekki mikill bógur, þar sem hann
heföi aldrei haft viðburði' til aö
leita til sin um fyrirgreiöslu. Auð-
vitaö er hjálpsemin og fyrir-'
greiðslan góðra gjalda verð, enda
stunduö af kappi af þingmönnum. :
En eðlilegra væri og hollara fyrir
þjóðþingið, að þar sætu skörung-
ar, sem eyddu tima sinum i
heildarlausnir á vandamálum,
sem snerta alla þjóðina, en
þræddu ekki fótspor lobbiistanna
svo ákaflega, að jafnvel einstakl- j
ingarnir fá umbun.
Þingmenn eru alltof
reiðubúnir að gerast
lobbiistar
Nú getur þingmaður með réttu
litið svo á aöþingsetan snúist ekki
um annað frekar en einstaklinga
og fyrirtæki. Þó verður vandi
hvers einstaklings og hvers ein-
staks fyrirtækis eöa samtaka
varla leystur svo, að það kaili
ekki á keðjuverkanir. Þessi stað-
reynd hefur kannski leitt til þess
annars staöar, að lobbiistarnir
hafa ekki verið kjörnir á þing og
þingmennirnir sendir heim.
Lobbiistamir vita mæta vel fyrir
hver ja þeir eiga að tala, og hvaöa
árangri þeim er ætlað að ná. Þess
vegna gæti það veriö mikil ein-
földun málsins að fá þeim
stjórnartaumana i hendur.
Fyrirgreiðsla og úrlausnir
handa einstökum atvinnugrein-
um hafa alltaf tilhneigingu til að
skekkja myndina. En það viröist
ekki standa þingmönnum okkar
fyrir þrifum. Þeir eru alltaf
reiöubúnir að gerast lobbiistar
fyrir einn eða annan atvinnuveg
eftir þvi hvar þeir eru á vegi
staddir, og alveg án tillits til
áhrifanna, sem athafnasemi
þeirra kann að hafa á aðra at-
vinnuvegi og þjóðlifið i heild.
Sama andrúmsloftið i
þingsölum og vistarver-
um lobbiistanna
Auövitað finnast seint endan-
legar lausnir á vandamálum
sviptivindasams þjóðfélags, sem
stendur auk þess i höröu stétta-
striði út af skiptingu arðs eða
skulda eftir þvi hvernig menn
vilja meta þau mál. En vanda-
málin yrðu áreiðanlega auöveld-
ari viðfangs fengjust þingmenn til
að taka upp þann hátt að lita á sig
sem fuiltrúa allrar þjóðarinnar
milli kosninga, en ekki iobbiista
fyrir einstaklinga og stofnanir,
sem þurfa aö græða meiri pen-
inga. Þaö er nefnilega einkenni á
þviandrúmi, sem lobbiistarnir is-
lenzku hafa i kringum sig, að vel-
flest mál, sem til þeirra kasta
koma á Alþingi snerta með einum
og öðrum hætti fjármunafyrir-
greiðslu, alveg eins og þjóðfélagið
sé ekki annað en einn stór pen-
ingakassi handa sextiu manns að
deila úr.
Þaö er nákvæmlega sama and-
rúm og rikir i vistarverum lobbi-
istanna, sem getiö var um f upp-
hafi þessa greinarkoms. Þeir
taka um hanann á skammbyss-
unni sé minnst á óaröbærar hug-
sjónir, enda vilja Standard Oil og
verkamannasamtökin ekkert af
sliku vita, heldur ekki háttvirtir
þingmenn SIS og landbúnaöarins,
háttvirtir þingmenn stéttarlgsins
oglaunastreitunnar eða talsmenn
kaupmanna á Alþingi. IGÞ