Morgunblaðið - 10.03.2001, Blaðsíða 78

Í KÖNNUN á vegum Rannsóknar
og greiningar sem gerð var á
meðal 8. bekkjarnemenda grunn-
skóla landsins, þar sem nemendur
eru 13 til 14 ára, kom fram að um
15,4% þeirra brögðuðu fyrst
áfengi 11 ára eða yngri. 1,9%
nemenda viðurkenndu að hafa
orðið fyrst drukkin 11 ára eða
yngri. 18,1% nemendanna við-
urkenndu að hafa einhvern tím-
ann orðið drukkin á ævinni. Þann-
ig er Ísland í dag.
Alþjóðaheilbrigðismálastofn-
unin (WHO) og Barnahjálp Sam-
einuðu þjóðanna (UNICEF) hafa
það báðar á stefnuskrá næstu 4
ára að vekja sérstaka athygli á
skaðsemi áfengis og vaxandi
drykkju á meðal ungs fólks.
Liður af þessari herferð var
m.a. ráðstefna haldin í Stokk-
hólmi í lok síðasta mánaðar.
Þangað fóru 5 Íslendingar til þess
að taka þátt í umræðunum og þ.á
m. voru þau Gunnar Thorarensen,
formaður nemendafélags MR, og
Inga Berglind Birgirsdóttir, nem-
andi Menntaskólans á Akureyri.
Líka vandamál
á Íslandi
„Ég held að þetta sé miklu
meira vandamál en fólk gerir sér
grein fyrir,“ svarar Gunnar að-
spurður um hans álit á áfeng-
isdrykkju íslenskra ungmenna.
„Sérstaklega þá annarsstaðar í
Evrópu, við stöndum miklu betur
en mörg önnur Evrópulönd. Það
var t.d. hluti af því sem ég komst
að á þessari ráðstefnu. Það breyt-
ir því samt ekki að þetta er líka
vandamál hérna.“
Gunnar segir helsta vandamálið
vera hve ungir krakkar eru þegar
þau hefja að neyta áfengis.
„Sem dæmi fengum við að sjá
niðurstöður kannana þar sem við
sáum dæmi um að rúmlega 50%
11–13 ára krakka í Evrópu höfðu
verið drukkin a.m.k. einu sinni á
síðasta ári. Ég held að það sé ekki
jafnstórt vandamál hér. Það sem
ég held að sé stærra vandamál
hérna er hve ofsalega mikið magn
krakkar drekka í hvert skipti.“
Eru auglýsingar
hættulegar?
En hvað er til ráða?
„Það sem mér finnst að ætti að
vera mesti áherslupunkturinn í
þessu, og hlutur sem hægt er að
beita sér fyrir, er að setja ein-
hverjar hömlur á þær auglýsinga-
herferðir sem áfengisframleið-
endur eru með. Hér á Íslandi er
þetta náttúrulega bannað yfir höf-
uð en þær læðast þó í gegn. Úti
eru þessar auglýsingar þær lang-
flottustu, dýrustu og þær sem
mest er lagt í. Oft er þeim beint
til krakka sem eru á aldrinum 16–
20 og bera alveg greinileg skila-
boð sem höfða ekkert til fólks sem
er með áfengiskaupaaldur. Þar
held ég að Evrópusambandið gæti
komið inn í og sett staðla, það er
nú nóg til af þeim nú þegar, af
hverju ekki að setja staðlaðar
reglur um þetta?“
Í því samhengi bendir Gunnar
helst á þær auglýsingar sem
tengjast íþróttum eða kynlífi. Til
að mynda séu flest knattspyrnulið
í breska boltanum styrkt af bjór-
fyrirtækjum.
„Við erum náttúrulega með all-
ar þessar erlendu stöðvar þar sem
þessar auglýsingar eru leyfðar.
Fólk sér þetta alveg hér þó að
þetta sé ekki leyfilegt á Íslandi.“
Það er því trú Gunnars að það
sé mikið til auglýsingunum að
kenna hversu ungir krakkar eru
þegar þau byrja að drekka.
„Ég held að það hafi mikil
áhrif. Sérstaklega þar sem þetta
er rosalega stór hluti innan aug-
lýsingageirans og miklir peningar
í veði. Þess vegna eru þetta erf-
iðir andstæðingar sem við erum
að fást við. Það er ekki nóg að
ríkisstjórnir hér og þar berjist á
móti þessu í sínu landi og þess
vegna held ég að Evrópusam-
bandið muni eiga auðveldara með
að fást við þetta. Mér finnst að
þeir ættu að setja blátt bann við
þessu,“ segir Gunnar að lokum.
Áhugasömum er bent á heima-
síðu áfengis- og vímuvarnaráðs,
www.vimuvarnir.is, þar sem m.a.
er hægt að lesa yfirlýsingu sem
samþykkt var af þátttakendum
ráðstefnunnar í Stokkhólmi auk
hentugra upplýsinga um starf-
semi og stefnur ráðsins.
(F.v.) Þorgerður Ragnarsdóttir úr Áfengis- og vímuvarnaráði, Inga
Berglind Birgisdóttir og Gunnar Thorarensen.
Tvö íslensk ungmenni voru þátttakendur í ráðstefnunni Ungt fólk og áfengi er haldin var í Stokkhólmi
„Stórt vandamál hve mikið
magn krakkar drekka“
FÓLK Í FRÉTTUM
78 LAUGARDAGUR 10. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
UM þessar mundir er að rísa ný
bylgja íslenskra sveita, undir nokkuð
greinilegum áhrifum frá síðrokkinu
sem er nokkuð áberandi form í neð-
anjarðarrokkflóru samtímans. Sveitir
eins og Mogwai, Slint og Tortoise eru
nokkuð greinilegir viðmiðunarpunkt-
ar og ekki má heldur gleyma hinni
farsælu íslensku sveit Sigur Rós í
þessu samhengi en vafalaust líta
margar íslenskar ungsveitir í þessum
geira til hennar með blik í augum.
Náttfari, Dögun, Lúna og Lokbrá
eru dæmi um nöfn sem komið hafa
upp í umræðunni og svo náttúrlega
Sofandi sem eiga heiðurinn af um-
ræddum hljómdiski. Maður sér
glögglega samkenni með því einu að
líta á nöfn sveitanna; hippaleg,
draumkennd og Sigur Rósarleg mjög.
Það verður spennandi að sjá hvað
verður á næstu mánuðum.
Frumburður Sofandi fer vel af stað
með tveimur ósungnum lögum, en
ósungin lög eður stemmur er algeng
siðvenja hjá síðrokkssveitum. Þriðja
lagið er öllu óeftirtektarverðara, hálf-
þunnt og endingarlítið. Platan er
nokkuð tvískipt að þessu leytinu til.
Stundum detta félagarnir Sofandi
niður á frumlegar og innblásnar
stemmur, gott dæmi væri lagið „Big
City Good Day“
sem státar af frá-
bærum bassa og gítarflétt-
um, breytist svo í einhvers konar U2
óð undir endann og lagið „I’m Sorry“
sem er seiðmagnaður stutthundur,
áhrifaríkur mjög.
En þess á milli er oft harla lítið að
gerast – nema þá eitthvað sem maður
hefur heyrt að því er virðist oft og
mörgum sinnum áður. Ég verð sér-
staklega að nefna síðasta lagið sem
mér finnst vera harla misheppnað; á
líklega að vera fyndið en er það ekki –
því miður.
Hljómur plötunnar er æði frum-
stæður, lágfitlslegur í anda Lou Bar-
low og félaga. Sum lögin minna mig
svolítið á Strump- og Snarlsafnsæld-
urnar sem gefnar voru út fyrir meira
en áratug – surgandi kassettu-
hljómur og einföld ömmugrip.
Ég er svona enn að gera það
upp við mig hvort að það sé
kostur eða ekki. En Akkiles-
arhæll plötunnar er fyrst og
fremst lagasmíðarnar sjálfar,
sem mættu vera sterkari.
Umslagshönnunin er
mjög svöl – stílbragðið per-
sónulegt og frumlegt.
Þrátt fyrir áðurnefnda
ágalla vefst það ekki fyrir mér að hér
eru efnispiltar á ferð. Þeir þurfa bara
að nudda nokkrar stírur í burtu og þá
ætti þetta að vera í lagi. Þessi fyrsta
afurð Sofandi-manna er á heildina lit-
ið um margt misjöfn en gefur fögur
fyrirheit um framhaldið.
Síðrokk úr
skúrnum
TÓNLIST
G e i s l a d i s k u r
Anguma, geisladiskur hljómsveit-
arinnar Sofandi. Sveitina skipa þeir
Bjarni Þórisson, sem spilar á gítar,
Kristján Freyr Einarsson, sem leik-
ur á trommur, og Markús Bjarna-
son syngur og leikur á bassa. Þeim
til aðstoðar eru Aðalsteinn Möller
(húsgagn í „Grandmother“) og
Halla Vilhjálmsdóttir (söngur í
„Waltz no. 4“). Öll lög og textar eru
eftir Sofandi. Upptökustjórn var í
höndum Valgeirs Gunnlaugs Ís-
leifssonar og Sofandi. Þeim til að-
stoðar var Kolbeinn Hugi Hösk-
uldsson. 73,51 mín. Grandmothers
Records gefur út.
ANGUMA
Morgunblaðið/Kristinn
Sofandi: (frá vinstri) Markús Bjarnason, Bjarni
Þórisson, Kristján Freyr Einarsson.
Arnar Eggert Thoroddsen