Morgunblaðið - 10.01.2001, Blaðsíða 58
FÓLK Í FRÉTTUM
58 MIÐVIKUDAGUR 10. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
BANDARÍSKI hjólreiðamaður-
inn Lance Armstrong var á sínum
tíma talinn efnilegasti hjólreiðamað-
ur heims, enda sigraði hann í hverri
keppninni af annarri. Um það leyti
sem hann fór að ná árangri í keppni
meðal fremstu hjólreiðakappa Evr-
ópu greindist hann með krabbamein
í eistum og í framhaldi af því í lung-
um og heila.
Þegar Armstrong fékk krabba
varð hann eðlilega að leggja íþrótta-
iðkan á hilluna og þegar honum tókst
að sigrast á sjúkdómnum með ótrú-
legri þrautseigju segir hann að engir
vöðvar hafi verið eftir á líkamanum.
Eftir mikla sálarkreppu hóf hann
æfingar að nýju, en vöðvarnir sem
gáfu honum ótrúlegan sprengikraft
voru horfnir og í þeirra stað komu
nýir vöðvar og nýtt þol sem varð
meðal annars til þess að hann sigraði
í Tour de France, erfiðustu hjól-
reiðakeppni heims, aðeins þremur
árum eftir að hann greindist með
krabbann.
Armstrong gefur skemmtilega
innsýn í heim keppnishjólreiða sem
er allfrábrugðin öðrum liðsíþróttum
og fyrir vikið skilur lesandi mun bet-
ur hvers vegna sigur í Tour de
France er sigur liðs en ekki bara ein-
staklings, þó einstaklingnum sé
hampað. Hann gefur einnig ágæta
innsýn í þann ótrúlega sjálfsaga sem
þarf til að komast í fremstu röð í
íþróttagrein og ekki síst
hvað stuðningur fyrirtækja
og auglýsingasamningar
skipta gríðarlegu máli vest-
anhafs en við lá að yfirvofandi
missir auglýsingasamninga
og stuðningsaðila væri meiri
ógnun við keppnisferilinn en
sjúkdómurinn illvígi.
Barátta Armstrongs við
krabbann er eðlilega veigamesti
þátturinn í ævisögu hans enda
ekkert haft eins mikil áhrif á líf
hans. Í þeirri baráttu kom sjálf-
saginn sér vel, en hann tíundar
það líka rækilega hvað traustir
vinir hans skiptu miklu máli við að
stappa í hann stálinu og styðja á all-
an hátt, líka þegar hann var að gef-
ast upp sjálfur.
Krabbameinið breytti lífi Lance
Armstrong og hann segist þakklátur
fyrir að hafa fengið það fyrst hann
náði að sigrast á því; eftir veikindin
hafi hann upplifað lífið á nýjan hátt
sem betri maður. Hann segir það
reyndar undir lok bókarinnar að ætti
hann að velja á milli þess að hafa
fengið krabbamein og þess að hafa
sigrað í Tour de France myndi hann
velja krabbann, því sú orrusta hafi
gefið honum meira en sigurhringur-
inn í París 1999.
Sigur
viljans
It’s Not About the Bike, sjálfs-
ævisaga Lance Armstrong sem
hann skrifar með Sally Jenkins.
Yellow Jersey Press/Random
House gaf út 2000. 275 síður.
Kostaði um 1.800 kr. hjá
Amazon í Bretlandi.
Árni Matthíasson
Forvitnilegar bækur
ÞAÐ ER erfitt að fylgjast með
veikindastríði sinna nánustu og vita
að baráttan er vonlaus og stutt í
dauðann. Það var Blake Morrison
mikið áfall, þegar faðir hans var
greindur með krabbamein á loka-
stigi og augljóst að hann ætti aðeins
nokkrar vikur eftir ólifaðar. Hann
sat löngum stundum við dánarbeð
hans allt þar til yfir lauk.
Þegar jarðarförin var afstaðin og
hann kominn heim til sín og átti að
fara að vinna og hvunndagurinn
blasti við, helltist sorgin yfir hann.
Morrison settist niður og skrifaði
minningabók um pabba sinn. Þar
rekur hann veikindi hans og dauða-
stríð á opinskáan og hlífðarlausan
hátt, það jaðrar við að maður blygð-
ist sín við lesturinn. Hann hikar ekki
við að svipta sænginni ofan af föður
sínum og leyfa okkur að sjá gamla
manninn.
En Morrison heldur sig ekki ein-
vörðungu við þessi síðustu samskipti
þeirra feðganna, heldur tínir hann til
ýmsar minningar, sem honum sjálf-
um finnast erfiðar. Faðir hans var
ráðríkur maður og afskiptasamur,
sem hafði vit á öllu og vildi hafa vit
fyrir syni sínum. Hann var líka nísk-
ur og lagði oft mikið á sig til þess að
komast hjá því að borga það sem upp
var sett og fjölskyldan skammaðist
sín oft fyrir hann vegna þess. Hann
var svo sannarlega ekki full-
kominn frekar en
aðrir menn.
Blake Morrison
gerir upp við föður
sinn á óvæginn hátt og
reynir meira að segja að
komast að ýmsu, sem
hann áttar sig svo á að
honum kemur alls ekki
við. Þegar uppgjörinu lýk-
ur, kveður hann karl föður
sinn með ást og virðingu og
ekki er hægt að segja annað
en að hann þakki honum kær-
lega fyrir sig og sína.
Blake Morrison hefur sent
frá sér þrjár bækur, sú fyrsta
var ljóðabók, næst kom minn-
ingabókin um föður hans og sú
þriðja fjallaði um réttarhöld yfir
tveimur 10 ára drengjum, sem
höfðu framið morð. Það fer ekki á
milli mála að samkennd Morrisons
með mönnunum er mikil og hann á
auðvelt með að orða hana. Sagan um
þá feðga er átakanleg, fyndin, falleg
og ein af allra bestu minningabókum
sem ég hef lesið.
Sorgin
gleymir
engum
And When Did You Last See Your
Father, eftir Blake Morrison.
Picador USA gefur út árið 1996,
219 síðna kilja. Kostar 1.595 kr.
í Pennanum–Eymundsson.
Ingveldur Róbertsdótt ir
Forvitnilegar bækur
AMAZON rekur helstu bókaversl-
anir á vefnum, eina í Bandaríkjunum
sem er sú stærsta, og eina í Bret-
landi. Vestur í Bandaríkjunum var
Amazon langvinsælasti vefurinn fyr-
ir jól og heimsóknum fjölgaði víst um
48% á milli ára, hálf önnur milljón
gesta leit inn á vefsetrið á dag. Mikið
var einnig að gera hjá útibúinu í
Bretlandi, en það hefur sjálfstæða
ritsjórnarstefnu og valdi því eigin
bækur sem ekki eru allar þær sömu
og mönnum fannst bestar hinum
megin við hafið.
Breskum Amazon-mönnum fannst
bókin Funky Business eftir Svíana
Jonas Ridderstrale og Kjell Nord-
strom besta bók ársins, en hún fjallar
um hagfræði og ástand mála í heim-
inum. Reyndar er val þeirra bresku
Amazon-manna nokkuð óvenjulegt
því á listanum ægir saman bókum úr
öllum áttum. Þær eru annars þessar:
No Logo eftir Naomi Klein, Eliza-
beth eftir David Starkey sem segir
sögu Elísabetar I., English Pass-
engers eftir Matthew Kneale, Fred
and Edie eftir Jill Dawson, sem segir
frá frægu morðmáli í Englandi í
byrjun aldarinnar, Hitler 1936–1945:
Nemesis eftir Ian Kershaw er í
sjötta sæti, Set in Darkness eftir Ian
Rankin sjöunda, Easter eftir Michael
Arditti áttunda, The Tipping Point
eftir Malcolm Gladwell níunda og
When We Were Orphans eftir Kazuo
Ishiguro 10.
Vestanhafs er enginn heildarlisti á
vefsetri Amazon, því þar er allt
flokkað niður, alls í 34 flokka. Á list-
anum yfir bestu skáldsögurnar er
The Feast of Love eftir Charles
Baxter í efsta sæti. Mögnuð þýðing
Seamus Heaney á Bjólfskviðu er tal-
in næstbesta skáldverkið, White
Teeth eftir Zadie Smith er þriðja
best, smásagnasafn Amy Bloom A
Blind Man Can See How Much I
Love You fjórða, The Amazing Ad-
ventures of Kavalier & Clay eftir
Michael Chabon fimmta, Ravelstein
eftir Nóbelsskáldið Saul Bellow
sjötta, No Great Mischief eftir Alist-
air MacLeod sjö-
unda, ljóðasafn
Stanley Kunitz, lár-
viðarskálds Banda-
ríkjanna, áttunda,
Two Moons eftir
Thomas Mallon ní-
unda og Affinity eftir
Sarah Waters tíunda
besta bókin.
Helsti keppinautur
Amazon í bóksölu á
Netinu er Barnes &
Noble. Þar á bæ flokka
menn líka allt rækilega
og segja The Human
Stain eftir Philip
Roth besta skáldverk ársins. The
Feast of Love eftir Charles Baxter
kemur þar næst, White Teeth eftir
Zadie Smith þriðja, Pastoralia eftir
George Saunders fjórða, Blue Angel
eftir Francine Prose fimmta, The
Amazing Adventures of Kavalier &
Clay eftir Michael Chabon sjötta,
Blonde eftir Joyce Carol Oates sjö-
unda, Anil’s Ghost eftir Michael
Ondaatje áttunda, The Blind Assass-
in eftir Margaret Atwood, sem fékk
Booker-verðlaunin á síðasta ári, ní-
unda og When We Were Orphans
eftir Kazuo Ishiguro tíunda besta
bók ársins að mati Barnes & Noble.
Salon heitir menningartímarit á
vefnum sem nýtur mikillar virðingar
fyrir lífleg og ígrunduð skrif um
hvaðeina, allt frá listum til stjórn-
mála. Þar velja menn einnig bestu
bækur ársins og telja besta sögulega
skáldsögu um Abraham Lincoln sem
heitir Abe: A Novel of the Young
Lincoln eftir Richard Slotkin. Being
Dead eftir Jim Cracekemur þar næst
og Lying Awake eftir Mark Salzman
þykir þriðja best. The Name of the
World eftir Denis Johnson lendir í
fjórða sæti, White Teeth eftir Zadie
Smith fimmta, An American Story
eftir Debra Dickerson sjötta, The
Blood Runs Like a River Through
My Dreams eftir Nasdijj sjöunda,
The Boxer Rebellion eftir Diana
Preston áttunda, Pontius Pilate eftir
Ann Wroe níunda, og The Social Liv-
es of Dogs: The Grace of Canine
Company eftir Elizabeth Marshall
Thomas telst tíunda besta bókin að
mati ritstjórnar Salon.
Flestir bókavinir þekkja eflaust
Borders-bókaverslanirnar sem eru
upp runnar vestanhafs en hafa einnig
náð fótfestu í Bretlandi. Borders rek-
ur einnig vefsetur þó ekki njóti það
sömu hylli og Amazon, og þar á bæ
völdu menn Bjólfskviðuþýðingu
Seamus Heaney bók ársins. Í öðru
sæti í vali Borders var Lying Awake
eftir Mark Salzman, The Feast of
Love eftir Charles Baxter var þriðja,
fjórða The Tale of Murasaki eftir
Liza Dalby, Everything in this
Country Must eftir Colum McCann
er fimmta besta bók ársis að mati
Borders, Plowing the Dark eftir
Richard Powers sjötta, The Fig Eat-
er eftir Jody Shields sjöunda, More
Than You Know eftir Beth Gutcheon
áttunda, The Houseguest eftir Agnes
Rossi níunda og tíunda besta bók
ársins er smásagnasafnið The Bride-
groom eftir Ha Jin.
Það velja fleiri merkisbækur en
bóksalar, því bókasafnasamband
Bandaríkjanna velur einnig þær
bækur sem merkastar þykja, skáld-
verk, sannsögulegar og ljóð. Bestu
skáldverkin eru, í stafrófsröð eftir-
nafns höfunda; Master Georgie eftir
Beryl Bainbridge, The Hours eftir
Michael Cunningham, The Country
Life eftir Rachel Cusk, A Star Called
Henry eftir Roddy Doyle, House of
Sand and For eftir Andre Dubus,
For the Relief of Unbearable Urges
eftir Nathan Englander, Waiting eft-
ir Jin Ha, The Colony of Unrequited
Dreams eftir Wayne Johnston, A
Dangerous Friend eftir Ward Just,
A Gesture Life eftir Chang-rae Lee,
Motherless Brooklyn eftir Jonathan
Letham og Henry of Atlantic City
eftir Frederick Reuss.
Sé litið yfir listana vekur kannski
helst athygli hversu ólíkir þeir eru og
fátítt að menn velji sömu bækurnar á
lista. Þær rata þó nokkrar á fleiri en
einn lista og kannski má segja að þar
séu komnar helstu bækur ársins að
flestra mati:
The Feast of Love eftir Charles
Baxter
White Teeth eftir Zadie Smith
Bjólfskviða í þýðingu Seamus
Heaney.
The Amazing Adventures of Kav-
alier & Clay eftir Michael Chabon.
When We Were Orphans eftir
Kazuo Ishiguro
Lying Awake eftir Mark Salzman.
Bestu bækurnar
Undir lok síðasta árs
kepptust bókaverslanir
á Netinu við að velja
bestu bækur liðins árs.
Athygli vekur hvað list-
arnir eru ólíkir og fáar
bækur sem rötuðu inn á
fleiri en einn lista.
ÁRSUPPGJÖR BÓKSALA Á VEFNUM