Morgunblaðið - 13.01.2001, Qupperneq 13

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. JANÚAR 2001 13
ÞAÐ ER hægt að framleiða eins
mikla mjólk með íslensku kúnni og
þeirri norsku og á ódýrari hátt,“
segir norskur bóndasonur, Rune
Brumoen, sem starfar um þessar
mundir sem mjaltamaður á Vorsa-
bæ 2 á Skeiðum. Rune vitnar í
skýrslur frá Noregi sem sýna að til
að framleiða sama magn af mjólk
þarf meira kjarnfóður.
„NRF-kýrin er góð en ekki betri
en sú íslenska. Hún þarf mikið
kjarnfóður til þess að mjólka meira
en sú íslenska. Þetta er gott kúa-
kyn fyrir Noreg en þar nota menn
meira af fóðurbæti sem er ódýrari
þar en hér á Íslandi,“ sagði Rune.
Rune Brumoen er 24 ára bónda-
sonur á bæ Brumoen-ættarinnar í
Lillehammer í Noregi. Hann hefur
alla tíð starfað við landbúnað: „Það
má segja að ég sé alinn upp í fjósi,“
sagði Rune sem er bændaskóla-
menntaður. Faðir hans er með 18
mjólkandi kýr og 50 holdakýr auk
holdanauta. Alls eru á Brumoen-
bænum um 200 gripir.
Rune er formaður í félagi um
rauðar kollóttar kýr í Austur-
Noregi. Hann segir að í Noregi séu
sjö gömul kúakyn og félag um
hvert þeirra því menn vilji viðhalda
þessum gömlu stofnum. Hann segir
að NRF-kýrin, sem Íslendingar vilji
rækta upp á Íslandi, sé blanda af
öllum sjö gömlu norsku kúastofn-
unum auk þess sem sæði frá Sví-
þjóð og Finnlandi blandist þar sam-
an við. Honum líst vel á félagið
Búkollu sem stofnað hefur verið
um íslensku kúna.
Sú íslenska er betri
Hann heldur því fram að ekki
þurfi að flytja NRF-kúna til Íslands
til að fá fram meiri afurðir. Ís-
lenska kýrin sé alveg fær um að
framleiða meira sé henni gefið
tækifæri til þess með auknu kjarn-
fóðri og alúð við fóðurgjöf. Hann
segir að dæmi séu um þetta nú þeg-
ar á Íslandi, bændur með sama
mjólkurkvóta en misstór fjós nái að
framleiða upp í kvóta sinn. Sá með
minna fjósið nær sama magni af
mjólk úr færri gripum og þá með
því að einbeita sér að fóðurgjöf-
inni. „Ef NRF-kúnni er gefið sama
magn af kjarnfóðri þá mjólkar hún
ekki meira en sú íslenska,“ sagði
Rune.
Íslenska kýrin fallegri
„Mér finnst íslenska kýrin fal-
legri en norska NRF-kýrin. Hérna
eru fleiri litir á kúnum og meiri til-
breyting. Að koma í fjós með þess-
um NRF-kúm er eins og að koma í
verksmiðju, kýrnar eru allar eins.
Aftur á móti eru júgur og spenar
betri á þeirri norsku en skapið er
svipað. Sú íslenska er svo aftur
með hærra fitu- og prótein-
innihald. Svo eru 95% þeirra
norsku hyrndar og nokkuð um slys
í kringum þær,“ sagði Rune. Hann
sagði mikið um kúasýningar í Nor-
egi þar sem sýnd væru gömlu kúa-
kynin og það væri skemmtilegur
þáttur í bændamenningunni þar.
Hann sýndi dagatal sem hann hafði
með sér frá Noregi með myndum af
norskum kúm af gömlu stofnunum.
Mjólka betur
Rune skrapp heim til Noregs um
jólin og faðir hans spurði um
fyrstakálfskvígur í Vorsa-
bæjarfjósinu, hvað slíkur gripur
mjólkaði. Svarið var að kýrin í
Vorsabæ mjólkaði 24 kg með 6 kg
kjarnfóðurgjöf á dag. Í Brumoen-
fjósinu í Noregi mjólkar fyrsta-
kálfskvígan 18 kg með 8–9 kg
kjarnfóðurgjöf á dag. „Þetta segir
sitt,“ sagði Rune Brumoen.
Norskur mjaltamaður á Skeiðum
Íslenska kýrin er betri og
fallegri en norska NRF-kynið
Morgunblaðið/Sigurður Jónsson
Rune Brumoen, mjaltamaður í fjósinu á Vorsabæ 2 á Skeiðum, ásamt
systkinunum á bænum, Jóni Emil Björnssyni, sem stendur hjá kúnni
Gróu, og Sigurbjörgu Báru Björnsdóttur, sem stendur hjá kúnni Nókíu,
en systkinin eigna sér þessar kýr.
Rune Brumoen kann vel við íslensku kúna og líkar vel að vinna í ís-
lensku fjósi. Á myndinni með honum er kýrin Trölla.
Selfossi. Morgunblaðið.
SAMKVÆMT upplýsingum frá varn-
armálaskrifstofu utanríkisráðuneyt-
isins er frekari nýting á olíutönkunum
í Helguvík til skoðunar hjá Varnarlið-
inu og Atlantshafsbandalaginu,
NATO, sem eiga mannvirkin í Helgu-
vík til helminga. Eins og kom fram í
Morgunblaðinu í gær hefur Skeljung-
ur, sem flytur mikið eldsneyti land-
leiðina um Reykjanesbraut til Kefla-
víkur, lýst áhuga á að nýta tankana í
Helguvík. Friðþór Eydal, upplýsinga-
fulltrúi Varnarliðsins, sagði við Morg-
unblaðið að ekki væri vitað hvenær
niðurstaða lægi fyrir í málinu. Banda-
ríski herinn og NATO þyrftu greini-
lega sinn tíma til umfjöllunar.
Forsaga málsins er sú, samkvæmt
upplýsingum frá varnarmálaskrif-
stofunni, að bandarísk hermálayfir-
völd komu að máli við íslensk stjórn-
völd vorið 1999 til að kynna
hugmyndir um hugsanlega borgara-
lega nýtingu á tönkunum í Helguvík.
Forsendan fyrir því að bandarísk yf-
irvöld héldu áfram með málið var að
utanríkisráðuneytið kannaði áhuga
hér innanlands á notum af aðstöðunni
strax á byrjunarstigi, áður en Banda-
ríkjamenn réðust í umfangsmikla
vinnu við útfærslu á fyrirkomulaginu.
Utanríkisráðuneytið efndi þá til
kynningarfunda þar sem hugmyndir
bandarískra stjórnvalda voru kynnt-
ar og áhugi kannaður. Varnarmála-
skrifstofan segir að á þeim fundum
hefði legið fyrir að Bandaríkjamenn
hefðu ekki ákvörðun með hvaða hætti
aðstöðunni yrði ráðstafað. Á þessum
fundum kom fram áhugi nokkurra að-
ila, þ.á m. Skeljungs. Í yfirlýsingu frá
varnarmálaskrifstofunni segir að
ráðuneytið hafi ekki hafið viðræður
við einstaka aðila um atnot tankanna
þar sem forsendur til þess hafi ekki
verið fyrir hendi, heldur aðeins kann-
að áhuga. Varnarliðið og NATO þurfi
einnig að ná samkomulagi um breyt-
ingar á notkuninni. Ráðstöfun og
borgaraleg nýting byggist hins vegar
á því að Varnarliðið þurfi ekki lengur
á aðstöðunni að halda í starfsemi
sinni. Varnarmálaskrifstofan segir
mikinn áhuga í utanríkisráðuneytinu
að vinna að málinu vegna mikilvægra
þátta er varði umferðaröryggi auk
hagkvæmnisþátta.
Friðþór Eydal benti á að flugum-
ferð herflugvéla hefði stórlega dregist
saman á Keflavíkurflugvelli eftir að
kalda stríðinu lauk endanlega og elds-
neytisnotkun þar með, sem er í dag
um þriðjungur af því er mest lét hjá
Varnarliðinu. Mannvirkin í Helguvík
hefðu verið reist í upphafi níunda ára-
tugarins er flugumferð hefði verið
miklu meiri en hún er í dag. Engan
hefði þá órað fyrir því að kalda stríð-
inu myndi ljúka nokkrum árum síðar.
Nýting olíutankanna í Helguvík
Til skoðunar hjá
Varnarliðinu og NATO
BJÖRN Bjarnason menntamálaráð-
herra heimsótti höfuðstöðvar
UNESCO, Menningar- og framfara-
stofnunar Sameinuðu þjóðanna, í
París í síðasta mánuði, í tengslum við
fund menningarmálaráðherra stofn-
unarinnar. Myndin var tekin er hann
hitti framkvæmdastjóra UNESCO,
Koichiro Matsuura, að máli. Með
Birni í för voru Sigríður Snævarr,
sendiherra Íslands hjá UNESCO, og
Sveinn Einarsson, ráðgjafi ráðherra
um menningarmál, en hann er fram-
bjóðandi Íslands til framkvæmda-
stjórnar UNESCO, sem kosin verð-
ur á þessu ári.
Morgunblaðið/UNESCO/Cyril Bailleul
Með framkvæmdastjóra
UNESCO
VILHJÁLMUR Þ. Vilhjálmsson,
formaður Sambands íslenskra
sveitarfélaga, segir að það sé ekki
hlutverk Sambands íslenskra
sveitarfélaga að setja lög og regl-
ur fyrir sveitarfélögin í landinu.
Það sé hlutverk löggjafar- og
framkvæmdavaldsins. Hann vísar
á bug athugasemdum umboðs-
manns barna, sem segir í Morg-
unblaðinu í gær að fjögur ár hafi
tekið að fá svar frá sambandinu
við fyrirmælum frá embættinu um
að settar yrðu lágmarksreglur um
sumarnámskeið og vinnuskóla
sem starfandi væru á vegum
sveitarfélaganna.
„Við höfum kannað hvort
grundvöllur væri fyrir því að setja
sameiginlegar, leiðbeinandi regl-
ur varðandi þessi mál. Það er ekki
eins og ekkert hafi verið gert í
þessum málum og menn vaknað
til lífsins þegar embættið var
stofnað,“ segir Vilhjálmur.
Hann segir að til séu reglur um
þessi mál í öllum stærstu sveit-
arfélögunum og sambandið hafi
kannað hvort unnt væri að gera
sameiginlegar reglur fyrir sveit-
arfélögin en fyrir því hafi ekki
verið vilji vegna mismunandi að-
stæðna í hverju sveitarfélagi fyrir
sig.
„Við setjum ekki lög gagnvart
sveitarfélögunum eða bindandi
reglur. Umboðsmaður barna get-
ur því ekki sakast við Samband ís-
lenskra sveitarfélaga í þessum
efnum,“ segir Vilhjálmur.
Ekki hlutverk Sam-
bands sveitarfélaga
að setja reglur