Tíminn - 20.08.1969, Page 8

8
TIMINN
MIÐVIKUDAGUR 20. ágúst 1969.
VETTVANGI DAGSINS
Ritsafaið Komandi ár / samstæðam búningi
Gissur Eggertsson, sem á og
rekur bikaútgáfuna Fróða, hef
ur nýlega sent frá sér ritsafn
Jómasar Jónssonar frá Hrifíliu,
Komandi ár í samstæðu sjö
binda safni, sem smekMega er
um búið í ösl*ju. Bandiið er
nýtt og samstætt, en bækumiar
hafa komið út á ýmsum undan
flöriraum áruim, þó hin síðasta á
s. 1. ári. Tíminn hitti Giissur að
máli á dögunum og bað hann
að segja nánar frá þessu. Hann
hefur einnig nýlega keypt all
ar bókaleifar Bókaútgáfunnar
Norðra, látið binda sumar
þeirra upp og jafnvel prenta
bókarhluta eða heil bindi, sem
vantaði, og sent á markað að
nýju. Einnig gefur hann út í
ár nokkrar bækur á vegum
Fróða eins og síðustu ár.
— Er þessum bókum Jónas
ar safnað saman úr mörgum
stað, Gissur?
— Já, einum þremur. Eins
og kunnugt er hóf Samband
ungra Framóknarmanna að
gefa út ritsafnið Komandi ár
fyrir þremur tugum ára og rit
aði Þórarinn Þórarinsson þá
ýtaa4ega.n fonmáila fyrir útgáf-
unni. Komu út þrjú bindi, sem
áttu að vera 3. 4. og 5 bindi
í ritsafninu Komandi ár. Bindi
þessi nefndust Vordagar, sem
hafði að geyma úrval úr Skin-
faxa-greinum Jónasar, Fegurð
lífsins, sem var safn greina um
listir, skáldskap, listamenn og
rithöfunda, og Merkir samtíð
armenn, sem raunar var fyrsta
bókin, sem út kom af safninu,
en í henrai voru greinar um
ýmsa þjóðkunna menn, sem
Jónas hafði haft kynni af, flest
ar úr Tímanum.
Ekki varð meira úr útgáfu
Sambands ungra Framsóknar
manna á ritsafninu Komandi ár
og lá útgáfan niðri til 1952,
en þá gaf Isafoldarprentsmiðja
út bókina Nýtt og gamalt, sem
er fyrsta bindi í ritsafninu
Komiand'i ár. í hennd er safn
afmælisgreina um Jónas Jóns
son, þar sem fjölmargir menn
kunnugir honum lýstu starfi
Rætt við Gissur Eggertsson, sem sendir ritsafnið á markað að nýju í
sjö bindum. Hann hefur einnig keypt bókaleifar Norðra og sett ýmsar
útgáfubækur þess forlags á markað að nýju.

Gissur Eggertsson, bókaútgefandi, með ritsafnið Koúiandi ár í
hinum nýja búningi.
hans, tífi og gerð. Einnig voru
í bókinni nokkrar fyrstu bar-
áttugreinar Jónasar, er birtust
í Tímanum.
Emn liðu nobkur ár, unz nýtt
bindi kom út. Þá höfðu nokkr
ir vinir Jónasar í Suður-Þing
eyjarsýslu og á Akureyri bund
izt samtökum um að halda út-
gáfunni áfram, og 1955 kom út
bókin Nýir vegir, og var henni
skipað niður sem 2. bindi í
safninu. í þeirri bók eru rit-
gerðir um skóla, kirkju, heim
ili og fleiri menniragarmál, auk
nokkurra minningargreina.
Sjötta bindi kom 6Íðan út
1958 og nefndist Vínland hið
góða. I því eru ritgerðir um
ýmis efni, margar stuttar grein
ar fLeistiar niteðair á áðari árum
en nokkrar eldri, þar á meða)
Stóra bomban, hin langfræga
grein um viðskipti Jónasar og
Helga á Kleppi. Þarna eru
greinar um V-Islendinga, Sund
höll Reykjavíkur, skóla og
kennslu, landvarnir Islands,
brot úr ritdómum og löng
grein um Halldór Kiiljan Lax-
ness, einhver skemmtilegasta
og snjaillasta grein, sem um
hann hefur verið rituð.
Árni Bjarnarson á Akureyri
annaðist mjög um útgáfu
tveggja síðustu bindanna. Þann
ig stóð síðan þangað til 1968,
að efnt var til sjöundu bókar
iranar, og hafði Jónas geragið að
mestu frá efni hennar, er hann
lézt, en auðnaðist elkki að fylgje
henni eftir til fullrar gerðar.
Nefnist þessi bók, sem út kom
í fyrra, aðallega á mdnum veg
um, Dásvefn og vaka. Hafði
ég þá beypt og yfirtekið það,
sem til var af upplagi eldiri
bókanna. I þessu bindi eru ýms
ar greinar frá síðari árum.
— Er þetta mikið uppflag af
þessu sjö binda verki, sem þú
hefur safnað saman og sent út
að nýju, Gissur?
— Nei, aðeins örfá hundruð
allra bindanna samstæðra, en
nokkru meira er til af einstök
um bindum, og geta þeir, sem
eiga fyrri bdndin, fengið ein-
stakar bæflcur inn í. Ég lét
prenta nokkrar arkir, sem
gengnar voru til þurrðar, en
annars var þetta allt í örkum,
sem geymdar voru hér og
hvar, en ég lét síðan binda allt
í nýtt band f st£l við hið eldra.
Síðan hef ég gert öskju um
ritsafnið aillt. Ég hef látið edtt
og tvö eintök í helztu bóka
verzlanir, tn anmars sefl ég
þetta mest beint ftá forlagi
mínu, og geta þeir, sem vilja
eignast þaíj,, snúið sér til Bóka
útgáfunnar Fróða eða mín í
síma 34393 eftir hádegi á dag
inm, bæði að því er varðar rit
safnið Komandi &r og aðrar
bækur, t. d. þau útgáfuverk
Norðra, sem til eru.
Ég veit, að í ritsafninu Kom
andi ár er efeki að finna atít,
sem Jónas Jónsson frá Hriflu
skrifaði — og vantar mikið á
— en þar er margt hið bezta og
snjallasta, sem frá honum kom.
Bækurnar eru allar nofldkuð á
þriðja hundrað blaðsíðna og
mjög jafnar.
— Hve lengi hefur þú átt
bókaútgáfuna Fróða?
— Ég feeypti hana af Þor-
valdi Sigurðssyni fyrir noifekr
um árum, ásamt ölium bókaleif
um, sem voru mjög mMar, og
síðan hef ég gefið út 8—9 bæk
ur á ári á nafni forlagsins.
Jónas Jónsson frá Hriflu
— Og svo keyptirðu allar
forlagsbækur Norðra á síðasta
ári?
— Já, og þar kennir margra
grasa. Eins og kunnugt er var
Norðri meðal stærstu forlaga
hér á landi um alllangt sbeið
og gaf út fjölda ágætra bóka
bg ritsafna. Bókaleifar Norðra
voru miMar en harla ósamstæð
ar, mikið í örkum geymf hér
og hvar bæði norðan lands og
suueiain. Þar voru eánstök
bindi í söfnum og nofekurt upp
liag af einstöfeum bófeum. Ég
hef nú undaníarið unmi® að því
að koma þessu saman eltir
föragum, láta prenta einstakar
arkir og jafnvel heilar bæflcur
í ritsöfn og binda eíðan, og
sent nofefcuð af þessum bókum
á markað aftur, eða selt það
sjáflfur. I mörgum tilfefllum er
eflokfl um að ræða mema fáein
eintök, í bezta lagi tvö eða
þrjú hundruð.
— Hvaða bækur eru það
helzt, sem þú hefur komið
fram með að nýju frá Norðra?
— Það er nú of langt upp
að teilja, en við getum nefnt
bókina Bessastaði eftir Vil-
hjáflm Þ. Gíslason, mikið rit
og fafliegt og mjög mynd-
Framhald a 12 síðu
Lárus G. Guðmundsson:
Tung&ferð - hungrað fólk
Margunblaðið birti 22. júli at-
hyglisiverðar mymdir, sem lýsa
betur em fiest am nað maraniegum
andistæðum: Anmiairs vegar tækni
niútámains — tumiglferðir, — hins
vegar hiörmiungar nútímans —
humigursnieyðin í Bíarfra. Firá sjón-
ainmdði hugsamdd mamma emu vís-
imdiallegar fraamfarir æskiiegar inn-
an þeimra vébiaindia, sem ledða af
sér heilbriigt og kærieiflcsrífct mann
líf, 6B tafld vísdmdin á vald siitt
buig og hjarte mannkyms, þammig
að himin bágstaddi — náiumgiinm —
gfloymist í hringiðlu hritfiningar
mannkyns vegna óvæmts afmeks
eimsitakr'a manna. Þá gfleymiist um
Leið dýrmaAasta taflcmiark miamm-
tegmar tilvri'u: að gæta bróður
sdmis.
Það haía stamfað samitök til
rajálpar humgmuðu og þjáðu fólki
i Biaffra og víðar em eigi getað
áunmið fuilkamimn ámanigiur vegna
þess að sterkari öfi hafa á móti
staðið, svo sem ófriður, hiagsmun-
ir stómveldia, áhuigaileiysi einstakl-
inga o. fl., en þá um er að ræða
„tunigiför" er engám fjámupphæð
of há O'g hiuigviti mammsins til úr-
lausmiar vandamálum beitt til bess
ítmasita. — Við ísLendingar höfum
sýnt, að við emuim yfirieitt sam-
hugia að láta okkar liitla lóð fadla
á vogarsikál til hjálpar. Við dáum
vísindi, en látum þau eiiigi blinda
andleig auigu okikar fymir þörf ná-
umigams, heildiur höfum notað þau
náuinga vorum til hjálpar.
En við hedimisyfiii'sým er reynsi-
am alit önmur. M'eð hliðsjón af
slíku koma mér í hug orð skálds-
ims ofckar, Steimgríms Thorsteins-
sonar „Maður, liitrbu þér nær,
lflggur í götummi stedmm“. — Getur
efeki „steinn" orðið stórþjóðum-
um að failli, ef vísiodim eru frem-
ur miðuð við fmægð en hjálp,
hvað þá hefldur, ef þau miðast við
að tomtíraa miannslifum. Það er
ölLum heimi minmisstætt, þe>gar
vísindamönnum tókst að leysa úr
læðingi kjiaa'nortouea og látið var
riigna þjámimgum og dauða yfu
Hirosihima og Nagasaki.
Þýzká miannvimurimm mdkli Ai-
bemt Schweitzer lýsti ás'andi
heimsims þaóndg, að nú á kjarn-
ork'UÖld meigmaði einn maður,
vailidiamiikill, ammað hvort geðbilað-
ur eða af vamgá, að tortíma líf i á
hniettinum. Þó vísimdim bafi unnið
miiflcið miannkynfl tdfl hjálpar, dylst
eragum skuiggd ótta, þjámiraga og
diauða, sem þau leiddu yfir maen-
kymið með kjarnorkumni, og eigi
bún, kjiairmoricao, eftir að verða
miaminkyni til bamingju, þurfa
sfeaðivaLdar þjóða, að brevtast úr
hatursfuILum viilidýmm í góða og
kærleiiksríka menrn, en hvenær
það verðmr er óráðim gáta, en vart
mun tumglfierðin umstoapa cvo
manmlegt hjartalag, þótt svo virð-
ist, að raddir, jafmvel frá mikil-
hæfum mönmum, hijómj þanmg
sem þjóðir haf: „himim höndum
tekið“ og þetta miíkla afrek muni
sameina þær í friði. Þess vegna
skiisit mér sé tómt mál að mimn-
ast á humigurisneyð að sflíkra manna
dómi.
Eigi verður um þiað dei'lt, að
ótafl vandamiál bíða úriiausmiar, en
þau lóitin víkja fyriir að feomast
til tumgilsims. — Þau eru sanmar-
lega mörg vamdiamálin hér á okfear
hnebti sem mianmkymimu er fuil
þönf á áð leysa og þalð án tafar,
eikki ólíkleigt að úrlausm margra
þedirra fymdist, ef viflji, huigtvit og
fjármagin væri fyrir herndi, svo
serni tiil tiinglffieirðia.
Ég vil með nofldkrum orðuiii
bendia á ófleyst vandamál, við
fljótilegt. víðsýnt yfirlit, þótt óg
vit.i, að þér, Lesari góður, emu þau
kuinm.
Þjóðirnar „berast á bamaspjót-
um“, sem veldur þeim ÓlýsaniLeig-
um, marglháttuðum hörmjungum,
en margar þær þjóðir, sem fjær
standa. kynda umdir ófriðiabbálið,
af því a5 þær hafa hagsmumia að
gæta. þar á meðaJ stórveldin, sem
þó frekast gætu stiIiLt til friðar
og ófrægja hvert annað, em óttá
þöiirra hvért við annað heldur
þéim emm í sikertiim.
Annað vamdamalið er fólksfjölg-
unim í heiimdmum. Vera kamm, að
það vandiamál leystist ef verðimæt-
um væri rétttíiega, bróðurlega
síkápit og Ihver og eimn fús til að
miðdia öðrum af brauðd sínu.
Þriðja vamdiam'álið er flcynþátta-
vamdiamiálið, sem viðfeemur eink-
um Baindarikjuniumi, þar sem lit-
arháttur mammsins verð'ur honum
„fjötur um fót“ í lífisbaróttummi.
Fjórða vandiamátíð er lögleysi.
Að várða lög og regiur virðist
fjarl'ægt huigibak víða í heiminum.
Morð, rán oig þjófiniaðir, óorðheldni
og Lausumg og glæpafélög bjóða
viíða lögum bimgimm. Uppreiismdr,
efeki síður mieðal menntiamammia em
almúigans. Og svo sdðasrt talið, en
efeki sízt, 9tjórnmuáiLaLegt ráðLeysi
og önglþveiti.
Það er ektoi hægt að draga þá
álytotum af framiamriituðu, að sflcyn-
semi mamnsims 'bafi vaxið í réttu
Muitfalli við tætond^hiaitis.
Þaið er stuitt míilum bæja uú á
alheimsmætífevarða. Vera má að
við íslieindinigar meguim samt fagna
að vema á eyju úti í reginhafi.
Hötfðatoaupsteð í ágúst 1969.
Lárus G. Guðmundsson.