Tíminn - 15.07.1969, Blaðsíða 9

ÞRIÐJUDAGUR 15. júlí 1969.
TÍMINN
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benedilcteson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Auglýs-
ingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur i Eddu-
húsinu, simar 18300—18306. Skrifstofur Bankastræti 7. —
Afgreiðslusími: 12323. Auglýsmgasími: 19523. ASrar skrifstofur
sími 18300. Ásíkriftargjaid kr. 150,00 á mánuði, innaniands. —
í lausasölu kr. 10,00 eint. — PrentsmiSjan Edda h.f.
Xækifærin til eflingar
iðnaði voru ekki nýtt
í ræðu þeirri, sem Helgi Bergs, ritari Framsóknar-
flokksins, flutti um stöðu iðnaðarins og afstöðuna til
EFTA, á iðnaðarmálaráðstefnu Framsóknarmanna í vor
benti hann rækilega á, hve illa hafa verið nýtt tækifær-
in á undanförnum árum til að gera íslenzkan iðnað
samkeppnisfæran. Helgi sagði m.a. um það sem ekki
mætti vanrækja að gera, hvort sem við gerðumst aðilar
að EFTA eða ekki:
,,Það vantar fjármagn til að kosta þær breytingar og
aukningu á vélakosti, sem nauðsynleg er. Fyrir allmörg-
um árum lögðu Framsóknarmenn til að stofnaður yrði
sjóður í þessu skyni, framleiðnilánasjóður, og áður en
byrjaði að ganga á gjaldeyriseignina, sem til var hér á
árunum setti ég fram tillögu um að verja hluta af henni
til að afla nýrra tækja og véla til framleiðniaukningar.
Hvorugu var sinnt, enda leið nú ekki á löngu þar til ekki
þurfti um að deila, hvemig nota skyldi gjaldeyriseign-
ina, því að hún var uppurin.
flT . >'," . • •< •
Því hefur verið haldið fram, að til sé í landinu nóg af
vélum og framleiðslutækjum. Það sé ekki það sem skorti.
Þeir, sem þessu halda fram, eiga eftir að verða fyrir
vonbrigðum. Þvi miður er sannleikurinn sá, að fram-
leiðsluvélakostur landsmanna er alltof einhæfur og í
ýmsum tilvikum óheppilega valinn og þarf mikilla aukn-
inga og breytinga við “
Ennfremur sagði Helgi um lækkun á innflutningstolla
á síðustu árum, að framkvæmdin hefði verið röng, ,,því
það hefði jafnframt þurft að gera margvíslegar og öflug-
ar ráðstafanir til þess að auðvelda innlendum iðnaði
þessa samkeppni, en það hefur ekki verið gert heldur
þvert á móti. Tækifæri liðinna ára til að byggja upp
samkeppnisfæran iðnað hafa verið vanrækt.
í því ástandi, sem þannig skapast, mundi aðild að frí-
verzlunarsamtökum færa iðnaðinum að höndum mikinn
vanda og að margra áliti meiri þolraim en hann væri
fær um að standast og því gætum við ekki gengið í frí-
verzlunarsamtök.“
Þá sagði Helgi: „Hvort sem við göngum í EFTA eða
ekki og hvemig sem við yfirleitt högum efnahags- og
viðskiptamálum okkar, þá blasir við okkur sú blákalda
staðreynd, að við getum því aðeins búið við hliðstæð lífs-
kjör og aðrir að við höfum jafn hagkvæma atvinmivegi
og þeir, samkeppnisfærar framleiðslugreinar."
í niðurlagi ræðunnar sagði Helgi svo: „Það er engan
veginn séð, hvaða skilmálar fást í samningunum, sem
yfir standa og hvort fært verði yfirleitt að ganga 1 EFTA
Margt bendir til þess að það verði ekki talið fært, ein-
mitt vegna þess, hvemig tækifærin hafa verið vanrækt
til að byggja upp stöðu iðnaðarins. En ef við höldum að
þá sleppum við við að gera framleiðslugreinar okkar
samkeppnisfæra og vanrækjum þær áfram. þá emm við
á rangri leið.
Það hefur margt verið vel gert í íslenzkum iðnaði en
við verðum að gera okkur ljóst, að hann á óraleið ófarna
að því marki að verða samkeppnisfær við framleiðslu
iðnaðarbjóðanna, en ef við viljum njóta sambærilegra
lífskjara við þessar þjóðir. megum við ekkert færi láta
ónotað til að hraða förinni að því marki.“ T.K.
Heimir Hannesson, lögfræðingur:
Brýn nauðsyn á nýju frumkvæöi
í sölu- og markaösmálunum
í kjölfar gengisbreytinganna
tveggja á árunum 1967 og 1968
hafa orðið miklar umræður og
blaðaskrif hér á landi um nauð
syn þess að auka útflutning
landsmanna og einkum hefur
verið rætt og ritað um nýjar
greinar í útflutningsiðnaði.
Eins og alkunna er voru gengis
breytingarnar báðar m.a. rök-
studdar með því, að breytt
skráning gengisins gæti fliót-
lega skapað þær aðstæður, að
slíkur útflutningsiðnaður yrði
mögulegur, ef hækkun kaup-
gjalds og verðlags umfram
beinar afleiðingar geugisbreyt-
ingarinnar kæmi ekkí þegar í
kjölfarið. Nú, begar komið er
fram á sfðari hluta ársin« 1969
er fróðlegt að meta stöðuna í
dag — annars vegar i liósi þess
sem yfirlýst var, að stefnt yrðí
að með gengisbreytingunum
báðum, en hins ve"ur hverjar
séu staðrevndir málsins hvað
sem öllum fyrirheitum líður.
Jafnframt er fróðiegt að líta á
hverju aðrar b.ióðir. og bá eink
um ein nágrannabióð okkar,
hafa áorkað i bessnm efnum
— og hvaða ráðum þar hafa
verið beitt.
Það verður bvi miður ekki
hjá þeirri niðurstöðn komizt,
að frá því að fyrri gengisbreyt
ingin var gerð og fram á þenn-
an dag, hefur hvorki verið
stofnað til neins umtalsverðs
útflutnings á iðnaðarvörum
með t.d. markaðskönnunnm. ng
öðrum nauðsynlegum undirbún
ingi né hann átt sér stað. svo
orð sé á gerandi. Og því miður
blasir sú staðreynd ennfremúr
við, að a.m.k. að siimi verðnr
ekld séð, að neinar þær ráð-
stafanir hafi verið gerðar, sem
geri umtalsverðan útflutning
að raunveruleika. Skortir þó
sízt á, að stór orð séu notuð
í þessum efnum né leiðarar
skrifaðir í stómm og litlum
blöðum um hina auknu út-
flutningsstarfsemi og hinn
mikla fjörldpp, sem hvergi virð
ist sjá dagsins Ijós nema í
þessum síendurteknu leiðara-
skrifum. Forystugrein Morgun-
blaðsins 6. júlí s.I. er einkar
gott dæmi um þessi skrif, sem
ekki virðast gegna öðru hlut-
verki en að gefa öllum almenn
ingi ranga hugmynd um gang
bessara mála og fylla menn
ótímabærri bjartsýni. f ætt við
þessi leiðaraskrif er hin al«ensa
íslenzka fréttamennska, að slá
upp með stórfvrirsögnum fyrir
ætlunum um eitt og annað, sem
nú eigi að gera I útflutnings-
málum og öðrum málum og
það oftast löngu áður en með
nokkm-ri alvöru hefur verið
kannað. hvort yfirleitt sé nokk
ur minnsti grundvöllur fyrir
þessum fyrirætlunum. f um
ræddri forystugrein, sem vafa
laust hefur verið rituð af góð
um hug og mikilli bjartsýni
er lýst hinum mikla fjörkipp.
sem íagt er að útflutningsstarf
semi hins innlenda verksmiðju
iðnaðar hafi tekið undanfarna
mánuði elns og komizt er að
orði og því lýst, að athygli
framleiðenda hafi nú mjög
beinzt að Færeyjum — og eins

Heimir Hannesson.
og það er orðað, að „stöðugt
fleiri fyrirtæki leita nú fyrir
sér með sölu á framleiðsluvör-
um sínum til Færeyja“- Hér
er því miður málum blandað
og villandi frá sagt, eins og
svo oft áður í umræðum um
þessi mál. Ekki þarf að taka
það fram, að samkvæmt eðli
málsins er færevskj márkaður-
inn að sfálfsögðu afar smár og
ekki um verulega sölumögu-
leika þar að ræða. Alkunna er,
að fjölmörg íslenzk iðnfyrir-
tæki eru þannig byggð upp, að
útilokað er, þegar til lengdar
lætur, að ná saman endum,
nema útflutningur komi til oe
ræður þar að sjálfsöeðn smæð
hins íslenzka markaðar. En
ennþá smærri er hinn færeyski
markaður og það er hættuleg
bjartsýni, cf einhver trúir bví
í alvöru, að bar séu miklir,
ónýttir murkaðsmöguleikar. —
Enda mun það mála sannast,
að það séu ekki margir íslenzk
ir framleiðendur, hvað þá „stöð
ugt fleiri“, sem telja sér fært
að lei+a mikilla markaða hjá
þeim ágætu frændum okkar.
Auðvitað er það góðra ejalda
vert að kanna þar málin og
selja þangað það sem hægt er
þar að selja, en hætt er við,
að slíkur útflutningur skipti
ekkl þjóðarheildina verulegu
máli, þó að búbót verði vafa-
Iaust hjá viðkomandi fyrirtæki.
Hér her enn að sama brunni
með hin óraunsæu vfirhorðs-
skrif, sem eru of áberandi í
frétta- og stjórnmálaskrifum
dagblaðanna.
En við hverju er þá að bú-
ast? Ekki verður séð annað en
að hin opinbera stefna, bæði
við gengisbrevtinguna 1967 svo
og 1968, hafi verið sú að fram
kvæma hina tæknilegu breyt-
ingu á skráningu gengisins án
þess að gripið yrði til hliðar-
ráðstafana með frumkvæði hins
opinbera, sem stefndu að því
að koma raunverulega á nýjum
útflutningsiðnaði. f 200 þúsund
manna þjóðfélagi hefðu slikar
hliðarráðstafanir ekki þurft —
og þurfa ekki enn — að vera
afskapiega flóknar. Innávið
hefðu bær m.a beinzt að fjár
mögnun þeirra fyrirtækja, er
möguleika höfðu á nýjum út-
flutningi, skipulagðri vöruvönd-
un, hugsanlegri sameiningu
minni fyrirtækja eða náinni
samvinnu þeirra um útflutnings
framleiðslu, fræðslustarfsemi
um sölutæknj og markaðsmál,
auK bess sem hönnun (design)
útflutningsvöru hefði verið
skipulögð. reglur settar um
endurgreiðslu aðflutningsgjalda
í sambandi við útflutning og
ríkisbönkunum falið að veita
eðlilega þiónustu og fyrir-
greiðslu þeim aðilum, er
hyggðu á útflutning. Útávið
hefði markaðskönnun átt að
hel'ias'. m.a með stuðningi út-
anríkisþjónustunnar og skipu-
lagðar ráðstafanir gerðar í
markaðsmálum hins nýja út-
flutningsiðnaðar. Ekki hefði
t.d. verið óeðlilegt, að a.m.k.
einum manni í utanríkisráðu-
nevtinu hefði verið faúð það
verkefni eitt að sinna þessum
málum — svo að ekki sé talað
um allt bankakerfið- Það er
áreiðanlega vægt komizt að
orði. begar sagt er. að það sé
einn helzti veikleiki íslenzka
bankakerfisins að taka við
nýjum hugmyndum frá atvinnu
lífinu og gera þær hugmvndir
að raunverleika eins og víðast
hvar or talið eitl af hlutverk-
um nútímabankaþjónustu. Svo
ekki sé talað um að skapa þær
frá upphafi. Það er því miður
kaldranaleg staðrevnd. að þrátt
fvrir »11 stóru orfthi og skrifin
um nauðsvn nvrra útflntnings-
greina, er ekki til ein einasta
deild — ekki eitt herbergi —
í öllu íslenzka bankakerfinu,
sem hefur bað meginhiutverk
að vera þjónustuaðili í sam-
bandi við nýjan útflutningsiðn-
að. Jafnvel bó að oantanir bær
ust til innlendra framleiðenda,
skort.ir sem eðlilegt er mjög
á alla vitneskju um raunveru-
lega framkvæmd slíks útflutn-
ings svo sem verðútreikninga,
gerð útflutningsskjala. umbúð-
ir, hönnun. vörumerki og annað
þvíumlíkt .þannig að alveg eins
er víst, að ekki yrði hægt að
afgreiða fengnar pantanir
vegna hreinnar vanþekkingar á
frumatriðum. Ekki hefur þess
heldur orðið vart, að fslenzka
bankakerfið hafi talið það inn
an si'ns verkahrings að taka
friimkvæðið í sölu og markaðs-
málum. sem er að sjálfsögðu
forsenda allrar framle'ðslu.
Hefði þó ekki verið óeðlilegt,
að a.m.k. ein deild innan ís-
leiizkv ríkisbankanna hefði tek
ið slíkt hlutverk að sér og
fengið til starfa þar til hæfa
menn. Og þetta aðgerðarlcyfrf
bankakerfisins hefur verið lát-
ið óátalið á sama tíma, sem
liverl bankaútibúið af öðru hef
ur verið reist í úthverfum
Revkjavfkur og út um alla
landsbyggðina — væntanlega
til að auka þjónustuna.
Það væri áreiðanlega margt
öðruvísi umhorfs í bessum
málum í dag, ef þau hefðu ver
PraimhaJd 9 öls 15
ÞRIÐJUDAGSGREINIM