Vísir - 21.06.1979, Page 12

VÍSIR
Fimmtudagur 21. júni 1979
12
VÍSIR
Fimmtudagur 21. júni 1979
13
WZ~’
skeljasand fyrir Sementsverk-
smiöjuna og eru skeljasands-
miöin út af Syöra-Hrauni i
Faxaflóa.
„Þaö getir bæöi veriö kvika
og rok”, segir Sigurgeir, þegar
hann er spuröur hvort oft sé erf-
itt aö landa á Akranesi. En
þennan daginn er hvorki kvika
né rok. Viö liggur aö segja megi
aö þaö sé stafalogn, og rusla-
haugurinn inn viö Sundahöfn
skartar sinu fegursta, þrátt
fyrir sólarmissinn. „Tilkomu-
mikil sjón fyrir feröamenn á er-
lendu skemmtiferöaskipunum”,
segja menn um hauginn og lfkja
honum viö ruslahaug á tröppum
eöa viö útidyr fallegs einbýlis-
húss.
Sprautað á hraunið
Viö siglum fram hjá Viöey og
skipstjórinn er spuröur um
skemmtilegar sögur af sjónum.
Hann hristir höfuöiö og tottar
pipu sina. „Þaö skeöur vana-
lega lítiö. Þetta er svo föst
rúta”, segir hann. Eftir stutta
þögn bætir hann viö. „Viö vor-
um heilan mánuö i Vestmanna-
eyjum aö sprauta á hrauniö rétt
eftir aö gosiö byrjaöi, ef maöur
kynni bara aö segja frá þvi. En
ég er enginn sögumaöur”.
Sandey var send til Eyja I
sömu viku og gosiö byrjaöi og
Sigurgeir sagöi aö þaö heföi
veriö stórkostleg sjón, en um
árangur af dælingu skipsins
vildi hann láta aöra dæma um.
„Menn héldu þó aö hún heföi
haft áhrif”, sagöi hann.
„Þetta er falleg siglingarleiö I
góöu veöri og oft skemmtileg
litabrigöi í Esjunni”, segir
Gunnar Pálsson og Sigurgeir
bætir viö, aö þaö gildi nú um
Akrafjalliö lika. Hvorugur haföi
gengiö á Esjuna en Gunnar
sagöist alltaf vera á leiöinni þótt
hann heföi enn ekki látiö af þvl
veröa. Hins vegar kvaöst Sigur-
geir hafa gengiö á Akrafjall.
„Þaö er örugglega hvergi
betra aö vera á sjónum en sem
stýrimaöur á Sandey”, segir
Guömundur og bætir viö, „ef
sjómennsku skal kalla”. Guö-
mundur hefur bæöi unniö á far-
skipum og fiskiskipum, veriö
samtals fjögur ár á sjónum og
ætti þvi aö geta trútt um talaö.
„Þetta væri góöur hlutur ef
þetta væri loönufarmur”, segir
hann.
Texti:
Gunnar Sal-
varsson
Myndir:
Gunnar V
Andrésson
I
I
GODUR HLUTUR EF ÞETTA VÆRI
Við Sævarhöfða í Reykjavík liggur Sandey, eitt af undarlegri skipum fs-
lenska f lotans. Það er ekki aðeins að það sé undarlegra í laginu en f lest önnur
skip heldur er farmur þess líka einkennilegur, nefnilega möl og sandur í
bland. Þetta efni sogar skipið úr sjónum með þar til gerðum dælubúnaði og
ætli það sé fjarri sannleikanum að segja þorra húsanna í Breiðholtshverfi
byggða á Sandeyjarsandi. Ekki svo að skilja að fólk hafi byggt hús sín Á
sandi/ heldur MEÐ sandi, — því steypustöðvarnar á Stór-Reykjavíkursvæðinu
og víðar kaupa sand af Björgun hf. sem rekur þetta sandsuguskip.
Á sex tíma fresti
Sandey kemur oftar aö landi
en önnur skip. A því skipi er túr-
inn aöeins sex klukkustundir aö
meöaltali, en þaö er unniö allan
sólarhringinn á vöktum og ekki
fariö I land nema á hálfs mán-
aöar fresti. Þá eiga menn viku
fri i landi.
Viö snörumst um borö um þaö
bil er sólin ku vera hæst á lofti.
Hún lét þó ekki sjá sig fremur
venju. Hins vegar lét einn skip-
verji sjá sig hvar viö stóöum
vandræöalegir i brúnni og bauö
okkur niöur i eldhús. Frivaktin
var búin aö snæöa en þeir sem
viö áttu aö taka sátu og skófluöu
i sig ilmandi steiktum fiski. Viö
fórum aö dæmi þeirra.
„Þaö hefur gleymst aö ræsa
strákana”, segir Sigurgeir Pét-
ursson skipstjóri og saknar
tveggja manna sinna aö borö-
inu. Sigurgeir er búinn aö vera á
Sandeynni I þrettán ár.
Hann segir, aö fasta áhöfnin
sé yfirleitt búin aö vera lengi á
skipinu, t.d. séu hjón á skipinu
búin aö vera I fjórtán ár. Þau
voru þó ekki meö I þessari ferö,
heldur voru I friviku, og raunar
vantaöi alla af föstu áhöfninni
nema tvo i þennan túr vegna
sumarleyfa.
Sjómannaskólinn og
Engeyjarviti
Þegar obbanum af sandinum
hefur veriö dælt úr lestunum
er lagt i’ann. Gunnar Pálsson
stýrimaöur gengur meö okkur
um skipiö og sýnir okkur leynd-
ardóma þess og þvl næst fylgir
hann okkur upp til skipstjórans
og Guömundar Ingva Guö-
mundssonar stýrimanns, sem
heldur um stýriö.
tJt Elliöavoginn er siglt eftir
mjórri rennu og er fariö eftir
miöum úr landi. Þar sem
grynnst er I voginum er ekki
nema meter niöur á botn á stór-
straumsfjöru og skipstjórnar-
menn veröa þvi aö hafa augun
opin þegar siglt er eftir renn-
unni.
Miöin i landi eru uppi á Sævar-
höföanum, tvö bleik þrihyrn-
ingslaga merki og þegar þau
bera I hvort annaö er „allt I
góöu”. Þegar þau gilda ekki
lengur taka viö sams konar
merki á Gufuneshöföa óg þegar
Sjómannaskólinn ber i Engeyj-
arvita „axlar” skipiö sig og
stefnan er tekin á öxlina á Akra-
fjalli. Reykháfurinn á Kletti er
lika góöur til viömiöunar og er
óspart notaöur, en siöan „hatt-
ur” var settur á reykháfinn á
Sementsverksmiöjunni á Akra-
nesi er ekki nema hálft gagn af
honum I þessu tilliti.
„Sigurgeir skipstjóri gat allt-
af reiknaö þaö út eftir reyknum
frá Sementsverksmiöjunni
hvort hægt væri aö landa á
Akranesi”, segir Guömundur.
Sandey sækir annaö veifiö
SKROPPKI í FERD MED
SANDDÆLUSKIPINU
SANDEY Á HVAL-
FJARÐARMIÐ
I fjóra flokka
Yfir sumartimann er skipiö I
stööugri vinnu allan sólarhring-
inn en yfir vetrarmánuöina er
fri um helgar. Mikil eftirspurn
er eftir sandinum, sem skipt er I
fjóra flokka eftir grófleika. Þó
kemur fyrir yfir háveturinn,
þegar minnst er aö gera I bygg-
ingariönaöinum, aö inn viö
Sævarhöföa myndist sandfjall,
Systurskipiö Sandey II er lika
sanddæluákip, en þaö einbeitir
sér aö grúsi, sem er blanda af
sandi og möl, einkum notuö til
uppfyllingar.
Þarf ekki að
hlaupa i strætó
Ofanþilja lengst aftur á skut
skipsins er Oddný Ölafsdóttir
kokkur nýkomin úr frystinum,
sem þar er staösettur, meö jóla-
köku I hendinni. „Ég er hús-
móöir úr Breiöhoítinu”, segir
hún, „og bara búin aö vera
hérna I viku”.
Oddný er þó ekki alveg ókunn-
ug sjónum. „Fyrir u.þ.b. tutt-
ugu árum var ég á sanddælu-
skipinu Leó og viö vorum eink-
um I Hornafiröi þá. Eins var ég
þerna á millilandsskipum um
skeiö, bæöi norskum skipum og
hjá Eimskip”.
„Mér likar voöalega vel á
sjónum. Þá þarf maöur ekki aö
hlaupa I strætó”, segir hún.
Oddný lætur vel af eldunaraö-
stööunni I skipinu og segir eina
gallann vera þann, aö engin
kæliaöstaöa sé niöri. En viö snú-
um talinu að norsku frökturun-
um.
„Viö vorum tvær stelpur úti I
Noregi aö vinna”, segir hún,
„og viö unnum hjá dýnamit-
Gunnar Pálsson stýrimaöur og Sigurgeir Pétursson skipstjóri I brúnni.
Guömundur Ingvar Guömundsson stýrimaöur fylglst meö merkjunum úr landi.
verksmiöju viö aö pakka inn
sprengjum. Svo var okkur bent
á aö þaö væri hægt aö fá pláss á
norskum skipum sem þernur og
viö drifum okkur. Þaö var mjög
gaman og viö þvældumst viöa
um heiminn”.
Eiginmaöur Oddnýjar vinnur
lika hjá Björgun hf. og þau eiga
þrjár dætur. „Ég væri ekkert
ægilega spennt fyrir þvi aö þær
færu á sjóinn, alla vega ekki
mjög ungar”, segir Oddný.
Svo er hún rokin meö jólakök-
una niöur I eldhús, og Gunnar.
Ijósmyndari kemur stuttu siöar
meö þær fréttir aö þaö veröi
pönnukökur meö kaffinu. „Þaö
lyktar þannig”, segir hann.
Skipstjórinn undrar sig á þvi
hvernig hann finni þetta á móti
vindinum, en hefur ekki frekar
orö á þvi.
,/Kúpla sundur
og saman"
Núll komma sjö miíur frá
landi svo til beint vestur af
Kiöafelli er „kastaö”,dælunni
sökkt i sjóinn og skömmu siöar
bunar svartur sandurinn I lest-
arnar. Stundum kemur of mikill
sjór með, sandinum og þá er
dælunni lyft ögn eöa skipinu
bakkaö eina egglengd eöa svo.
Af og til kemur lika grjót I dæl-
una og Sigurgeir skipstjóri
heyrir strax hvers kyns er og
kallar niöur I vélarrúm: „Kúpl- ’
iö sundur”. Þeir kúpla sundur,
Oddný ólafsdóttir ber pönnu-
kökur á borö fyrir karlpening-
inn.
Viö dæiubúnaðinn undir þiljum.
dælan stöövast augnablik og
skipstjórinn kallar aftur:
„Kúpliö saman”.
Plnulitil bilun geröi vart viö
sig i kúplingunni og meöan
pönnukökurnar voru innbyrtar
stunduöu véltæknarnir lækning-
ar sinar. Svo var byrjaö aftur og
tveimur timum eftir aö dælunni
var sökkt voru lestarnar orönar
fullar, — 450 kúbikmetrar af
möl og sandi komnir um borö
heilu og höldnu.
Á síldveiðum
Uppi I brú var okkur sögö sú
saga, aö þegar sildin var og hét
og fyllti alla flóa hafi eigendur
skipsins séö þaö I hendi sinni aö
hreinlega væri hægt aö dæla
siidartorfunum um borö. Þeir
létu ekki sitja viö oröin tóm og
sigldu Sandey út á miöin. Þeir
komu, segir sagan, hálf
skömmustulegir að landi meö
eina sild 1 lestinni.
Hryggurinn sem sandurinn er
tekinn úr hefur dugaö lengi eöa I
kringum fimmtán ár en hann
mun hafa myndast á isöld.
Sigurgeir skipstjóri sagöi aö
fyrir heföi komiö aö upp heföu
komiö rostungstennur sem
menn teldu frá þessum tíma.
Siglingin heim tekur hálfan
annan tlma. Skipiö gengur sjö
hnúta á klukkustund svona
drekkhlaðið og viö nafnarnir
göngum frá boröi á hálfum hnút
á klukkustund og megum vel viö
una.