Vísir - 02.01.1979, Qupperneq 6

Leiða verkföll
írans til
olíukreppu?
Oliurennsliö frá Iran hefur
þornaö upp og munu áhrif þess
fara aö segja til sin á heims-
markaönum um miöjan þennan
mánuö. Þá mun liggja ljósar fyrir
hver á afgang og hvern vantar
mest. Ef ástandiö er verra en viö
blasir nú gæti olíuveröiö þotiö
upp.
Undir venjulegum kringum-
stæöum er Iran annar stærsti
oliuiitflytjandi heimsá eftir Saudi
Arabiu. Oliuframleiösla þess get-
ur oröið 6,5 miiljón olluföt á dag,
en þaöer um fimmti hluti þeirrar
oliu, sem oliusölurikin i OPEC
geta framleitt eöa 10% oliufram-
leiöslu heims.
En siöustu verkföliin á oliu-
vinnslusvæöum lrans hafa
þurrkaö upp framleiðsluna, uns
svo er komiö aö oliuskorturinn er
oröinn tilfinnanlegur heima i
Iran. Yf irvöld hafa oröiö aö gripa
til skömmtunar heima fyrir og
kaupa arlendis frá bensin, stein-
oliu og fleira sem unnið er ilr
hráollunni.
Heimsmarkaðsveröiö hefur
ekki enn sem komiö er breyst
neitt viö stöövun oliuiltfiutnings
Irans. En þess er heldur ekki aö
vænta strax, þvi aö á þeim
markaöi er ekki keypt nema i
neyðartilvikum. Olíukaup eru
flest gerö samkvæmt föstum
samningum og söluverö þeirra
samninga markast ekki af
skammti'maáhrifum.
Iranir flytja mestan hluta sinn-
þessi riki eiga erfitt um vik vegna
stöðu sinnar I heimsmálunum
meö aö bæta sér upp annars
staöar oliumissinn.
Ahrif þessa alls á olíuveröið
markastaö sjálfsögöu mikiö til af
oliubirgðum, sem fyrir liggja.
Fjölþjóöaoliufyrirtækin segja, aö
oliuþorstinn, sem gætti I uppbafi
1978, hafi minnkaö, þegar leiö á.
áriöogeitthvaö munhafa safaast
fyriraf birgöum, enhætt er viöað
á þær hafi gengiö siöustu vikurn-
ar.
BP.semfær 40% sinnar oliU frá
oliusvæöum Irans, hefur oröiö aö
draga 25% Ur sölunni til ,
viöskiptavina sinna. Shell hefur
einnig orðiö aö minnka sölu.
Eftir því sem oliusérfræöingar
segja.þá eruþauskip, sem voruá
leiöfrá Iran meö oliubirgöir, sem
til voru fyrir verkfall komin til
áfangastaöa sinna og búin aö
losa. Þaö veröur ekki séö fyrir,
hvenær þau veröa fermd næst I
Iran aftur. Evrópa og Japan
veröa aö láta sér þessar birgðir
endast.
Það var einmitt til þess aö
mætasliku neyöarástandi sem al-
þjóöa orkustofnunin (IEA) var
sett á laggirnar 1974, til þess aö
foröast aö oliukreppan mikla
endurtæki sig. Hún varö til af
fimmföldum olluverös
OPEC-landanna 1973 og oliusölu-
banni Araba.
Orkustofnunin hefur á taktein-
um varnaráætlun til þess aö
tryggja þeim nltján rikjum, sem
aö henni standa (flest
Vestur-Evrópurikin, Japan og
Bandarlkin) ollubirgöir. Sam-
kvæmt henni eru aöildarrikin
skuldbundin til þess aö eiga aö
minnsta kosti 70 daga varabirgðir
af ollu. Ef aöflutningur dregst
saman um svo mikiö sem 7% eöa
meira munu aöalstöðvar stofn-
unarinnar (sem eru I Paris)
kynna sér I flýti hve miklar
birgðir séu hjá hverjum, hvaö
hver þurfi ogsiöan deila oliunni á
milli.
Sá er hængurinn þó á, aö þetta
felur ekki i sér útvegun nýrra
oliubirgöa, heldur er erfiöleikun-
um miðlaö á fleiri bök aö bera.
Talsmaöur IEA lýsti þvi nýlega
yfir, aö ekki væri enn á döfinni aö
grlpa til þessarar varnaráætlun-
ar. Ahrifa oliuverkfallsins I Iran
er ekki fariö aö gæta svo mikiö
enn.
Mikið veltur á viöbrögöum
Saudi-Arabiu og annarra oh'u-
framleiöslurikja i Austurlöndum
nær, ef dregst lengi enn aö lranir
hefji útfiutning aö nýju.
Saudi-Arabiu er mjög annt um, að
stjórnmálaástandiö I íran færist I
friösamlegt horf.
Þegar til verkfallsins kom i Ir-
an i nóvember slöasta, jók
Saudi-Arabia framleiöslu stna
upp I 12,6 milljón föt á dag, en
undir venjulegum kringum-
stæöum er daglegt hámark miöað
viö 8,5 milljón olíuföt.
Kuwait hefur einnig sett sinnr
framleiðslu takmörk og liggur
ekkert fyrir um þaö hvort stjórn
Kuwait fæst til þessaö aukaAasírV
til þessaö afstýra oliuskorti hjá
iönaðarrikjunum, sem gæti haft
hinar alvarlegustu afleiöingar
fyrir heim allan, eins og oliu-
kreppan mikla 1974kenndi okkur.
Þriöjudagur 2. janúar 1979. vísm
)
ar oliu til Vestur-Evrópu og Jap-
an. Bretland fær 20% sinnar inn-
fluttu oliu frá Iran. Bandarfiún
aðeins 3-5%. Suöur-Afrikumenn
og Israelar kaupa slna ollu beint
frá Iran og hittir verkfallið þá
illa.
Suöur-Afrika sem fær um 90%
sinnar oiiu frá Iran hefur i bigerö
aö taka upp bensinskömmtun, og
sama er aö segja um Israel sem
fær 70% sinnar ollu þaöan. Bæöi

13,2% íslendinga vinna viö fiskveiðar og
fiskvinnslu.
5,2% eru íjómenn.
80.0% útflutningsverðmæta eru sjávarafurðir.
Störf sjómanna eru undirstaða velmegunar í
landinu. Því skipta líf og kjör þeirra alla Is-
lendinga máli
I 40 ar hefur ViKINGURINN verið maisvari siomanna. HS
Að kröfu timanna hetur etm og uilit tekið
breytmgum, en markmiðið er híð sama og rvrr. MP
aö kvnna malefm sjomanna oa siavarutvegs
1 5653 Hringið og gerist askrifendur
Sjomannabiaðið Víkingu
Borgartuni 18
105 Reykjavik.