Morgunblaðið - 10.03.2001, Page 50

MINNINGAR
50 LAUGARDAGUR 10. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Sigurður Krist-mundsson fædd-
ist 17. júní 1928 í Hlíð
í Hrunamanna-
hreppi. Hann lést á
heimili sínu, Kot-
laugum, Hruna-
mannahreppi, 4.
mars síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Kristmundur Guð-
brandsson, lengst
bóndi á Kaldbak í
Hrunamannahreppi,
f. 1. maí 1897, d. 24.
des. 1954, og kona
hans, Elín Hallsdótt-
ir, f. 12. júní 1896, d. 20. júní 1942.
Kristmundur var sonur Guð-
brands, bónda á Kaldbak frá 1892
til 1930, Brynjólfssonar, og Jón-
ínu Gestsdóttur, bónda á Gafli í
Flóa, Gamalíelssonar. Móðurfor-
eldrar Sigurðar voru Hallur Guð-
mundsson, bóndi á Stórafljóti í
Biskupstungum, og k.h. Sigríður
Skúladóttir, alþm. á Berghyl, Þor-
varðarsonar. Systkini Sigurðar
eru: 1) Jónína Guðrún, f. 1926, d.
1967, lengi bústýra föður síns á
Kaldbak en frá 1954 húsfreyja á
Jaðri, Hrun.; 2) Guðbrandur, f.
1930, bóndi á Bjargi, Hrun. 1957–
1990, síðan verslunarmaður hjá
Kaupfélagi Árnesinga, Selfossi; 3)
Guðmundur, f. 1930, d. 1999,
bóndi í Skipholti frá
1956; 4) Gunnar
Marel, f. 1933,
fulltrúi hjá Vátrygg-
ingafél. Íslands, Sel-
fossi; 5) Kristinn, f.
1937, skólameistari
á Laugarvatni; 6) El-
ín, f. 1942, húsfreyja
í Haukholtum, Hrun.
Sigurður kvæntist
á sumardaginn
fyrsta, 25. apríl
1957, Valgerði Jóns-
dóttur, f. 30. okt.
1929, dóttur Jóns
Bjarnasonar bónda í
Skipholti og k.h. Sigrúnar Guð-
mundsdóttur. Þau stofnuðu nýbýli
á Kotlaugum 1958 og bjuggu þar
síðan. Synir þeirra eru: 1) Krist-
mundur, f. 1958, bóndi í Haga,
Gnúpverjahreppi, kvæntur Sig-
rúnu Guðlaugsdóttur; börn þeirra
eru Guðlaugur, f. 1981, Valgerð-
ur, f. 1984, Heiðrún, f. 1992 og
Sigurður, f. 1993; 2) Sigurjón, f.
1962, bóndi á Kotlaugum, kvænt-
ur Sigrúnu Einarsdóttur; börn
þeirra eru Freyja Fanndal, f.
1981, Sigurður, f. 1984, Einar
Örn, f. 1986, og Kristján Valur, f.
1993.
Útför Sigurðar fer fram frá
Hrunakirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 14.
Elsku afi! Allar þær stundir sem
við áttum með þér gefa okkur svo
margt gott til að minnast.
Núna erum við hérna öll saman
heima hjá ykkur ömmu og snúum
öllu við til að finna bókina um litlu
gulu hænuna sem þú last svo oft fyr-
ir okkur ásamt svo mörgum öðrum
bókum. Það var alltaf svo gott að
koma og kúra hjá þér eftir hádeg-
ismatinn, með höfuðið á maganum
og reyna að anda í takt við þig, eða
þegar við fórum inn í stofu og spil-
uðum nokkra hunda.
Þegar við fengum að taka næt-
urvakt með þér í sauðburðinum vor-
um við í okkar augum orðin hálffull-
orðin og okkur fannst við bera
talsverða ábyrgð.
Ógleymanlegar eru allar þær
skemmtilegu hestaferðir sem við
fórum í með ykkur ömmu. Þegar við
riðum um öræfi og gistum í fjallakof-
um.
Okkur hefði aldrei dottið í hug að
ferðin sem við fórum síðastliðið sum-
ar inn í Hólaskóg yrði sú síðasta.
Okkur þótti mjög vænt um að þú
hafðir heilsu til að vera ríðandi með
okkur alla þá ferð. Þú munt ávallt
vera með okkur ömmu í ferðunum,
sem vonandi verða fleiri.
Minning þín er ljós í lífi okkar.
Þín barnabörn,
Guðlaugur, Freyja,
Sigurður S., Valgerður,
Einar Örn, Heiðrún,
Kristján Valur og
Sigurður K.
Fátt held ég lýsi betur innra
manni hvers og eins en afstaða hans
til málleysingja – og þeirra sem lítils
mega sín; ekki aðeins í orðum og
umtali, heldur í umgengni, umönnun
og öllu viðmóti. Þetta kemur mér
fyrst í hug þegar ég minnist Sig-
urðar bróður míns, en hann lést á
heimili sínu, Kotlaugum í Hruna-
mannahreppi, 4. mars sl. Hann
veiktist hastarlega mánudaginn 19.
febrúar sl. og var fluttur á sjúkra-
hús, fyrst á Selfossi, síðan á Land-
spítalann og var þar til 2. mars;
komst þá heim aftur, en á sunnu-
dagsmorguninn kom kallið og lauk
ævi hans á 73. aldursári. Þótt okkur,
sem nú söknum hans, þyki sárt að
verða svo óvænt að sjá á bak honum
er það nokkur huggun að hann
þurfti ekki að stríða lengi við erfið
veikindi og fékk að kveðja á heimili
sínu þar sem hann hafði átt langa og
farsæla starfsævi.
Siggi var fæddur 17. júní 1928 í
Hlíð í Hrunamannahreppi. Tveggja
ára fluttist hann að Kaldbak með
foreldrum okkar og eldri systur og
ólst þar upp í vaxandi systkinahópi.
Sumardaginn fyrsta 1957 kvæntist
hann og stofnaði ári seinna ásamt
Valgerði konu sinni nýbýlið Kot-
laugar, en jörð með því nafni hafði
farið í eyði og lagst undir Skipholt,
föðurleifð Valgerðar, árið 1904.
Brúðkaupsdagurinn, sem boðaði sól
og birtu, varð táknrænn fyrir sam-
búð þeirra, og ævinlega gerðu þau
sér einhvern dagamun, tvö saman,
þennan dag. Þau voru einstaklega
samhent, bæði í smáu og stóru, og
höfðu yndi af skepnum og ræktun.
Þau byggðu öll hús upp frá grunni
skammt frá gamla bæjarstæðinu á
Kotlaugum og bjuggu þar síðan
góðu búi. Frá 1983 bjuggu þau í
félagi við Sigurjón, son sinn, og Sig-
rúnu, konu hans, sem nú hafa tekið
við búinu. Hygg ég að fátt hafi glatt
bróður minn meira en að sjá ævi-
starf sitt með þeim hætti blómgast í
höndum nýrrar kynslóðar.
Hann var sjálfur einn hinna
mörgu sem tóku þátt í byltingunni
frá járnaldarbúskap til tæknivæð-
ingar. Og hann gerði það af næmri
tilfinningu fyrir verðmætum í nátt-
úru og lífríki.
Siggi bróðir minn var fæddur og
uppalinn á mörkum byggðar og
óbyggðar, þar sem lífsbaráttan sner-
ist ekki síst um að nýta haglendi og
slægjur handa búfé, einkum sauð-
fénu. Ég minntist á umhyggju hans
og natni við fénað, en hún var slík að
engu var líkara en hann fyndi á sér
hvert ærnar leituðu og hvers þær
þörfnuðust. Engan hef ég vitað
gleggri á fé og nefni sem dæmi að á
vorin, um sauðburð og smala-
mennskur, þekkti hann auðveldlega
lömbin af mæðrum sínum og sá því
óðara ef skakkt vildi lembast, t.d.
eftir rúning. Hann þekkti heiðar og
afrétt eins og fingurna á sér, þaul-
vanur í eftirleitum og öðrum erfiðum
fjallferðum. Hin ægifögru Laxár-
gljúfur við Stóru-Laxá gjörþekkti
hann, varð fimur í klettum og smal-
aði þau árum saman, vissi hvaða ær
væru líklegastar til að sækja þangað
og hvar þær héldu sig. Áþekk voru
samskipti hans við hesta. Með tamn-
ingu og umönnun gerði hann þá að
vinum sínum og félögum og hlaut í
staðinn þá nautn af góðhestum sem
þeir einir þekkja sem reynt hafa.
Hann var yfirleitt fremur hlédrægur
en gat þó verið mjög fljótur að taka
svari þeirra sem honum fannst rang-
lega hallað á, ekki síst ef þeir voru
ekki miklir fyrir sér.
Við Bubba hugsum með samúð til
Völu og sonanna, Kristmundar og
Sigurjóns, og fjölskyldna þeirra.
Afabörnin hans Sigga hafa mikils að
sakna, en þau eiga og varðveita ótal
ljúfar minningar. Svo er um alla þá
sem þekktu hann best og stóðu hon-
um næst.
Kristinn Kristmundsson.
Sunnudagsmorgunn, pabbi hring-
ir, hann Siggi frændi er dáinn.
Margs er að minnast. Það var árið
1968 og lítil Selfossstelpa saknar
Jónínu frænku á Jaðri, en stelpan
hafði fengið að vera hjá henni í sveit
í nokkur sumur. Jónína dó í desem-
ber 1967, en hún var elst systkin-
anna sjö frá Kaldbak í Hrunamanna-
hreppi.
Þá kom Siggi frændi til sögunnar
og stelpan mátti vera hjá honum og
Völu og strákunum á Kotlaugum.
Það var upphafið að kynnum okkar
Sigga frænda, sem var alveg ein-
stakur.
Ég var eitt sumar kaupastelpa á
Kotlaugum og fór þangað oft í
skólafríum eftir það. Alltaf var ynd-
islegt að koma í hlýjan faðm þeirra
hjóna, Völu og Sigga, og þegar ég
hugsa til baka hefur það veganesti
sem ég fékk þar hjálpað mér mikið
við að takast á við þau verkefni sem
lífið hefur seinna borið með sér.
Mikið fannst mér gaman að koma að
Kotlaugum með stelpurnar mínar og
leyfa þeim að sjá og kynnast þeim
stað sem er mér svo kær og mér leið
svo vel á. Næst verður það öðruvísi
því nú er Siggi farinn en eftir stend-
ur minningin um glettin augu og
þéttan faðm. Kæri frændi, hafðu
þökk fyrir allt.
Mér þótti frændi framsýnn þegar
hann vék úr vegi fyrir unga fólkinu
og Sigurjón og Sigrún tóku við
búinu og byggðu sér myndarlegt
íbúðarhús við hlið þess gamla. Þá
gafst þeim Völu og Sigga tækifæri
til að gera hluti sem aldrei annars
hefðu orðið. Eins og til dæmis að
ferðast. Þau heimsóttu okkur til
Keflavíkur síðastliðið vor og nú eig-
um við þann yndislega dag í minn-
ingum okkar.
Elsku Vala, Kristmundur, Sigur-
jón og fjölskyldur, við Björn, Vala
Rún og Jana Birta sendum ykkur
innilegar samúðarkveðjur og biðjum
góðan Guð að styrkja ykkur.
Elín Gunnarsdóttir.
Það var þéttingsfast handtakið
hans Sigga á Kotlaugum. Svo fast að
litla krakka verkjaði í höndina á eft-
ir. En með auknum aldri og þroska
skynjuðum við það traust og þann
kærleik er fólst í þessu hlýja hand-
taki.
Sigurður móðurbróðir okkar á
Kotlaugum andaðist snögglega á
heimili sínu 4. mars sl. Þó svo að
nokkur veikindi hefðu gert vart við
sig undanfarnar vikur kom kallið
fyrirvaralaust og óvænt.
„Þetta er spurningin um að duga
eða drepast,“ sagði Siggi við okkur
unga fólkið á liðnu sumri er til tals
kom hvort réttlætanlegt væri að
kaupa fullvirðisrétt í mjólk á því háa
verði sem nú ríkir. Víst er að þessa
lífsspeki mátti Siggi temja sér frá
unga aldri. Hann var aðeins 14 ára
er hann missti móður sína. Næst-
elstur af 7 systkinum og það yngsta
kornabarn. Siggi tók af fullum
þunga þátt í búskapnum með föður
sínum og bar þar mikla ábyrgð þótt
ungur væri. Einungis tólf árum síð-
ar deyr svo faðir hans. Víst er að
þessi uppvaxtarár mótuðu frænda
okkar meira en nokkuð annað.
Siggi kvæntist Valgerði Jónsdótt-
ur frá Skipholti í Hrunamanna-
hreppi. Þau hófu búskap á Kotlaug-
um í sömu sveit. Þar reistu þau frá
grunni fallegt býli og stunduðu góð-
an búskap enda bæði búmenn mikl-
ir.
Siggi á Kotlaugum var einn af
föstu punktunum í tilveru okkar
krakkanna í Haukholtum. Samgang-
ur milli heimilanna var mikill og
tengsl þeirra systkina voru dýpri og
meiri en við gátum skilið. Þar fóru
gamlar stundir heiman frá Kaldbak.
Þau fylgdust náið með búskapnum
hvort hjá öðru, hvernig mjólkaði og
hvort það væri mikið tvílembt. Á út-
hallandi vetri komu þau í fjárhúsin
og mátust um hvort þeirra ætti bet-
ur fóðraða gemlinga. Þetta var
þeirra „gæðastýring“. Það var eins
víst og að lóan kom á vorin, að Siggi
kom og járnaði reiðhestana. Hann
var laginn við það eins og annað er
við kom skepnum. Hann átti sjálfur
fáa en góða hesta og hafði yndi af
þeim. Þar var hann heldur ekki einn
því Vala var ávallt með honum, þau
voru í hestamennskunni eins og öllu
öðru sem þau tóku sér fyrir hendur,
einstaklega samhent hjón. Börnin
voru heldur ekki látin sitja hjá. Afa-
börnin voru komin á bak löngu áður
en fæturnir náðu niður á hnakklöfin
og árlega var farið í mikinn reiðtúr
með ömmu og afa.
Ef situr þú hnakkinn með faxið í fang,
og foldin þér brosandi mætir,
við gæðingsins töfrandi tilþrifagang
þín tilfinning lundina kætir.
Þá skynjarðu hlutverk hins þarfasta
þjóns,
hann þjóðina landinu tengir
Þér skylt er að meta hans framlag til
Fróns,
er framtíðar heitin þú strengir.
(Þ.J.)
Ævistarf Sigga á Kotlaugum er
nú í öruggum höndum afkomenda
hans. Það var honum ómetanlegt að
geta tekið þátt í daglegu lífi og störf-
um unga fólksins og sýslað við kind-
urnar sínar og hestana til hinstu
stundar. Nú er hans farsæla lífs-
hlaupi lokið.
Loks þegar hlíð fær hrím á kinn
hneggjar þú á mig, fákur minn.
Stíg ég á bak og brott ég held,
beint inn í sólarlagsins eld.
(Ó.J.S.)
Við sendum Völu, strákunum og
fjölskyldum þeirra innilegar samúð-
arkveðjur.
Systkinin frá Haukholtum.
Í morgunljómann er lagt af stað.
Allt logar af dýrð, svo vítt sem er séð.
Sléttan hún opnast sem óskrifað blað,
þar sem akur ei blettar, þar skyggir ei
tréð.
– Menn og hestar á hásumardegi
í hóp á þráðbeinum sléttum vegi,
með nesti við bogann og bikar með.
Betra á dauðlegi heimurinn eigi.
(Einar Ben.)
Skyldu þeir eiga eftir að hittast og
eiga saman svona góðan dag í hinum
ódauðlega heimi, gömlu góðu vinirn-
ir, hann Siggi á Kotlaugum og Geiri
á Hrafnkelsstöðum? Um það vitum
við eftirlifendur ekki, en minnug er-
um við þeirra mörgu góðu, glöðu
stunda sem þeir áttu saman hér á
jörð, þessir ágætu félagar. Við börn-
in hans Geira viljum minnast Sigga
og þakka hans ævilöngu og tryggu
vináttu við pabba, vináttu sem aldrei
brást þrátt fyrir veikindi hans og
fjarveru að heiman. Siggi var sann-
arlega vinur vinar sins og hélt áfram
að heimsækja pabba, stytta honum
dagana hvort sem hann var heima
eða heiman og bjóða honum í bíltúra
til skemmtunar þó ekki væru lengur
báðir jafnvígir. Margan góðan túr-
inn höfðu þeir farið saman áður,
hvort sem var ríðandi á einu saman
hestaflinu og svo síðar með nokkur
fleiri undir húddinu á LandRovern-
um hans Sigga. Á haustin voru það
fjallferðirnar og svo í annan tíma
reiðtúrar af ýmsum tilefnum. Það
skipti þá báða miklu máli að vera
velríðandi og „knapi á hestbaki er
kóngur um stund,“ eins og segir í
kvæði Einars Ben. Helst var stefnt á
afréttinn, upp í Svínárnes og jafnvel
lengra, eflaust hafa þeir rifjað upp
marga frækna för og farið með væn-
ar vísur í þessum ferðum sínum.
Þeir kynntust á unga aldri, en vin-
áttan óx eftir því sem þeir eltust,
enda áttu þeir samleið sveitungarnir
og ýmislegt sameiginlegt á þeirri
leið í gegnum lífið. Bóndinn Sigurð-
ur var einstaklega natinn við skepn-
ur, samviskusamur og gætti þess að
þær væru velhaldnar í hvívetna,
snyrtimennska hans var þeim sem í
húsin hans komu minnisstæð. Þeir
sem svo vel hafa lifað og alla tíð sýnt
trúmennsku við menn og málleys-
ingja hljóta að eiga góða heimkomu.
Að hafa verið börnum sínum og
barnabörnum fyrirmynd í starfi og
þannig skilið eftir þann þjóðararf
sem þörf er að geymist með íslensk-
um bændum. Fyrir hönd foreldra
okkar, Þorgeirs og Svövu á Hrafn-
kelsstöðum þökkum við Sigga fyrir
samfylgdina og góða nærveru í blíðu
og stríðu. Ekki síður metum við hlut
þinn, Vala, í samverunni gegnum
tíðina og mamma sendir þér og þín-
um sínar innilegustu samúðarkveðj-
ur. Völu, afkomendunum, vinum og
vandamönnum sendum við einnig
okkar samúðarkveðjur.
Þorgeirsbörn frá
Hrafnkelsstöðum.
Einn af okkar bestu vinum, Sig-
urður Kristmundsson, Kotlaugum,
kvaddi þetta jarðlíf sunnudagsmorg-
uninn 4. mars og hélt í sína hinstu
ferð á þessari jörð. Sigurður hafði
verið skamman tíma á sjúkrahúsi,
en sonur hans sótti hann daginn áð-
ur, og var hann glaður og reifur að
vera kominn til síns heima. Þau
hjónin Siggi og Vala á Kotlaugum,
eins og við nefndum þau oftast, voru
með okkur eldra fólki í Hruna-
mannahreppi í vetur þar sem komið
er saman hvern þriðjudag, bundnar
inn bækur, föndrað og spilað brids.
Sigurður var í spilunum og undir sér
vel. Okkur grunaði ekki að það væri
í hinsta sinn, sem við sæjum hann
Sigga í þessu lífi, er hann kvaddi
okkur með sínu hlýja og trausta
handabandi, eftir einn slíkan dag.
Sigurður Kristmundsson fæddist
á Kaldbak í Hrunamannahreppi 17.
júní 1928. Hann ólst þar upp til full-
orðinsára, í sex systkina hópi við
hefðbundin landbúnaðarstörf. Á
Kaldbak var aðallega stundaður
sauðfjárbúskapur. Þar sem Kald-
bakur er fjallajörð er hún ekki í al-
faraleið, nema þegar gangnamenn
fóru til fjalls til leita hvert haust, og
komu við á Kaldbak og þáðu rausn-
arlegar veitingar.
Þegar Sigurður var fjórtán ára
varð hann fyrir þeirri miklu sorg að
missa móður sína er lést frá stórum
og ungum systkinahópi og hann
næstelstur. Þessi atburður markaði
djúp spor í sál hins unga drengs sem
varaði fram á hans efri ár.
Við kynntumst Sigga fyrst í
barnaskólanum á Flúðum fyrir rúm-
um sextíu árum. Vináttusamband
þróaðist við þau hjónin á Kotlaug-
um, er við fórum að ferðast saman
fyrir nokkrum áratugum, þá oft um
hálendi Íslands, sem var Sigurði
mjög hugleikið, og naut hann þess
að finna frið og kyrrð öræfanna.
Á sínum manndómsárum varð
Sigurður þeirrar gæfu aðnjótandi að
eignast sína góðu konu Valgerði
Jónsdóttur og hefur hún verið hans
stoð og stytta allt fram á hans síð-
ustu stund.
Árið 1958 fengu þau úthlutað ný-
býli úr jörðinni Skipholti 2, foreldra-
jörð Valgerðar. Hófust þau strax
handa að byggja upp og nefndu býlið
Kotlaugar, en fyrr á tímum var þar
hjáleiga frá Skipholti en bar þetta
nafn, og er skammt frá þeim stað er
íbúðarhús var byggt.
Kunn er sú saga í sambandi við
nafnið Kotlaugar þegar sr. Þórður
fyrrverandi prestur í Reykjadal, bað
drottin að skunda upp að Haukholt-
um, og vera innanhandar gamalli
konu, sem lá undir baðstofusúðinni
að vestanverðu, og bætti svo við:
„En varaðu þig á henni Kotlauga-
keldu, drottinn minn, hún hefur
mörgum köskum á kollinn steypt.“
Undirritaður tók þátt í því að út-
rýma umræddri keldu er Sigurður
hóf að ræsa fram mýrar og breyta
þeim í grösugar túnasléttur. Mýrin á
Kotlaugum er ein sú grasgefnasta í
þessari sveit, enda jarðhiti undir,
sem síðar var virkjaður af Sigurði og
nágrannabændum til mikils hagræð-
is fyrir bæina.
Þau Sigurður og Valgerður
byggðu í upphafi fjós fyrir fjörutíu
gripi, fjárhús fyrir hundrað og þrjá-
tíu kindur, hesthús og fleiri bygg-
ingar. Næstu áratugi óx þeirra bú-
stofn, og var meðal þeirra
afurðamestu í sveitinni, enda önn-
uðust þau hjón gripi sína af þeirri al-
úð og hlýju er þeim var eiginleg. Sig-
urður hafði mikið yndi af kindum og
fór til fjalls á afrétti Hrunamanna
áratugum saman. Mátti segja að
hann þekkti hverja þúfu á afréttin-
um allt inn að Hofsjökli. Mörg nöfn
af hálendinu voru honum töm í
munni, svo sem Leppistungur, Kisu-
botnar, Ásgarður o.fl. enda átti hann
margar sínar bestu stundir við að
SIGURÐUR
KRISTMUNDSSON