Morgunblaðið - 10.01.2001, Síða 10

FRÉTTIR
10 MIÐVIKUDAGUR 10. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
NÝ aðferð við þrengingu efst í maga-
opi sjúklinga með bakflæði er að
ryðja sér til rúms og eru íslenskir
læknar um þessar mundir að búa sig
undir að taka upp þá aðferð hérlend-
is. Fyrir þeim fer Ásgeir Theodórs,
sérfræðingur í meltingarsjúkdómum,
en hann hefur kynnt sér aðferðina í
Svíþjóð og átti þátt í því að sænskur
sérfræðingur í skurðlækningum,
Thomas Kjellin sem starfar á svæð-
issjúkrahúsinu í Växjö, kom hingað
til lands og kenndi hana íslenskum
læknum og hjúkrunarfræðingum.
„Aðferðin er byggð á notkun spegl-
unartækis með sérhönnuðum viðbót-
arbúnaði, eins konar saumavél.
Þannig er hægt að fara niður um vél-
inda sjúklingsins og þrengja efra
magaopið með þessu tæki án þess að
grípa til skurðaðgerðar. Þar sem
þetta er miklu minni aðgerð en
skurður þykir eftirsóknarvert að
taka hana upp á þeim sjúklingum
sem hún getur átt við en hún hentar
alls ekki öllum bakflæðissjúkling-
um,“ segir Ásgeir Theodórs.
Í vinnu daginn eftir
Ásamt Ásgeiri eru það læknarnir
Margrét Oddsdóttir, Sigurbjörn
Birgisson, Sigurður Blöndal og
Hjörtur Gíslason sem hafa kynnt sér
aðferðina hjá sænska sérfræðingn-
um. Einnig þrír hjúkrunarfræðingar
sem eru deildarstjórar speglunar-
deilda; á Landspítala í Fossvogi Þóra
Gísladóttir, við Hringbraut Herdís
Ástráðsdóttir og St. Jóefsspítala í
Hafnarfirði Kristín Ólafsdóttir.
Ásgeir segir tilgang aðgerðarinnar
að draga úr bakflæði bæði á maga-
sýrum og fæði. Felst hún í því að með
tækinu er gerð eins konar lykkja á
vegg vélindans á mótum magaopsins,
nál stungið í gegn og lykkjan fest
með þræði. Gerðar eru tvær slíkar
lykkjur í sömu hæð og aðrar tvær 1
til 1,5 cm ofar og þannig er vélindað
þrengt nokkuð. Sjúklingur er aðeins
deyfður og aðgerðin fer fram á
göngudeild. Hann getur snúið til dag-
legra starfa næsta dag.
Eins og fyrr segir fer aðgerðin
fram með speglunartæki en sú tækni
hefur verið notuð um árabil til margs
konar meltingarfærarannsókna og
aðgerða á ýmsum sviðum læknis-
fræðinnar. Breskur læknir hannaði
eins konar saumavél til að tengja
speglunartæki og er hún notuð við
aðgerðirnar. Tvö fyrirtæki samein-
uðu síðan krafta sína til að þróa hug-
mynd Bretans enn frekar vegna vél-
indaaðgerðanna og framleiða tækið.
Annars vegar BARD sem framleiðir
sjálfa saumavélina og hins vegar
Olympus sem hefur lengi sérhæft sig
í framleiðslu speglunartækja. Olymp-
us og umboðsfyrirtæki þess hérlend-
is, Inter hf., stóðu fyrir námskeiði
sænska sérfræðingsins.
Eins og gefur að skilja þurfa
læknar og læknanemar að þjálfa sig
þegar nýjar aðferðir koma til og í
þessu tilviki var notast við líkan af
mannslíkama, svokallað Erlangen-
líkan. Segir Ásgeir það þekkt líkan
sem hannað hafi verið til að nota við
kennslu. Inní þennan gervilíkama
eru síðan sett vélinda og magi úr
svíni og þannig æfa læknarnir sig á
nánast „eðlilegum“ líffærum og kom-
ast eins nálægt manninum og unnt
er. Er ódýrara að fara þessa leið en
gera tilraunir á lifandi dýrum í svæf-
ingu.
„Ég legg áherslu á að þetta er ný
aðferð og okkur vantar ennþá upp-
lýsingar um langtímaárangur henn-
ar,“ segir Ásgeir. „Við vitum ekki
hversu lengi hún dugar en hún er þá
þeim kostum búin að ef og þegar
lykkjan brestur er hægt að endur-
taka aðgerðina. Hún hefur verið tek-
in upp á tveimur sjúkrahúsum í Eng-
landi, í Þýskalandi, Hollandi og
Svíþjóð svo við erum með fyrstu þjóð-
um til að kynna okkur hana hér. Hún
hentar ákveðnum hópi sjúklinga með
vélindabakflæði en eftir sem áður
verður hluti þeirra meðhöndlaður
með lyfjum eða skurðaðgerð. Kostur
nýju aðferðarinnar er sá að hún er
einföld og fljótleg og ef í ljós kemur
að hún gagnast ekki sjúklingum er
næsta einfalt að fara aftur á aðgerð-
arstaðinn og klippa þráðinn burt og
vélindað fellur í sama far á ný.“
Ódýrari en skurðaðgerð
Ásgeir segir speglunaraðferðina
líka talsvert ódýrari en skurðaðgerð.
Kostnaður sé líklega 130-140 þúsund
krónur en hefðbundin skurðaðgerð
kosti 550-650 þúsund krónur. Hann
vekur einnig athygli á því að langvar-
andi lyfjameðferð vegna bakflæðis sé
nokkuð dýr og því sé nýja aðferðin
líka eftirsóknarverð af þeim sökum.
Ásgeir segir leyfi yfirstjórnar
Landspítala – háskólasjúkrahúss
hafa fengist til að læknar gætu hafið
undirbúning og kynnt sér aðferðina
og sótti hann sjálfur námskeið í
Växjö á liðnu hausti. Þá hefur málið
einnig verið kynnt heilbrigðisyfir-
völdum. Fáist samþykki heilbrigðis-
yfirvalda og fjárveiting segir Ásgeir
ekkert því til fyrirstöðu að hægt verði
að hefja aðgerðirnar hér og eins og
fyrr segir gengust fyrstu tveir ís-
lensku sjúklingarnir undir slíka að-
gerð í gær. Gerði Ásgeir hana og var
Thomas Kjellin viðstaddur ásamt
nokkrum áðurnefndu íslensku
læknanna og hjúkrunarfræðinga.
Sagði Ásgeir hana hafa gengið vel.
Læknar æfa nýja aðferð við aðgerð vegna vélindabakflæðis
Magaop þrengt með
saumavél á speglunartæki
Ný aðferð til að sporna við bakflæði er talin
ódýrari en skurðaðgerð og getur hentað
ákveðnum hópi sjúklinga. Jóhannes Tóm-
asson kynnti sér málið hjá læknum.
Morgunblaðið/Ásdís
Sigurbjörn Birgisson læknir, Thomas Kjellin, sérfræðingur frá Svíþjóð,
Sigurður Blöndal læknir og Ásgeir Theodórs læknir sem kynnti sér að-
ferðina erlendis.
ÁTTA eftirlitsmyndavélar eru í
miðborg Reykjavíkur. Lögreglan í
geymir upptökur frá þeim á mynd-
bandi í 30 daga. Segir hún vélarnar
hafa dregið úr afbrotum og orðið
til þess að upplýsa afbrot. Nauðsyn-
legt er að hafa eftirlit með eftirlits-
myndavélum og gera við bilanir.
Morgunblaðið/Golli
Eftirlitsmynda-
vél í eftirliti
MAGNÚS Daníelsson, útgerð-
armaður Njarðvíkur GK, hefur
greitt 300.000 norskar krónur,
um 2,9 milljónir króna, í sekt
vegna meintra ólöglegra veiða á
smáfiski í norskri landhelgi í
október sem leið. Norska
strandgæslan bauð honum
dómsátt og fór fram á 350.000
nkr. í sekt en samið var um
lægri upphæð, að sögn Magn-
úsar.
Magnús segir að til hafi stað-
ið að fara í mál þar sem kæran
hefði ekki átt við rök að styðj-
ast. Sagt hefði verið að áhöfn
skipsins hefði hent öllum fiski
undir 30 sentímetra stórum frá
því veiðarnar í norsku landhelg-
inni hófust í byrjun mars á ný-
liðnu ári, en eftirlitsmenn hefðu
aðeins einu sinni komið um borð
og metið stöðuna rangt.
„Þeir voru reyndar mjög
hrifnir af veiðinni og höfðu á
orði hvað við værum að fá stór-
an og fallegan fisk,“ segir
Magnús, en bætir við að eftir að
þeir hafi lokið störfum hafi
komið nokkrir smátittir og þeim
hafi verið gefið líf. Það hafi verið
kallað smáfiskadráp þó skip-
stjórinn og háseti, sem voru
teknir til yfirheyrslu í Hammer-
fest, hafi stöðugt áréttað að þeir
hentu aldrei fiski en gæfu smá-
fiski líf.
„Okkur var boðin dómsátt en
við tókum henni auðvitað ekki
enda taldi norski lögfræðingur-
inn okkar sig vera með gott mál
í höndunum,“ segir Magnús.
„Hins vegar komst upp um alls
konar óreiðu í norskum sjávar-
útvegi um þessar mundir og í
kjölfarið hófust töluverðar
nornaveiðar. Allar refsingar
voru þyngdar og mat lögfræð-
ingsins var að best væri að ná
sátt í málinu því annars ættum
við á hættu að fá enn hærri sekt
og að aflinn yrði gerður upp-
tækur. Það hefði þýtt gjaldþrot
og því var skynsamlegast að
semja í stöðunni en við fengum
þetta niður í 300.000 norskar
krónur.“
Dómsátt í Noregi í
máli útgerðarmanns
Njarðvíkur GK
Greiddi
2,9 millj-
ónir
króna
í sekt
BORGARMINJAVERÐI finnst já-
kvætt þegar borgarar koma fram
með hugmyndir sem snerta skipu-
lagsmál og lítur á hugmyndir um
flutning Árbæjarsafns í Hljómskála-
garðinn sem innlegg í þá umræðu.
Hrafn Gunnlaugsson kvikmynda-
gerðarmaður viðraði þessa hugmynd
nýlega í sjónvarpsþættinum Reykja-
vík í öðru ljósi.
„Árbæjarsafn á sinn tilverurétt og
það eru vissar forsendur fyrir því að
safnið er hér. Reykjavíkurborg tók
um það ákvörðun á sínum tíma að
varðveita hér gamla bæinn Árbæ,
sem þá var orðinn eyðijörð. Jafn-
framt var ákveðið að stofna þar úti-
safn og flytja þangað hús úr miðbæ
Reykjavíkur. Það var á þeim tíma
ákvörðun sem samræmdist þeim
skipulagshugmyndum að eldri
byggð ætti að víkja fyrir nýrri,“ seg-
ir Gerður Guðný Gunnarsdóttir
borgarminjavörður.
Hún segir hugmyndina ekki nýja
af nálinni og einnig hafi komið fram
hugmynd um flutning safnsins til
Viðeyjar. Hún segir að hugmyndir
um skipulag og landnotkun breytist
með tímanum og séu aðrar nú en á
sjötta og sjöunda áratugnum. Taka
þurfi málið til umræðu en það kalli
jafnframt á umræðu um safnið, hlut-
verk og tilgang þess. „Árbæjarsafn
er minjasafn Reykvíkinga og gegnir
veigamiklu fræðsluhlutverki. Varð-
veisla gamalla hús er liður í því að
sýna menningarminjum í borginni
þann sóma sem þær eiga skilið.“
Gerður Guðný segir að unnt sé að
benda á marga annmarka á flutningi
í Hljómskálagarð, tæknilega út-
færslu, kostnað og fleira. Það veki
jafnframt upp þá spurningu hvað
ætti að gera við gamla Árbæinn, sem
er á sínum upphaflega stað.
„Það getur komið að því að skipu-
lagsyfirvöld í Reykjavík þurfi að
taka afstöðu til þess hvort það er
hagkvæmt út frá skipulags- og
rekstrarsjónarmiðum borgarinnar
að taka svæðið hér undir íbúðabyggð
og nota eitthvert annað land undir
þessa starfsemi.“
Borgarminjavörður um flutning
Árbæjarsafns í Hljómskálagarð
Hugmyndir
sem kalla á
frekari umræðu