Tíminn - 07.10.1969, Side 9

ÞRIÐJUÐAGUR 7. október 1969.
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvætfdastj óri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helga9on og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ristjómar: Tómas Karlsson. Auglýs.
lngiastjóri: Steiinigrímur Gíslason. Ritstjórnarsikrifstofur i Eddu-
húsinu, símar 18300—18306. Skrifsitofur Bankastræti 7 —
Afgreiðslusími: 12323. Auglýsingasimi: 10523. Aðrar skrifstofur
sími 18300. Áskriftargjald kr. 165.00 á mánuði, innanlands —
í lausasölu kr. 10.00 eint. — Prentsmiðjan Edda h. f.
Haftakerfið
Svo virðist nú, sem sjónvarpsþáttur þeirra Ólafs
Jóhannessonar og Bjarna Benediktssonar, hafi borið þann
árangur, að Mbl. treysti sér ekki lengur til að taka fyrir-
varalaust undir þann áróður Bjarna, að atvinnurekendur
hér búi við óvenjulegt frjálsræði og séu alveg óháðir
höftum. Ólafur Jóhannesson lýsti því svo glöggt í þess-
um sjónvarpsþætti, hvernig atvinnurekendur þurfa að
þreyta gönguna fram og aftur milli Herodesar og Pílatus-
ar, ef þeir ætla að fá afgreiðslu mála sinna, að Mbl.
treystir sér ekki lengur til að lýsa þessu ástandi, eins og
einhverju fyrirmyndar frjálsræði. En Bjarni Benedikts-
son lézt ekki neitt sjá af þessu og er það í samræmi við
þekkingu hans á efnahags- og atvinnumálum.
í forustugrein Mbl. á sunnudaginn var, er alveg tekið
undir lýsingu Ólafs Jóhannessonar. Mbl segir:
„Á hinn bóginn er hægt aS taka undir það meS
Tímanum í gær, að enn er ofmikíð af nefndum og
ráðum, sem gera atvinnulífinu í landinu erfitt fyrir og
tefja mjög framgang mála vegna margvíslegrar skrif-
finnsku".
Um þetta ástand getur Mbl. engum öðrum kennt
frekar en Sjálfstæðisflokknum ,sem er búinn að stjórna
landinu samfleytt á annan áratug og hefur getað gert
það, sem hann hefur viljað. En því: er síður en svo að
heilsa, að Sjálfstæðisflokkurinn hafi dregið úr höft-
um og nefndum. Seinast á þessu ári bætti forsætisráð-
herra við einni úthlutunarnefndinni með sjálfum'sér
sem formanni! í þessari stjórnartíð Sjálfstæðisflokks-
ins hefur líka verið bætt við þeim höftum. sem leika
atvinnuvegina grálegast, en það eru Tánsfjárhöft Seðla-
bankans. Fyrir tíð þeirra gekk atvinnufyrirtækjunum
miklu betur að fá fullnægjandi rekstrarlán í bönkun-
um, en nú má það heita næstum útilokað, nema fyrir
sérstaka gæðinga. Engir aðrir vestrænir atvinnurekend-
ur búa nú við annað eins haftakerfi í þessum efnum
En þrátt fyrir öll þessi höft., vantar alla stjórn á
fjárfestinguna. Þessu þarf að breyta. í staðinn fyrir hin
flóknu og mörgu höft, sem leggja lamandi hönd á fram
takið, þarf að koma einfalt skipulag, sem beinir fjár-
magninu markvisst að mikilvægustu verkefnunum.
Innan þess ramma á að tryggja einkaframtaki og fé-
lagsframtaki sem mest svigrúm, m.a. með aðgangi að
fullnægjandi rekstrarfé. Að þessu vill Framsóknarflokk
urinn vinna.
En frá hinu flókna og lamandi haftakerfi, sem nú
ríkir, verður ekki horfið að óbreyttri stjórn. Það er
ekki nóg, að Mbl. látist sjá annmarka þess, meðan for-
sætisráðherrann leggur blessun sína yfir það og þekkir
ekki betur til mála en svo, að hann álítur þetta hið
fullkomnasta frelsi! Undir forustu hans og efnahags-
málaráðherra hans. munu þessi höft ekki aðeins haldast,
heldur magnast, eins og orðið hefur síðustu 10 árin.
Fyrirspurn til Mbl.
Mbl. þykist hneykslast mjög á þvi. að Ólafur Jó-
hannesson hafi lagt til að hafin yrði ríkisútgerð nokkurra
togara til að tryggja frystihúsunum nægilegt hráefni.
Mbl. segir þetta árás á einkaframtakið og lýsir vantrú
á það. Sn hvað segir Mbl. þá um bæiarútgerðina í
Reykjavík? Var stofnað til hennar sem árásar á einka-
framtakið eða var hún sprottin at vantrú á því? Það
væri íróðlegt að heyra álit forsætisráðherrans á þessu,
því að bæjarútgerðin hóf einmitt göngu sína, begar
hann var borgarstjori. Þ.Þ.
TÍMINN
■■ ■ —
i ________
ERLENT YFIRLIT
Austur-þýzka rikið ber þýzk-
um dugnaði augljóst vitni
Það er nú eitt af tíu mestu iðnaðarríkjunum í heiminum
í DAG eru liðin 20 ár síðan
tvískipting Þýztkalamdis varð
weruleiki og austur-þýzka rífkið
reis á legg. Aðdragandi þess
warð sá, að í stríðslokin var
Þýzkalandi skipt í fjögur her-
námssvæði undir stjórn Banda-
ríkjajmannia, Breta. Frakka og
Rússa. Ætlunin var að sameina
þessi hernámssvæði síðar í
eitt ríki, en það dróst á lang-
inn og samstarfið milli her-
náimsstjórnar Rússa annarsveg-
ar og hemáimsstjórna Vestur-
veldanna gekk mjög illa. Vest-
I* urveldin ákváðu því að höggva
á þennan hnút með því að sam
ein.a hernámssvæði sín í eitt
ríki og var undirbúningur að
bví hafinn árið 1948. Rússar
beittu sér oiijöig gegn því, og
var flutninigabannið, sem þeir
lögðu á Berlín, einn þáttur í
slíkri viðleitni þeirra. Þegar
beir fengu ekki stöðvað stofn-
rn vestur-þýzka ríkisins, sneru
þeir við blaðinu og gerðu her
námssvæði sitt að sérstöku
ríki. Þannig kom Austur-Þýzka-
land til sögunnar 7. október
1949.
Aðdragandinn að stofnun
þýzku ríkjanna tveggja er ann
ars mikil og flókin saga og
kenna Vesturveldin Rússum
um, en Rússar Vesturveldun-
um, að ekki tókst að saeneina
hernámisssvæðin öll undir eina
stjórn. Það verður verkefni
sagnfræðinga á síðari tímum
að skera úr þessari flækju, en
vafalítið er að finna sök hjá
báðum. Sennilega hefur þó ráð
ið mestu, að báðir aðilar báru
á þessum tíma ugg í brjósti til
sameinaðs Þýzkalands, jafnvel
þótti samið yrði um afvopnun
þess og hilutleysi.
ÞAÐ hefur oft með róttu
/erið talað um efnahagsundrið,
sem átti sér stað í Vestur-
Þýzkalaridi eftir stríðið. En
segja má, að annað efnahags-
undur hafi einnig gerzt í Aust-
ur-Þýzkalandi á undanförnum
tuttugu árum. Þýzkt framtak
og dugnaður eru með þeim fá-
diæmum, að Þjióðverjiar ná oezt
um efnahagsárangri allra Ev-
rókuþjóða, hvort heldur secn
búið er við kapitaliskt eða
eða kommúiniskt skipulag. Vest
ur-Þýzkaland hefur nú sterk-
asta efnahagslega afstöðu allra
’anda í Vestur-Evrópu, og sömu
itöðu skipar Austur-Þýzkaland
í Austur-Evrópu. Samkvæmt
töflu, sem nýlega birtist í
,,The fimes“ í London, nam
bjióðarframleiðslan í Austur-
Þýzkalandi samkv. seinustu
skýrsium 1220 dollurum á
mann. en í Tébkóslóvakíu 1010,
Siovétrikjunum 890, Ungverja
iandi 800, Póllandi 730, Rúmen
íu 650 Búlgaríu 620 og Júgó-
slavíu 510. Austur-Þýzkaland
hefur bannig hlutfallslega lang
mesta þjóðarframleiðslu af
kommúnistaríkjunum og tví
mæla'laust eru lífskjörin líka
bezt þar. í dag er Austur-Þýzka
land eitt af 10 mestu iðnaðar-
ríkjunum í heiminum og sjötta
mesta iðnaðarríkið í Evrópu.
ÞETTA er vissuleg-a mikiU
árangui þegar þess er gætt,
hver staða Austur-ÞýZkalands
var í stríðslokin. Um 70—80%
af iðnaði landsins var í rúst-
um. Fyrir stríðið fékk sá hluiti
Þýzkalands, aem féll undir
Rússa, nœr aUar vélar og hrá-
efni til iðhaðarins frá þeim
hilutum Þýzkaland/s, sem féllu
undir Vesturveldin. Um 78%
af úitflutninignum fór til vestur
svæðisins og þaðan komu 86%
af innflutningnum. Nú var að
mestu höggvið á þessa lífæð.
Austur-Þjóðverj ar urðu að
byggja mest allt upp að nýju
og treysta á örðug skipti við
Austur-Evrópulöndin. Þessu til
'dðbótar urðu þeir að greiða
Rússum miklar skaðabætur.
m.a. með því að afhenda þeim
vélar úr verksmiðj.um sínum.
Landið mátti beita snautt af
hráefnum, nema brúnkolum en
bau hafa verið notuð til hins
margvíslegasta efnaið'naðar. —
Yfirstj órn Rússa mun hafa
verið stirð og þunglamaleg
framan af, en hins vegar skán
að nobkuð eftir uppreisn verka
manna í Berlín 1953 og fráfall
Stalíns Jafnframt hélst stöð-
ugt mikill fólksflótti til Vestur
Þýzkalands. þar sem lífskjörin
voru mun betri, enda nutu
Vestur-Þjóðverjar mikillar að-
stoðar Bandaríkjanna. Það
gerði þennan fólksflótita enn
tilfinnanlegri. að það var eio-
mitt sérmenntað fólk, sem fór
til Vestur-Þýzkalands. Þetta
neyddi stjórn Austur-Þýzka
landis til að reisa hinn illræmda
Berlínarmúr 1961. en síðan hef
ur að mestu tekið fyrir þessa
fólksflutninga. Mestar framfar
ir hafa líka orðið síðan. Þær
rekja m.a. rætur til þess, að
Austur-Þjóðverjar haf-a að
vissu leyti veitt einstökum
fyrirtækjum meira frjálsræði
en áður tíðkaðist í kommún-
istalöndunum, jafnhliða því,
sem ungir menn hafa komizt
fyrr iil áhrifa en ella, sö'kum
fólksflutninganna vestur. Um
90% iðnaðarins er í höndum
ríkisfyrirtækja. Höfuðáherzlan
hefur verið lögð á margvísleg-
an efnaiðnað og framleiðslu á
vélum Talsverður smáiðnaður
er í höndum lítilla einkafyrir-
tækja eða sameiningarfyrir-
tækja þeirra og rfkisins og á
bað sinn þátt í því að vöruúr-
val er meira og fjölbreyttara i
Austur-Þýzkalandi en t.d. í
Sovétrfkjunum, Um 90% land-
búnaðarins er rekin af stórum
samvinnubúum, sem bændur
mynduðu vmist sjálfviljugir
eða voru bvingaðir til að
mynda og hefur það skapað
möguieika til stórfelldrar vél-
væðingar. Mikhx framfarir
hafa orðið í landbúnaðinum
seinustu árin og kjör bænda
•vatnað verulega Aðstaðan til
stórfellds samvinnubúskapar er
allt önnur og betri í Austur-
Þýzkalandi en t. d. bérlendis,
og er því allur samanburður
við íslenzkai aðstæður mjög
torveldur.
SÚ SKOÐUN ríkti lengi
vestan tjalds, að erfiðleikar
Austur-Þjlóðverjia væru svo
miklir, að rí'ki þeirr,a myndi
hrynja af sjálfu sér. Þetta var
vanmat á þýzkum dugnaði og
sjlálfsbjargarviðleitni. Austur-
Þýzkaland hefur smám saman
verið að treystast í sessi og S
Rússar hafa orðað að taka vax-
andi tillit til Aus tu r-Þjóðv erja,
m.a. vegna þess, að Austur-
Þýzkaland er nú orðið mesta
viðskiptaríki Sovétríkjanna, og
vélar. sem Rússar fá þaðan.
eru mikilvægar fyrir rúss-
neskt efnahagislíf. Ausitur-Þjóð
verjiar hafa þannig femgið auk-
ið svigrúm á síðari árum, en
vafalítið er þó, að rússneski
herinn, sem dvelst í landinu,
myndi fljótt skerasit í leikinn,
ef austur-þýzk stjórnarvöld
yrðu grunuð um veruleg frávik
frá kommúnismanum. Um það
vitnar bezt reynsilan frá Tékkó
slóvakíu. í bessu ljósi verður
að mieta stjórnarfar það, sem
nú er í Austur-Þýzkalandi. En
innan bessa ramma er sjálf-
stæði Austur-Þýzkalands áreið
anlega ekki minna en t.d. Pól
lands. Umgverjialands og Tékkó
slóvakíu. Jafnvel’ er það að
sírau leyti meira vegna þess,
hve Austur-Þýzkaland er orð
in stór þáittur í efnahagskerfi
Austur-Evrópu
Þótt memn frá Vestur-Ev-
'■ópu, sem heimsækja Austur- |
Þvzkaland, kunni miður hinu |
einræðissinnaða stjórnarfari P
þar, ber að viðurkenna, að •
ýmislegt hefur verið gert þar
( félagsmálum. t.d. trygginga-
málum O'g skólamálum, sem
er til fyrirmyndar Og tvímæla
iaust er það, að efnabagskjör
almennirags hafa farið stöðugt
batnandi hin síðari ár.
ÞAÐ sem kemur Austur-Þjóð
vérjum vafalaust verst, er ein-
aragrunin frá þjóðunum í Vest-
ur-Evrópu. Það er hörmulegt
ástarad. að 17 milljón.a manna
þióð. skuli þannig slitna úr
tengslum -við eðlilegt umhverfi
sitt. Þetta þarf að breytast.
En pað verður ekki gert með
því að láta eins og austur-
þýzka ríkið sé hkki til. Eina
og staðan er í Evrópu í dag
og verður um langa framtíð,
ef ekki kemur til styrjaldar.
munu þýzku ríkin verða tvö og
halda áfram að eflast og styrkj
ast. Það er aðeins til ófarnað-
aið að neita þeirri staðreynd.
Þess vegna er ástæða til að
fagna nýrri stjórn í Vestur-
Þýzkalandi, sem er líkleg til að
'ítn raunsærr: augum á þetta '
*nál en hingað til hefur verið
almennt gert vestan tj-alds.
P.Þ.