Morgunblaðið - 10.03.2001, Blaðsíða 57

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. MARS 2001 57
ÞRIÐJUDAGINN
27. febrúar skýrir
Morgunblaðið frá því
að lögð hafi verið fram
á Alþingi tillaga til
þingsályktunar um af-
nám eignarskatts af
íbúðarhúsnæði. Þetta
er vissulega þarft og
lofsvert framtak fimm
sjálfstæðismanna! Það
orkar heldur ekki tví-
mælis að eignarskattur
er ætíð eignaupptaka.
Í greinargerð með
ályktuninni er á það
bent að eignarskattur
af íbúðarhúsnæði sé
einkum íþyngjandi fyr-
ir ellilífeyrisþega. Augljóst er að í
mörgum tilfellum hafa eldri borgar-
ar haft það að meginmarkmiði að
eignast eigið húsnæði og hafa gjarn-
an varið verulegum hluta tekna
sinna á langri starfsævi til þess að ná
því takmarki.
Það hlýtur því að teljast ómaklegt
af ríkinu að gera kröfur um þennan
aukaskatt, sem sannarlega er
íþyngjandi fyrir fólk með lágar
tekjur.
Í lok greinargerðar með tillögunni
virðast mér áðurnefndir alþingis-
menn fara út af spori rökhugsunar.
Þar stendur orðrétt: „Um fasteignir
ætti að gilda sú almenna regla, að á
þær verði ekki lögð önnur eignagjöld
en fasteignagjöld sveitarfélaga“
(feitletrun höfundar).
Hér tel ég að tímabært sé að skoða
þau rök sem liggja til þess að fast-
eignaskattur er lagður á íbúðarhús-
næði. Fasteignaskatturinn er reikn-
aður af matsverði fasteignarinnar.
Hann hækkar því með hækkuðu
matsverði, án tillits til aldurs húss
eða íbúðar.
Við þessa skattlagningu er í engu
tekið tillit til skuldastöðu eða veð-
banda sem á eigninni hvíla. Fast-
eignaskatturinn á húsnæði er því
nokkurs konar refsiskattur á þá sem
hafa með dugnaði og útsjónarsemi
komið sér upp eigin húseign, þótt
þeim hafi ekki auðnast
að eignast hana skuld-
laust.
Augljóslega er þarna
gert mjög mikið upp á
milli einstaklinga í
þjóðfélaginu. Annar
maður sem aflað hefur
sömu tekna og sá sem
byggir húsið, en eyðir
öllu jafnóðum, greiðir
aðeins skatt af tekjum
sínum, en húsbyggj-
andinn þarf að bæta
fasteignaskattinum við
tekjuskattinn. Honum
er því óumdeilanlega
refsað fyrir framtakið.
Ég held að engum
geti dulist að fasteignaskattur af
íbúðarhúsnæði sé hrein rökleysa.
Hér er ég ekki að tala um þjón-
ustugjöld, svo sem vatnsskatt, sorp-
hirðugjald o.s.frv. Þó má spyrja
hvort sanngjarnt sé að tengja verð-
lagningu á vatnsnotkun íbúanna
beint við matsverð íbúðar.
Að þessu sögðu vona ég að hátt-
virtir alþingismenn átti sig á því að
fasteignaskatturinn er enn meiri
fjarstæða en eignaskatturinn.
Ég ætla að leyfa mér að vona að
þeir bregðist við þeim skilningi með
afnámi fasteignaskatts af íbúðarhús-
næði.
Er fasteign
eðlilegur
skattstofn?
Ingólfur
Aðalsteinsson
Höfundur er fyrrv. framkvæmda-
stjóri Hitaveitu Suðurnesja.
Eignaupptaka?
Ég ætla að leyfa mér
að vona, segir Ingólfur
Aðalsteinsson, að þeir
bregðist við þeim skiln-
ingi með afnámi
fasteignaskatts af
íbúðarhúsnæði.
LAUGARDAGINN
24. febrúar síðastliðinn
hélt Umhyggja, félag
til stuðnings langveik-
um börnum, málþing
sem bar yfirskriftina 7-
9-13. Markmið mál-
þingsins var að koma
af stað umræðu um
hina 7 til 10 daga sem
foreldrar geta verið frá
vinnu hér á landi vegna
veikinda barna sinna,
sem og að koma fram
sjónarmiðum foreldra
um þetta málefni.
Ástæða þess að ég sest
niður eftir þetta mál-
þing er að mér fannst
ekki lögð nógu rík áhersla á þann
hluta sem snýr að mínu félagi.
Það er mikið litið til atvinnurek-
enda og verkalýðshreyfingarinnar
þegar rætt er um að rétta hlut for-
eldra langveikra barna. Vissulega er
það góður punktur þegar fólk þarf
að vera tímabundið frá vinnu, s.s.
vikur eða jafnvel nokkur ár. En það
getur ekki verið eina lausnin sem við
erum að leita eftir. Í því félagi sem
ég tilheyri, Einstökum börnum, eru
margir foreldrar sem eiga ekki eftir
að fara út á vinnumarkaðinn fyrr en
börnin látast eða lækning finnst. Þar
sem við erum að kljást við sjaldgæfa
sjúkdóma er ekki mikið um að pen-
ingum sé ausið í rannsóknir og því
kannski lækningin ekki á næsta leiti.
Hinn möguleikinn er sorglegur
veruleiki margra okkar en það tekur
börnin vonandi mörg ár að komast á
það stig. Ef þessir foreldrar eiga að
geta unnið úti þyrfti spítalinn að
taka að sér daggæsluna. Mörg
barnanna þurfa stöðugt eftirlit og
foreldra sem geta sinnt þeim um
skemmri eða lengri tíma þegar þau
veikjast. Það voru
nokkrir í félaginu sem
kláruðu sína 7 daga á
fyrstu tveimur vikum
þessa árs. Við erum því
ekki eftirsóttir starfs-
kraftar.
Það er ekkert fyrir-
tæki sem getur tekið
að sér að borga for-
eldrum svona barna
laun í 18 ár. Einnig er
það ólíklegt að öll
verkalýðsfélög séu
þannig í stakk búin. Og
svo er það ýmislegt
annað sem vinnur gegn
því að þetta sé alfarið á
herðum þessara hópa.
Eins og kom fram á ráðstefnunni
eignast sjálfstæðir atvinnurekendur
líka langveik börn. Fyrir þá sem eru
einyrkjar eða meðeigendur að litlum
fyrirtækjum er ómögulegt að hverfa
frá um svo langan tíma. Einnig er
það nú líka oft þannig að ungt fólk er
að eignast þessi langveiku börn, fólk
sem er að skríða úr námi. Þannig
fólk á ekki rétt á bótum frá verka-
lýðsfélögum. Enn einn hópur eru
mæður sem hafa verið heimavinn-
andi um lengri tíma vegna barn-
eigna. Þó að þær hafi ákveðið að
eyða kannski 7 til 10 árum á heim-
ilinu er það alls ekki svo að þær hafi
aldrei ætlað út á vinnumarkaðinn
aftur. Hvert ættu þær að leita eftir
bótum vegna langveiks barns?
Það eru því ýmsir hópar sem þarf
að taka tillit til í þessari umræðu.
Það eru að sjálfsögðu stjórnvöld sem
verða að greiða götu þessa fólks og
því geta augu okkar ekki eingöngu
beinst að atvinnurekendum og
verkalýðsfélögum. Við megum ekki
gleyma þessum börnum sem þarf að
annast alla þeirra ævi. Það eru að-
eins við foreldrarnir sem getum tek-
ið það verkefni að okkur.
Annað mjög gott mál, sem bent
var á á umræddu málþingi, voru líf-
eyrisréttindi okkar foreldranna. Þar
sem við getum ekki unnið úti, stönd-
um við ekki jafnfætis öðrum hvað við
kemur lífeyrisréttindum í framtíð-
inni. Því var skotið fram að erlendis
þekktist það að lífeyrisréttindi væru
tryggð í samræmi við umönnunar-
bætur. Það er mál sem betur þyrfti
að skoða hérlendis.
Að lokum vil ég þakka Umhyggju
fyrir ágætis málþing og fyrir að
vekja máls á þessu mikilvæga hags-
munamáli. Ég vona að umræðan um
réttindi foreldra langveikra barna
verði áberandi á komandi misserum
í fjölmiðlum sem og á Alþingi, eða
þangað til þetta verður leiðrétt. Á
málþinginu var sýnt mjög fróðlegt
myndband með viðtölum við for-
eldra og langveik börn og vil ég
benda á að það á vissulega erindi til
allra landsmanna.
Hver á að borga
þegar börn veikjast?
Anna María
Þorkelsdóttir
Tryggingar
Stjórnvöld verða að
greiða götu þessa fólks,
segir Anna María
Þorkelsdóttir, og því
geta augu okkar ekki
eingöngu beinst að at-
vinnurekendum og
verkalýðsfélögum.
Höfundur er formaður Einstakra
barna.
Í UPPHAFI ársins
urðu þau ánægjulegu
tíðindi að Sjónvarpið
sýndi hugmyndir
Hrafns Gunnlaugsson-
ar um skipulag
Reykjavíkur. Athygli
fólks vaknaði og um-
ræðan hefur staðið
síðan. Þetta sýnir
mátt sjónvarpsins og
gagn þess ef rétt er á
haldið. Ég þakka
Hrafni frumkvæðið.
Ýmsir hafa lagt þess-
ari umræðu þarft lið,
m.a. Oddur Ólafsson á
Degi af kunnri stíl-
snilld og Þröstur
Helgason, blm. á Morgunblaðinu,
sem kynnti erlendar hugmyndir
um skipulag borga, m.a. franska
arkitektsins Le Corbusier en það
var einmitt kynning Harðar
Ágústssonar listmálara á Le
Corbusier og Bauhausmönnum
sem fyrst beindi athygli minni að
ytra skipulagi borgarsamfélags.
Skipulag lífsstefnu
Sá sem einna mest hefur talað í
samræmi við mín viðhorf er
Trausti Valsson dósent, ,,eini fasti
kennarinn í skipulagsfræði við Há-
skóla Íslands“. Hann segir í Mbl.
17. febrúar sl. m.a.: ,,Reykjavík er
skipulögð sem bílaborg útfrá þeirri
meginforsendu að bensínverð hald-
ist lágt. Hin mikla útþynning
byggðarinnar þýðir að almennings-
samgöngur þrífast illa og verða
enn erfiðari ef núverandi hug-
myndir um enn meiri dreifingu
byggðarinnar ganga eftir . . .
Skipulag höfuðborgarinnar kallar
á endalausar bílferðir og má segja
að hér sé bíllinn borgarstjóri en
ekki manneskjan.“ Trausti segir
ungt fólk ekki dreyma
um einbýlishús með
tvöföldum bílskúr í út-
hverfi og túngarð sem
þarf að slá vikulega
yfir sumarið. Unga
fólkið vill þétta mið-
borgarbyggð sem
hæfir gangandi veg-
farendum, kaffihúsa-
menningu og lifandi
götulífi. Svo bætir
hann við: ,,Þeir skipu-
lagsmenn sem nú ráða
ríkjum í Reykjavík
eru af gömlu kynslóð-
inni og ég tel að þeir
séu nánast ófærir um
að skilja þessa sýn
unga fólksins. Þeir hafa alist upp
við aðra lífssýn og tillögur þeirra
mótast af úreltri hugmyndafræði.“
Trausti telur að núverandi skipu-
lag hafi viðgengist „vegna þess
inngróna skilnings almennings á
lágstöðu sinni hefur honum þótt
allt í lagi að vera dæmdur til Sí-
beríuvistar ofan snjólínu meðan
fína fólkið tók strandlengjuna und-
ir einbýlishúsin sín . . . svo tala
sérfræðingarnir – í krafti sinnar
þekkingar – við okkur eins og
kjána og koma fram við borgar-
samfélagið eins og herrar þess en
ekki þjónar“. Hér er kjarni máls-
ins og það síðastnefnda hljómar
mjög kunnuglega. Ég kaus R-
listann 1994 til að gera þessa bylt-
ingu. Niðurstaðan liggur fyrir.
Borgarstjóri hefur undirritað
samning við ríkið um flugvöllinn til
2016 og nú á að kjósa, en ekki um
samninginn, heldur það sem tekur
við 2017!
Afnám einyrkjabúskapar
Jónas frá Hriflu var áhrifamesti
stjórnmálamaður 20. aldar hér-
lendis, sem sést ekki síst af því að
andi hans svífur enn yfir skipulagi
Reykjavíkur. Hann barðist á sín-
um tíma gegn hugmyndum Héðins
Valdimarssonar um byggingu
verkamannabústaða í Reykjavík og
lögin um Húsnæðisstofnun ríkisins
1954 drógu dám af lögum Jónasar
um landnám og nýbyggðir í sveit-
um (sbr. lög um stofnlánadeild
landbúnaðarins nr. 45/1971). Ein-
yrkjabúskapurinn var fluttur
óbreyttur til Reykjavíkur og ríkir
hér enn í öllu sínu veldi. Þingmenn
Alþýðuflokks og Sósíalistaflokks
greiddu atkvæði gegn þessari laga-
setningu á sínum tíma. Afleiðing
alls þessa er flöt útþensla borg-
arinnar sem er nálægt því að setja
borgarsjóð á hausinn að öllu
óbreyttu. Bygginga- og fasteigna-
braskarar ráða ferðinni. Enginn á
rétt á húsnæði nema hann geti
keypt það. Draumur minn um
verndað félagslegt umhverfi handa
alþýðunni í staðinn fyrir braskið
og einyrkjabúskapinn er kominn á
hreyfingu. Þökk fyrir.
Félagslegt umhverfi
Jón
Kjartansson
Húsnæðismál
Draumur minn um
verndað félagslegt um-
hverfi handa alþýðunni í
staðinn fyrir braskið og
einyrkjabúskapinn, seg-
ir Jón Kjartansson, er
kominn á hreyfingu.
Höfundur kennir sig við Pálmholt og
er formaður Leigjendasamtakanna.