Morgunblaðið - 13.01.2001, Qupperneq 37

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. JANÚAR 2001 37
FÓLK sem fær sykursýki á fullorð-
insárum og háan blóðþrýsting tapar
meiru af andlegri getu með aldrin-
um en heilbrigðir, samkvæmt nið-
urstöðum nýrrar rannsóknar sem
gerð var í Bandaríkjunum.
Vísindamennirnir sem unnu rann-
sóknina segja að þessir tveir kvillar
leiði til vitsmunahnignunar sem geti
haft áhrif á frammistöðu í prófum á
andlegri snerpu þótt hnignunin sé
lítil og sennilega myndu fæstir taka
eftir henni. Þótt ekki sé ljóst með
hvaða hætti sykursýki og háþrýst-
ingur draga úr heilastarfsemi virð-
ist sem vandann megi rekja til
skemmda á fíngerðum æðum.
En hver svo sem ástæðan er telja
vísindamenn að með því að reyna að
hafa hemil á framgangi sjúkdóm-
anna um miðjan aldur megi draga
úr hættunni á breytingum á and-
legri getu áður en þær verða aug-
ljósar.
Ritgerð um rannsóknina birtist í
nýjasta hefti tímaritsins Neurology.
Dr. David Knopman, vísinda-
maður við Mayo-læknamiðstöðina í
Rochester í Minnesota í Bandaríkj-
unum, stjórnaði rannsókninni.
Fylgst var með hátt í 11 þúsund
mönnum og konum á aldrinum 47-70
ára í sex ár. Var rannsóknin byggð á
stöðluðum vitsmunaprófum á færni í
að muna orð og valdi á tungumáli.
Dr. Robert Daroff, taugasérfræð-
ingur við Case Western Reserve-há-
skóla í Cleveland í Bandaríkjunum,
segir að tengslin á milli sykursýki,
blóðþrýstings og vitsmunahnignun-
ar séu ekki ný uppgötvun. En um-
fang rannsóknarinnar og lengd,
ásamt þátttöku nokkurra kynþátta
og þátttaka tiltölulega ungs fólks í
henni geri að verkum að hún sé
einkar mikilvæg.
Sykursýki og há-
þrýstingur dregur
úr andlegri getu
TENGLAR
.....................................................
Tímaritið Neurology:
http://intl.neurology.org
The New York Times Syndicate.
REYKINGAR þrefalda hættuna á
að maður fái algenga tegund húð-
krabbameins, samkvæmt nið-
urstöðum nýrrar rannsóknar er
birtar voru í vikunni. Hópur hol-
lenskra vísindamanna komst að
því að reykingamenn voru 3,3
sinnum líklegri til að fá flögþekju-
krabbamein en þeir sem ekki
reykja. Ef maður reykir 21 sígar-
ettu eða fleiri á dag eykst hættan
fjórfalt.
Há lækningatíðni
Flögþekjukrabbamein er önnur
algengasta gerð húðkrabbameins.
Það er algengast meðal fólks sem
hefur ljósleitt hár, ljósa húð og er
komið yfir sextugt. Æxlin byrja
sem litlir, stinnir, sársaukalausir
kekkir eða blettir, oft á vörum,
eyrum eða handarbaki. Ef æxlin
eru ekki meðhöndluð geta þau
borist til annarra staða í líkam-
anum og geta reynst banvæn, þótt
lækningatíðni sé há.
Dr. Jan Nico Bouwes, við Leid-
enháskóla í Hollandi, sagði að
þessi rannsókn væri sú fyrsta þar
sem í ljós kæmi „umtalsverð
áhætta“ vegna reykinga. Hann
sagði það vitað að sólbaði fylgi
hætta á húðkrabba, en fáir vita að
reykingar eru mikilvægur og
sjálfstæður áhættuþáttur. „Reyk-
ingar eru nú taldar tengjast
krabbameinum öðrum en lungna-
krabba, t.d. í þvagblöðru, höfði og
hálsi, leghálsi og húð.“
Rannsóknin leiddi ekki í ljós
tengsl milli reykinga og annarra
gerða húðkrabbameins, grunn-
frumukrabbameins eða hættuleg-
ustu gerðinarinnar, sortuæxlis,
sem er orsök þriggja af hverjum
fjórum dauðsföllum af völdum
húðkrabba.
Tengslin á milli reykinga og
húðkrabbameins hafa ekki verið
fyllilega útskýrð, en talið er að
reykingar skemmi erfðaefni í húð-
vef. Greint er frá niðurstöðum
rannsóknarinnar í Journal of
Clinical Oncology. Algengasta
gerð húðkrabbameins er grunn-
frumukrabbamein, sem sjaldan
breiðist út til annarra hluta lík-
amans.
TENGLAR
.....................................................
Journal of Clinical Oncology:
http://intl.jco.org/
Reykingar geta aukið
hættu á húðkrabba
The Daily Telegraph.
Associated Press
Leitað að merkjum um húðkrabbamein.