Tíminn - 20.08.1969, Blaðsíða 9

MIÐVIKUDAGUR 20. ágúst 1969.
TÍMINN
Útaefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Tramkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson Fulitrúi ritstjómar: Tómas Karlsson Auglýs-
ingastjóri: Steingrimur Gíslason Ritstjórnarskrifstofur < Eddu
húsinu, símar 18300—18306 Skrifstofui Bankastrætl 7 —
Afgreiðslusími: 12323. Auglýsingasími: 19523 Aðrar skrifstofur
sími 18300 Áskriftargjald kr 150,00 á mánuði. Innanlands —
í iausasölu kr 10,00 eint. — Prentsmiðjan Edda h.f.
Úrræði Framsóknar-
flokksins
Það eru ekKi nema hinir allra blygðunarlausustu í
hópi stjórnarsinna, sem reyna að mæla atvinnuleysinu
og landflóttanum bót, og telja hann sprottinn af eðlileg-
um og óviðráðanlegum orsökum. í þessum hópi er að
sjálfsögðu að finna ritstjórn Mbl. Hinir, sem eru minna
kokhraustir, játa að ekki sé nú allt í lagi, en reyna að
hugga sig og aðra við það, að þetta væri ekkert betra.
þótt stjórnarandstæðingar færu með völd. I þessum hópi
er m. a. að finna þá, sem skrifa forustugreinar Vísis.
Þar er það höfuðvörnin, að stjórnarandstæðingar hefðu
reynzt jafn úrræðalaustir og ríkisstjórnin, ef þeir hefðu
farið með völd, og þess vegna geta þeir ekki áfellt hina
með neinum rétti.
Til þess að reyna að árétta þennan málflutning, spyr
Vísir stundum ósköp sakleysislega, hvað stjórnarand-
stæðingar hafi bent á til lausnar vandanum. og kemst
jafnan að þeirri niðurstöðu, að það hafi ekki verið
neitt!
Það er vitanlega alveg vonlaust að ætla að reyna að
fá rithöfunda Vísis til að sjá það, sem þeir vilja ekki
sjá, en vegna þeirra, sem kunna að láta blekkjast af
þessnm fullyrðingum Vísis, þykir rétt að rifja upp nokk-
ur úrræði, sem Framsóknarmenn hafa haldið fram.
Þar ber fyrst að nefna tillögu Framsóknarmanna um
að höfð sé hæfileg stjórn á fjárfestingunni, svo að það
gangi fyrir, sem mestu skiptir. Hefði þessar! stefnu ver-
ið fylgt fram í góðærinu, hefði þjóðin verið betur und-
ir það búin að mæta erfiðleikunum, þegar venjulegt ár-
ferði kom til sögu að nýju.
í öðru lagi hafa Framsóknarmenn lagt áherzlu á, að
auknu fjármagni yrði veitt til atvinnuveganna Þeir hafa
lagt til, að Seðlabankinn hætti að frysta nýinnlagt spari-
fé og yki kaup sín á afurðavíxlum í sama hlutfall og
áður var. Þetta myndi gera viðskiptabönkunum mögu-
leet að auka lán til atvinnuveganna og hleypa þannig
auknu fjöri í atvinnulífið.
í þriðja lagi hafa Framsóknarmenn lagt til, að vextir
yrðu lækkaðar, en það myndi einnig örfa framtakið og
atvinnu reksturinn.
í fjórða lagi hafa Framsóknarmenn lagt til, að mál
iðnaðarins yrðu tekin til sérstakrar athugunar og marg-
háttaðar ráðstafanir gerðar til að efla hann, t. d. með
lækkun eða afnámi tolla á hráefni og vélum til iðn-
aðar. auknum kaupum á afurðavíxlum iðnaðarins, og
takmörkun á innflutningi þeirra iðnaðarvara. sem væru
framleiddar eins góðar og ódýrar í landinu sjálfu.
í fimmta lagi hafa Framsóknarmenn lagt til, að ríkið
hefði forgöngu um ýmsar framkvæmdir þar sem einka-
franícakið héldi að sér höndunum, t- d. hefði ríkið for-
ustu ím smíði skina innanlands, og tryggði skipasmíða-
stöðvunum þannig næg verkefni.
Þannig mætti telja áfram þau úrræði, sem Fram-
sóknarmenn hafa bent á og beitt sér fyrir. Ef farið hefði
verið að þessum ráðum þeirra, væri nú frekar of mikil
en of lítil atvimia í landinu. Hér gæti verið þörf fyrir
erlent vinnuafl á vissum árstíma, líkt og var fyrir ,við-
'•";sr,ina“. En ríkisstjórnin hefur hafnað þessum úr-
ræðum og hafið samdráttar- og kreppustefnuna til önd-
vegis. Þess vegna ber hún ábvrgð á atvinnuleysinu og
landflóttanum, sem fylgir því. Þ.Þ.
t—...—............. - ■■■— ■■■ ■ ........ ■■■
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON: Ferðaþættir frá Mið-Asíu V.
Miklar framfarir hafa orðið i
T adsikistan seinustu áratupa
Tadsikar hlynna aiveg sérstaklega að þjóðlegum bókmenntum sínum
Á HINU stóra þjóðminja- og
náttúru.gripasafni í Dusanbe,
má sitthvað læra um sögu
Tadsikistans. íbúar lýðveldis-
ins voru 2.7 millj. í ársbyrjun
1968. Tadsikar eru rúmur helm
ingur þeirra, en næst koma
Uzbekar og Rússar. Rússar eru
taidir 14% íbúanna og hafa
þeir aðallega flutzt til lands-
in:s á síðari áratugum. Tadsik-
ar eru hinir upphafiegu íbúar
landsins, en ailmikið af Uzbek-
um flutti þangað á síðari öld-
um, en þá heyrði Tadsikistan
undir furstan í Bukhara.
ITadsikar eru að því leyti í
sérflokki þjóða, sem bygigja
Sovétlýðveldin í Mið-Asíu, að
þeir eru persneskir að uppruna
og tala persneskt mál. Þeir
hafa síðan snemma á öldum
oftast lotið erlendum yfirráð-
um og hafa misjafna sögu að
segja af hinum ýmsu yfirdrottn
um, en þó versta af Mongólum.
Skyldieika sinn við Persa hafa
þeir jafnan vai'ðyeitt og á mál-
ið sinn þátt í því. Bókmenntir
þeirra hafa verið sameiginleg
ar og telja Tadsikar t. d. að
Omar Khayan sé ekki síður
?káld þeirra en Persa. Tadsik
ar urðu fyrir miklu áfalli, þeg
ar Rússar og Bretar skiptu með
sér löndum í Mið-Asíu 1895,
en þá lenti meirihluti Tadsika
undir Afghanistan, en einnig all
tór hluti undir Indiland. Þótt
sæmileg sambúð sé við þessi
lönd, munu ekki mikii sam
skipti milli Tadsika yfir landa-
mærin.
Saga Tadsikistans sem stjórn
arfarslegrar einingar hefst
ekki fyrr en eftir byltinguna í
Rússlandi. Lenin mótaði í upp
hafi þá stefnu, að veita ætti
hinum ýmsum þjóðflokkum í
Sovétríkjunum nokkurt sjálfs
forræði og aðstöðu túl að þróa
þjóðlega menningu. Þetta varð
grundvöllur hinna ýmsu lýð-
velda í Sovétrikjunum, en inn-
an þeirra hafa svo minni þjóð
flofckar fengið aðstöðu til að
viðhailda sérkennum sínum.
Stalin fylgdi þessari stefnu fast
fram og getur það hafa ráðið
nofckru um þá afstöðu hans, að
hann var ekfci Rússi, heldur
Georgíumaður og skyldi því
betur en ella aðstöðu hinna
minni þjóðflokfca. Upphaflega
átti Tadsikistan aðeins að vera
sérstakt hérað innan Uzbekist-
ans, en Stalin mun hafa ráðið
mestu um, að Tadsikistan varð
sjálfstætt lýðveldi 1929 og
jafnframt hlaut væntanleg höf
uðborg þar nafn hans, Stalina
bad. Til að útiloka misskilning,
skal þess getið, að þessar upp-
lýsingar um Stalin eru ekki
frá gestgjöfum okfcar í Tadsi
kistan, því að þar held ég, að
nafn hans hafi ekki borið á
góma, enda ber höfuðborgin
ekki lengur nafn hans, heldur
heitir nú sínu upprunalega
nafni.
MARGT af því, sem bar fyrir
augu á safninu í Dusanbe,
styrkti það álit, að málið og
Aveiturnar hafa átt meginþátt í eflingu landbúnaðarins í Tadsikistan
bókmenntirnar hafi átt mestan
þátt í því, að Tadsikar mynd
uðu sérstaka þjóðarheild á liðe
um öldum, þrátt fyrir breyti-
leg erlend yfirráð. Þeir dýrka
mjög skáld sín, lífs og liðin.
Myndir o-g myndastyttur af
þeim mæta manni næstum eins
oft eða oftar en myndir af
núv. stjórnarnefnd Kommúnista
flokks Sovétríkjanna sem sjást
víða, en hinsvegar ná þær ekki
að skyggja á Lenin. Þá leggja
Tadsikar mibla rækt við þjóð
búninga sína, en þó virðast þelr
orð-nir meira bundnir við týlli-
daga, því að ekki gætti þeirra
mikið á götunum í Dusanbe.
Glíman er höfð í hávegum sem
gömul þjóðaríþrótt og virðast
mér myndir af henni benda til
þess, að hún líkist um margt
íslenzkri glímu.
Tadsikar urðu Múhameðstrú
armenn á þeim tíma. er Arabar
réðu yfir iandinu, rg hafa ját-
að þau trúarbrögð ifðan. Senni-
lega má rekja til þes-s, að þeir
virðast bindindissamir. Ég
hafði verið í veizlu á samyrkju
búi í Georgíu, þar sem vín
voru veitt óspart, og lór því
með takmarkaðri tilhlökkun í
veizlu, sem átti að halda okkur
á samyrkjubúi s-kammt frá
Dusanbe. En þar reyndust vín-
veitingar mjög í hófi, hóflegir
skammtar af vod'ka eða koní-
aki. Þjóðardrykkur í Tadsi-kist
an er svokallað grænt te, sem
virðist meira hressandi og svál-
andi en það te, sem hér er
notað. Þetta græna te kaupa
Tadsikar frá Georgíu, en
Georgíumenn nota það nær
ekkert sjálfir. Georgíumenn
framleiða ágæt vín og þau eru
þjóðardrykkur þeirra. Georgíu
menn eru líka grísk-kaþólskir
og láta ekki trúarbrögð hafa
áhrif á drykkjusiði sína. í
Tadsikistan er lítið framleitt
af vínum, þótt aðstaða sé sæmi
leg til þess.
Tadsikar halda þvú mjöig
fram, að loftslag í fjallabyggð
um þeirra sé mjög heilnæmt og
þar verði mann því eldri en
víðast annars staðar í heimin
um. Enn gestgiafi okkar sagði
frá því, að fftmn hefði einu
sinni rekist þar á níræðan öld
ung, sem vai ».ð gráta. Aðspurð
ur sagðist hr.tin vera að gráta
vegna þess, að pabbi hans hefði
verið að ávíta sig. Sigurður
Bjarnason kunni aðra sögu,
sem minnti nokkuð á bessa, en
hún mun hafa orðið t3 í
Bandaríkíunum á bannárunum.
Hún er á þá leiðýað níræður
H’ramham é bis 15