Vísir - 08.12.1978, Qupperneq 11

Föstudagur 8. desember 1978
------------ Æ
/
11
VÍSIR
IK
fjögur ár, án sjáanlegrar gagn-
rýniogán sjáanlegrar vanliöanar
meö ólafi Jóhannessyni, sem þeir
nú kalla ábyrgöarlausasta
stjórnmálamanní sögu lýöveldis-
ins? Morgunblaöiö birtir daglega
„þeirra eigin orö”. Þeir eru aö
setja ronsonkveikjara undir rass-
ana á kommunum, og auövitaö
tekst þeim aö hrella þá einhver ja.
Þeir haf a of margir talaö of vitur-
lega. Vond hafa orö kommanna
veriö, en litlu skárri eru verk
ihaldsins.
Liöiö er svo forustulaust og svo
skoöanasundraö aö meö ólikind-
um er. Þeir viröast aöeins sam-
mála um einn hlut: Aö sparka
nógu rækilega i Albert
Guömundsson. Þeir geta ekki
einusinni staöiö gegn veröbólgu i
peningamálum.
f v \
Vilmundur Gylfason
alþingismaður
skrifar: Sjálfstæðis-
flokkurinn virðist
þverklofinn og
liðónýtur. Þarna sitja
aðstöðubraskarar,
sem hafa ekki áhuga á
heiibrigðri efnahags-
stjórn, hafa ekki
áhyggjur af og skilja
ekki móralíseringu
okkar jafnaðarmanna
vegna verðbólgunnar.
^ y ----------------
— Hinum megin er Sjálfstæðisflokkurinn. En það er ekki Sjálfstæðisflokkurinn,
sem í upphafi viðreisnar hafði nokkurn skilning á vanda efnahagsmála og hafði
forystumenn, sem hlustað var á í röðum f lokksins. I dag er þetta stefnulaust rek-
ald... Framsóknarmennskan á sér sennilega hvergi harðari talsmenn en í þing-
flokki Sjálfstæðisf lokksins.
Árásir á Alþýðuflokkinn'
Þessir krítlklausu samverka-
menn Ólafs Jóhannessonar til
fjögurrá ára, sem gagnrynislaust
og án þess aö múkka gengu meö
honum i gegn um KlUbb og Kröflu
og skildu eftir sig fimmtiu
prósent verðbólgu, hafa frá þvi
um kosningar isumar haldiö uppi
linnulausum árásum á Alþýöu-
fldckinn. Arásarefniö nú er þaö,
aö Alþýöuflokkurinn hjálpaöi
efiiahagsráöstöfunum til þess aö
veröa aö lögum til þess aö foröa
þvi, aö enn verrri veröbólguhol-
skefla skylli yfir þjóöfélagiö.
Alþýöuflokkurinn kynnti tillögur
sinar rækilega. Hann vildi ganga
skemur i þá áttaö afhenda launa-
fólki innistæðulausar en
veröbólguvaldandi ávisanir. 011
þessi umræöa er þekkt. Alþýöu-
flokkurinn þagöi hins vegar ekki
eins og Ihaldiö geröi um Klúbb og
Kröflu og önnur ævintýri ólafs
Jóhannessonar og félaga. Tals-
menn Alþýöuflokksins hafa út-
skýrt í smáatriöum hvaö þeir
vildu gera og af hverju þeir gagn-
rýndu frumvarpiö.
Auövitaö vill hinn tryllti Moggi
meira. Hann vildi að Alþýuflokk-
urinn sprengdi stjórnina meö þaö
sama. En Morgunblaöiö veröur
aö þvo sér f framan eftir ferilinn
siöast liöin fjögur ár, áður en þaö
þykist geta ákveöiö, hvenær
stjórnir eru látnar springa og
hvenær þær fá aö sitja.
Oörum flokkum fremur vinnur
Alþýöuflokkurinn eftir málefn-
um. Staöan er ótrúlega erfiö. 1
tvigang, 1. september og 1.
desember, hefur komiö i ljós aö
Framsóknarflokkur og kommar
hafa ekkiáhuga ogekki skilning á
nauösyn þess aö ráöast aö
veröbólgunni, og beita til þess
svokölluöum „erfiöum aögerö-
um”, ef annaö dugir ekki. Auö-
vitaö hafaöi Ólafur Jóhannesson
sér gersamlega ábyrgöarlaust,
þó þaö hljómi eins og klám á síö-
um Morgunblaösins. Honum virö-
ist vera alveg sama. Þaö er þó
satt. Og kommar eru kommar.
Hinum megin er Sjálfstæöis-
flokkurinn. En þaö er ekki Sjálf-
stæöisflokkurinn sem i upphafi
Viöreisnar haföi nokkurn skilning
á vanda efnahagsmála og haföi
forustumenn, sem hlustaö var á i
rööum flokksins. 1 dag er þetta
stefnulaust rekald, þar sem
veröbólguspekúlantar og aö-
stöðubraskarar vaöa uppi.
Stefnulaust rekald, sem I fjögur
ár sat gagnrýnislaust i rikis-
stjórn, sem skildi eftir sig óglæsi-
legasta feril i sögu lýöveldisins.
Þaö er ekki nokkur leiö aö
treysta á þetta stefnulausa rek-
ald. Sjálfstæöisflokkurinn veröur
aö gera breytingar á sjálfum sér,
áöur en hann verður
viöræöuhæfur. Klofningur þeirra
iveröbólgu- og vaxtamálum er til
marks um þaö. Þeir geta reynt aö
kroppa I Alþýöuflokkinn. Þaö er
ekkert aöalatriöi. Alþýöuflokkur-
inn er eini flokkurinn, sem krefst
þessaögerö veröiheildstæö áætl-
un I efnahagsmálum, sem taki til
nokkurra missera, og þar sem
verðbólgumarkmið hafi forgang,
og öörum markmiöum þess
vegna fórnaö um sinn. Aöstööu-
braskararnir og fyrirgreiöslu-
fuglarnir i Kröfluflokkunum
þremur, Alþýöubandalagi, Sjálf-
stæöisflokki og Framsóknarflokki
hafa ekki sýnt sig i þvi aö hafa á
þessu áhuga. Meöan svo er
veröur landinu ekki stjórnaö meö
góöu móti.
Viö i þingflokki Alþýöuflokks
höfum ekki nema fjórtán þing-
menn. Viö veröum aö fá fleiri.
Kjartan Jóhannsson Vilmundur Gylfason
Ólafur
Grfmsson
Ragnar Svavar Gestsson
Steingr lmur
mannsson
Her- iðmas Arnason Styrmir Gunnarsson Davfö Oddsson
og fyrir kosningar. Samningarnir
eru ekki i gildi, kjarabaráttan var
ekki háö I kjörklefunum, verö-
bólgunni er tryggður a.m.k. 40%
sess áfram. Þaö eina sem hefur
gerst er, aö formaöur minnsta
þingflokksins og þess áhrifa-
minnsta er forsætisráðherra, meö
tvo alvarlega ósátta flokka I
stjórn, þannig aö kjósa veröur
mann úr stjórnarandstööu sem
forseta efri deildar þingsins, og
þá hefur Gunnar Thoroddsen
veriö kjörinn formaöur stjórnar-
skrárnefndar. Enginn fulltrúi
hinna þriggja stjórnarflokka þolir
mann úr samstarfsflokki i þaö
sæti. Þetta er m.a. afrakstur
hinnar pólitisku verkalýösbaráttu
á liönu sumri. Og fólk hristir
höfuöið og telur aö um langan
tima hafi Alþingi veriö næsta úr-
ræöalftiö.
Stórar félagsheildir viröa ekki
lög þess og hiröa þá litt um þá
kenningu aö ef viö segjum sundur
lögin segjum viö einnig sundur
friöinn. Þetta stafar af þvi aö
ákveöin öfl i landinu vilja ófriö og
Alþingi hefur hvorki þor eöa þrek
til aö fylgja eftir gjörningum
sinum meö þeim ráöum, sem þvi
hljóta aö vera tiltæk. Langvar-
andi bros viö andstæöingum bar
þann ávöxt i s.l. kosningum aö
Sjálfstæöisflokkur og Framsókn
töpuöu verulega atkvæöum,
þannig aö sýnt er aö ekki veitir
stjórnarmildin stóra ávinninga.
Þá er vert aö geta þess aö hin
gamla helmingaskiptaregla um
aröbær umsvif i þjóöfélaginu
hefur ekki veitt tapflokkunum
þaö brautargengi, sem fram aö
þessu hefur dugaö, þótt eitthvað
kunni aö hafa hrotiö af peningum
til þeirra.
Nýju menn Alþýðuflokks-
ins
Þaö er eölilegt aö Alþýöu-
flokkurinn, sem fékk aöeins einn
mann kjördæmiskjörinn i kosn-
ingunum 1974, og var þvi viö þaö
aö deyja, heföi mest rými fyrir
unga menn, þegar bla'siö var til
nýrra kosninga á líönu sumri.
Kynslóöaskiptin I þeim flokki bar
aö meö eölilegum og skjótum
hætti, þótt mörgum þyki nú sem
þeim heföi mátt sjá gleggri staö
aö undanförnu. Um ófarir og
undanlátssemi hinna nýju manna
Alþýöuflokksins skal ekki rætt aö
sinni, aöeins bent á, aö liklega er
þeim fyrir bestu, úr þvi sem
komiö er, aö kosiö veröi hiö fyrsta
aö nýju.
Vænlegustu menn kynslóöa-
skipta Alþýöuflokksins eru þeir
Kjartan Jóhannsson, Vilmundur
Gylfason, Eiður Guönason og
Finnur Torfi Stefánsson. Ekki er
þaö vegna þess aö um samstæöan
hóp sé aö ræöa, heldur af þvi aö
þeir eiga aö hafa óbugaö þrek til
aö brjóta af sér þær viöjar van-
ans um úrlausnir mála, sem Al-
þingi leggur jafnan á menn á
undra skömmum tima. A þaö skal
þó bent aö Kjartan Jóhannsson er
kannski i mestri hættu hvaö
„vanann” snertir, einnig vegna
afskipta af álverksmiöjunni, sem
breiöir nú úr sér meö fulltrúa I
stjórn vinnuveitendasambands-
ins og nóg fjármagn til áhrifa,
þótt hún borgi ekki nema um 70
aura á kflóvattstund á sama tima
og frystihús veröa aö greiöa 40
krónur fyrir hana.
Nýir menn í Alþýðubanda-
laginu
Alþýöubandalagiö kom lika
sem sigurvegari úr kosningunum
á liönu sumri, þótt þaö byggöi
sigur sinn meira á þóttafullri
meirimáttarkerju sósialismans
sænska og bljúgri aðstoö verka-
lýöshreyfingarinnar, sem nú
hefur veriö svikin, en nýrri kyn-
slóö stjórnmálamanna. Samt
hafa töluverö kynslóöaskipti átt
sér staö i þingflokki bandalags-
ins. Meöal þeirra eru greindustu
menn stjórnarsamstarfsins, sem
eölilegt er aö binda þær vonir viö,
aö þeir hlifi okkur viö frekari
„valdatöku” meöan viö erum aö
jafna okkur á gifurlegum hækk-
unum opinberra gjálda, sem er
einskonar niöurrifsdraumur
þeirra, sem vilja leggja dauöa
hönd rikisforsjár á allt athafnalif
i landinu. Hin nýja kynslóö þing-
flokks Alþýöubandalagsins er
skipuö Olafi Ragnari Grlmssyni,
Svavari Gestssyni, Kjartani
Ólafssyni og Ragnari Arnalds.
Menntamálaráöherra er haföur
meö I þessari upptalningu meö
nokkrum rétti, þar sem hann
hefur haft rýmri skoöanir á þjóö-
málum en aörir ráöamenn
bandalagsins.
Framsókn í mestum erfið-
leikum
Framsóknarflokkurinn hefur
átt einna erfiöast meö aö koma á
nokkrum umstalsveröum kyn-
slóöaskiptum, og má aö nokkru
leyti rekja ósigur hans i siöustu
kosningum til þess. Flokkurinn
hefur hvaö eftir annaö sprengt af
sér bylgjur ungra og áhugasamra
manna, vegna þess aö þeim varö
hvergu fundinn staöur, uns
óþolinmæöin fleytti sumum
þeirra I aöra floÚca, þar sem
þeim var tekiö tveim höndum,
þótt þeir, sem lentu til Samtaka
frjálslyndra fengju litið fyrir
frumkvæöiö. Þó geröist þaö 1
kosningum 1974 aö ungur og
glæsilegur maöur var kosinn á
þing, Halldór Ásgrimsson, en
ekki var nú betur búiö aö honum
en þaö, aö hann féll á liönu sumri.
Þetta telst þó varla skaöi fyrir
flokkinn á meöan Olafur Jó-
hannesson talar fyrir hann einn.
Þá geröu einhverjir sér vonir um
aö nýtt blóö bættist þingflokknum
af Vesturlandi, en Dagbjört
Höskuldsdóttir náöi ekki kjöri. Af
þessum sökum og ýmsum öörum
veröur Framsókn aö byggja kyn-
slóðaskipti sin á liöi, sem þegar
hefur vanist nokkuö gamla laginu
um veröbólguna, niöurgreiösl-
una, útflutningsstyrkinn og hand-
leiöslu Alþýöubandalagsins.
Samst eru i þeim töggur, sem
geta reynst þýöingarmiklar fyrir
lengra lif flokksins, þegar þeir
komast aö fyrir höföingjanum,
sem gerir tillögur i eigin nafni
þrátt fyrir þingflokk og ráöherra.
Kynslóöaskiptin I Framsókn
munu mótast af mönnum eins og
Steingrimi Hermannssyni,
Tómasi Arnasyni, Ingvari Gisla-
syni og Halldóri Asgrlmssyni.
Það gneistar ekki beint af
nýju mönnum Sjálfstæðis-
flokksins
Aö siöustu skal vikiö nokkuö aö
Sjálfstæöisflokknum, sem enn er
stærsti flokkur landsins, og haföi
forustu um lengsta samfellda
stjórnartímabiliö á árunum 1960-
71. Sú forusta, sem hann veitti
slðustu rikisstjórn, var á margan
hátt meö einkennum forustu viö-
reisnartimans, Aftur á móti voru
aörir dagar runnir, og mikiö
meiri hörku þurfti til aö standast
hin pólitisku upphlaup Alþýöu-
bandalagsins og samvinnuaöila
þeirra, verkalýöshreyfinguna en
áöur. Fyrir kosningarnar á liönu
sumri varö ekki séö hverjar
efndirnar yröu um samningana 1
gildi, jafnframt þvi sem mikiö
skorti á, aö þáverandi rikisstjórn
túlkaöi nógu skarplega áhrif
febrúarlaganna i framtiðinni. Þá
er þess lika aö geta, aö þótt ljóst
væri aö Alþýöubandalagiö mundi
aldrei geta staöiö viö kosningalof-
oröin, var „kjarabaráttu kjör-
klefanna” hvergi lýst sem vert
var. Sjálfstæöisflokkurinn, eins
og Framsókn, á i erfiöleikum út
af kynslóöaskiptum. Aö visu .eru
nýir menn i þingflokknum, en þaö
beint gneistar ekki af þeim. Kyn-
slóöaskiptin veröa auövitaö
þyngri i vöfum eftir þvl sem
flokkurinn er stærri. Þeir sem
standa utan þingf lokksins og geta
oröiö fyrsta fylking kyhslóöa-
skiptanna eru aö minu máti þeir
Styrmir Gunnarssön, Daviö
Oddsson, Haraldur Blöndal og
Þorsteinn Pálsson. Þessir menn
myndu setja nýjan svip á þing-
flokkinn og fjörga hann, og þeir
yröu ekki a.m.k. fyrsta kastiö
sakaöir um aö vera fulltrúar
þeirrar gömlu byggingar, sem
um langan tima hefur bundið
Sjálfstæöisflokkinn i hugum fólks
viö peningavald og ruddar slóöir
stjórnmálanna. IGÞ