Vísir - 20.12.1978, Page 16

Vísir - 20.12.1978, Page 16
16 Miövikudagur 20. desember 1978 VÍSIR LÍF OG LIST LÍF OG LIST LÍF OG LIST LÍF OG LIST LÍF OG LIST Háskólabió: Himnaríki má bíða ★ ★ 4- Af himnum ofan Beatty og fulltrúar himnarlkis, Hr. Jordan (James Mason) og fylgdarmaöurinn (Buck Henry) ræöa hvernig leiörétta megi mistökin. Himnariki má biöa — Heaven Can Wait Háskóiabió. bandarisk. Argerö 1978. Aöalhlut- verk: Warren Beatty, Julie Christie, James Mason, Jack Warden. Handrit: Elaine May og Warren Beatty, byggt á leikriti Harry Segall. Leikstjórar: Warren Beatty og Buck Henry. Warren Beatty er tals- vert metnaöarfullur náungi. Hann er ekki ánægöur meö aö vera bara súkkulaöistrákur og hjartaknúsari Hollywood nUmer eitt. Fyrir þvi þarf hann ekkert aö hafa. Beatty hefur greinilega löngun til aö gera eitthvaö sem skiptir máli i kvikmyndum. Fyrsta stökk hans Ut fyrir hjartaknUsarahlutverkiö var þegar hann framleiddi kvikmynd Arthur Penns um Bonny og Clyde 1967. Fyrir ekki löngu siöan sýndi Stjörnubló myndina Shampoo, þar sem Beatty skrifaöi handritiö ásamt Robert Towne, og jóla- mynd Háskólabiós, sem þegar eru hafnar sýn- ingar á, er svo nýjasta barniö hans Beattys, gamanmyndin Heaven Can Wait. Hann semur og stjórnar myndinni viö annan mann og leikur aöalhlutverkiö. Þaö er Utbreiddur mis- skilningur aö þetta sé endurgerö samnefndrar myndar sem Ernst Lubitsch geröi 1943. Kvikmyndlr Heaven Can Wait er afturámóti endurgerö myndarinnar Here Comes Mr. Jordan, sem Alexander Hall geröi 1941, þar sem Robert Montgomery lék hnefa- leikara sem kallaöur var burt Ur þessu llfi heldur snemma, samkvæmt sundaskrá forlaganna, og fékk þvi aö snUa aftur til jaröar. 1 þessari mynd leikur Beatty baseball- kappa sem I upphafi hjól- ar inn I undirgöng og kemur ekki Ut Ur þeim fyrr en I himnariki. Þaö atriöi er reyndar smekk- lega tekiö og klippt hjá Beatty. Sendiboöar himnarikis uppgötva aö þeir hafa veriö of snöggir á sér, vitjunartlmi Beattys var ekki kominn og hann fær aö snUa aftur til lífsins, — en veröur hins vegar aö velja sér llkama annars manns. Þessar eru forsendur þeirrar gamansömu fantaslu sem fylgir I kjöl- fariö. Grinfiffiö er, aö base- ballleikarinn er meö aöra löppina I þessum heimi en hina I öörum og þetta vita ekki aörir en hann og sendiboöar himnarlkis, — og svo áhorfendur. Grlniö er á kostnaö hinna persónanna sem ekki vita. Þeta er heföbundin farsaflétta. Myndin sjálf er fremur lágstillt og dálitiö rómantlsk kómedla 1 ætt viö þær sem geröar voru I Hollywood á fimmta áratugnum. Framanaf er margt virkilega hnyttiö I viöskiptum Beattys viö hiö nýja umhverfi sitt, en I seinni hluta myndarinn- ar missa höfundar móöinn og viröast ekki geta leitt hana til skikkanlegra lykta. Leikstjórn Beattys og Buck Henrys, sem jafnframtleikur ruglaöan skriffinn aö handan, er yfirveguö og smekkleg, en ekki beinllnis tilþrifa- mikil. Beatty leikur hér ekki ósvipaö hlutverk og I Shampoo, — fremur vit- grannan puntudreng I vanda, — og hann viröist þekkja þaö hlutverk út og inn. Hann hefur gott liö meö sér, — Jack Warden og Julie Christie sem einnig voru honum til aöstoöar I Shampoo, og ekki slst Charles Grodin og Dyan Cannonsem ætlar aö koma Beatty fyrir kattarnef I nýja likaman- um. Þau eiga nokkrar óborganlegar senur. Meístorinn Bókmenntir Indribi G. Þor- steinsson skrifar Thorvaldsen viö Kóngsins nýjatorg Endurminningar Cari Fredrik Wilckens Umsjón og þýöing Björn Th. Björnsson Setberg Björn Th. Björnsson skrifar ýtarlegan formála fyrir endurminningum einkaþjóns Albert Thor- valdsens, sem komnar eru út á bók I þýöingu Björns. Mikill fengur er aö þessari bók, enda um nána lýsingu á meistaranum aö ræða, hlýlega frásögn af snill- ingi, sem snúinn er heim til Hafnar eftirlangdvalir I ttaliu. Tliorvaldsen var tekiö eins og þjóöhöfö- ingja viö komuna, og menn umgengust hann sem slikan þau ár, sem hann átti eftir ólifuö, þó aö sjálfsögöu meö Ivafi þess frjálslyndis sem fylgir gjarnan listamönn- um. Islendingar I Höfn höföu mesta dálæti á þessum fræga landa sln- um, þótt þess veröi ekki vart af minningum Wilckens, aö þeir hafi veriö tlöir gestir á heimili hans. Eins og kunnugt er lagöi Thorvaldsen nokkra rækt viö lslendinginn I sér og gaf hingað heim m.a. sklrnarfont., En eflaust hefur Thorvaldsen haft öörum hnöppum aö hneppa en þeim, aö rækja Islending sinn á hverjum degi, og þess ber aö gæta aö fyrst og fremst var á hann litiö sem danskan þegn og mesta listamann Iriki Danakonungs. Samt sem áöur var fööurfólk hans runniö frá Miklabæ f Skagafiröi, og hefur varla I annan tima komiö slíkt stórmenni úr bóndans garöi þeim megin Héraösvatna. Þessi bók er aö þvi leyti sérstæö nú á dögum, aö hún er samstiga meistar- anum meöan hann var og hét. Viö erum I nálægö viö hann, ef til vill meira en I nokkru ööru verki, sem um hann hefur veriö rit- aö. Auk þess er bók þjóns- ins skrifuö af viökunnan- legri ástúö, nokkuö blandin slgildum viöhorf- um til listar og lista- manna, hátta þeirra og framgöngu, en eflaust hefur Thorvaldsen ekki f neinu veriö frábrugöinn öörum listamönnum hvaö þaö snerti. Danir hafa gert vel viö verk hans og geröu þaö raunar strax, því svo er tiöin fallvölt, aö liklega heföi oröiö minna um hiö opinbera tilhald, ef stofn- við torgið Thorvaldsen — „þaö er einmitt ónæmiö fyrir stéttaskiptingunni, sem er hvaö merkilegust rök fyrir þvf aö hann hefur erft hiö Islenska geöslag”, segir Indriöi m.a. i umsögn sinni. un Thorvaldsensafns heföi veriö látin dragast. Myndir hans eru bundnar þeirri endurreisn horf- innar gullaldar sem mjög var á dögum á fyrrihluta nítjándu aldar, rómantlskar og fagrar, en efniviöurinn sóttur jafnt I goösagnir og veru- leika. Þannig er meö nokkrum sanni hægt aö segja, aö hann hafi ekki brotiö nýjar leiöir. En hann og starfsmenn hans voru mikilvirkir, og hin rómantiska göfug- mennska gneistabi af hverju höggi. Þáttur Thorvaldsens I þvl mesta og besta, sem gertvar I myndlist á hans tima, er mikilsveröur fyrir okkur íslendinga, sem vegna smæöar líkj- um hverju sliku tiiviki viö kraftaverk. Hetjur okkar frá nítjándu öldinni eru skáld og boöberar um málefni lands og þjóöar. Engu aö siður er Thorvaldsen ein af þess- um hetjum. Þaö varö hann I krafti verka sinna og frægöar, þótt aldrei legöi hann annaö til hinni aUtumlykjandi frelsis- þörf en þá staöreynd, aö hann var Islendingur, og fátækum löndum I Höfn góöur vinur. Þaö er mikill fengur aö þessum endurminningum einkaþjónsins og ekki slöur formála Björns Th. Björnssonar fyrir verk- inu, en þar leggur hann einmitt áherslu á faöerni Thorvaldsen. Enda má meö nokkrum sanni segja, aö meistarinn hafi svariö sig 1 ættina, þegar kom inn fyrir þá forgyll- ingu, sem samtiöin setti á hann, en þá var hann eins og forfeöur hans, kvenhollur, kenjóttur, nýtinn á smáhluti og kunni alls ekki aö gera greinarmun á fólki eftir stéttum, eins og segir á kápusiöu. En þaö er einmitt ónæmiö fyrir stéttaskiptingunni, sem er hvaö merkilegustu rök fyrir þvl hann hefur erft hiö Islenska geöslag. —IG. fin af þeim stóru Asgeir Jakobsson: Einars saga Guöfinns- sonar. Skuggsjá 1978. Hér er mikil bók aö vöxtum, um 350 megin- málssföur auk niöjatals, nafnaskrár og mikils fjölda mynda: viötalsbók aö formi, þannig aö mestur hluti hennar er frásögn Einars Guöfinns- sonar sjálfs, færö I letur af Asgeiri Jakobssyni, en þó ritar Asgeir allmarga kafla, lengri og skemmri, I eigin nafni, þar sem hann lýsir Einari frá sln- um bæjardyrum, eykur viö frásögn hans eftir öörum heimildum og flyt- ur almennan fróöleik um sögu og Ibúa Bolungavlk- ur. Fer I rauninni vel á þessum sögumannsskipt- um, sem gera óþarft aö leggja Einari I munn ann- aö en þaö sem honum er eiginlegt ab segja frá. Ferill Einars Guöfinns- sonar er I sjálfu sér mjög forvitnilegur og um leiö gagnmerkur kafli 1 at- vinnuáögu Islands. Hann geröist atvinnurekandi 1 Einar Guöfinnsson — „Mikiö má vera ef Einars saga Asgeirs Jakobsson- ar á ekki eftir aö komast I hóp þeirra fáu stóru”, Bolungavik 1925, fleytti útgerö sinni, fiskvinnsíu og verslun fram úr þrengingum kreppuár- anna og hefur síöan meö sonum slnum byggt upp „hring” fyrirtækja, sem eru meginstoö atvinnulifs I Bolungavik og hafa komiö mjög viö sögu á flestum sviöum islensks sjávarútvegs. Frásögn Einars af framkvæmdum slnum og rekstri er rækileg og stór- fróöleg, og þeir Asgeir segja - mikla sögu og merka af þróun Bolunga- víkur, sem þeir þekkja báöir manna gerst. Ara- grúi Bolvlkinga kemur viö sögu, og er þeirra yfirleitt vel og hlýlega getið. Sumt af þeim um- sögnum er þó dálltiö úr leiö aöalsögunnar, en hefur sjálfsagt sitt gildi Bókmenntir Helgi Skúli Kjartans- son skrifar fyrir kunnuga lesendur. Og aö vlsu styrkja hinar mörgu aukamann- lýsingar einn grunntón bókarinnar allrar, sem er manngildishugsjón vinnukappsins: hana viröast Einar og Asgeir eiga sameiginlega. Aö mörgu leyti er þaö kostur vib þessa bók, hve rúmt Asgeir skammtar sér lesmáliö til aö rekja sögn Einars mjög ná- kvæmlega á köflum og til ab auka viö söguþráöinn margs konar laustengdu efni til fróöleiks og skemmtunar. Inngangs- kaflinn er t.a.m. ágætur, lýsing Asgeirs á þvl, hve skoplega Einari fer aö vera gamall, án þess, aö hann minnki viö þaö á nokkurn hátt (má bera saman viö eillikafla Eglu). A hinn bóginn held ég, aö verkalýösmál og kjaradeilur sé eina efniö sem tilfinnanlega vantar frekari skýringar um, þar er sögn Einars I hálf- kveönum visum, og heföi Asgeir þurft aö fylla upp I meö yfirlitskafla. Asgeir (og Einar, ef nákvæmlega er eftir hon- um skráö) kann ágætlega aö segja frá. Mál hans er þróttmikiö og fjölskrúö- ugt. Mörg orö og oröatil- tæki notar hann, sem mér eru ótöm, en munu vera vestfirska og sjómanna- mál, og er þaö bókinni til gildis. En Asgeiri veröur þaö aö vanda sig misjafn- lega, og heföi þurft góöa yfirferö I viöbót til að skila öllum textanum hnökralausum. Eins heföi þurft aö taka fastar á um rit- eöa prentvillur, sem mér sýnist m.a. aö muni leynast á a.m.k. þremur stööum I tölustöfum, en þar eru stafvillur oft bagalegastar. Þvi læt ég mér vaxa I augum fáeinar prentvill- ur og mállýti á þessari bók, aö hún er raunar dýrgripur sem ekki sæm- ir annaö en fyllsta alúð um allan búning. Ævisögur, viötals- og minningabækur eru fjarska gróskumikil bók- menntagrein og hafa veriö I tlsku um áratuga skeið. Af hinum mikla fjölda þeirra hafa fáeinar unniö sér sess sem klasslsk rit, auöugar bækur aö fróöleik um mannlíf, atburöi og aldarfar og svo vel sagö- ar sem viöfangsefninu hæfir. Mikiö má vera ef Ejnars saga Asgeirs Jakobssonar á ekki eftir aö komast I hóp þeirra fáu stóru. LÍFOGLIST LÍFOGLIST LÍF OG LIST LÍF OG LIST LÍF OG LIST

x

Vísir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.