Morgunblaðið - 04.04.2001, Blaðsíða 39

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. APRÍL 2001 39
SUNNUDAGINN 1. apríl sl. var
haldin hin árlega námskynning hinna
ýmsu háskóla. Þar var m.a. kynnt
nám í félagsráðgjöf við Háskóla Ís-
lands. Í náminu er lögð áhersla á tvö
meginsvið. Annars vegar á ráðgjöf og
meðferð einstaklinga, fjölskyldna og
hópa. Hins vegar er lögð áhersla á
löggjöf, stefnumörkun og stjórnun.
Áhersla er lögð á heildarnálgun og
samspil þessara þátta. Markmið með
námi í félagsráðgjöf er að veita nem-
endum fræðilega undirstöðu og þjálf-
un til að starfa við félagsráðgjöf. Í
náminu er einnig lögð sérstök áhersla
á þjálfun til að stunda rannsóknir á
ofangreindum sviðum. Nám í félags-
ráðgjöf er löggilt starfsréttindanám
sem veitir einnig góðan undirbúning
fyrir framhaldsnám. Hægt er að
leggja stund á MA-nám í félagsráð-
gjöf við HÍ.
Störf félagsráðgjafa eru fjölbreytt
og varða margar hliðar mannlífsins.
Félagsráðgjafar veita skjólstæðing-
um sínum hagnýta þjónustu, upplýs-
ingar, ráðgjöf og meðferð. Stór þátt-
ur í starfi félagsráðgjafa er að sinna
forvörnum og fræðslu. Flestir félags-
ráðgjafar starfa að félagsráðgjöf í
félags- og heilbrigðisþjónustu eða í
mennta- og dómskerfinu. Þeir starf-
rækja einnig eigin ráðgjafar- og með-
ferðarþjónustu, m.a. á sviði fjöl-
skyldu- og hjónameðferðar. Þá starfa
félagsráðgjafar í auknum mæli hjá
sjálfseignarstofnunum og sjálfboða-
samtökum. Þeir starfa við ýmis
stjórnunarstörf, m.a. sem stjórnend-
ur í félags- og heilbrigðisþjónustu og
sem starfsmannastjórar eða ráðgjaf-
ar hjá stofnunum og fyrirtækjum.
Félagsráðgjafar starfa einnig við
stjórnsýslu, að stefnumörkun og við
rannsóknir. Félagsráðgjöf er fag sem
hefur verið í örri þróun og á hverju
ári stækkar starfsvettvangur félags-
ráðgjafa. Mikil eftirspurn er eftir
starfskröftum þeirra.
Nám í félagsráðgjöf er fjögurra
ára samfellt 120 eininga BA-nám,
sem veitir löggild starfsréttindi.
Nemendur sem lokið hafa grunnnámi
í félags- og heilbrigðisvísindum geta
sótt um inngöngu í styttra starfsrétt-
indanám. Vaxandi aðsókn hefur verið
að námi í félagsráðgjöf á undanförn-
um árum og því hefur orðið að tak-
marka fjölda nemenda. Inntökunefnd
í félagsráðgjöf fjallar um umsóknir
samkvæmt auglýstum viðmiðunum.
Áhersla er lögð á námsframmistöðu,
starfsreynslu og almenna persónu-
lega hæfni um-
sækjenda. Nemendur
sem hefja nám í félags-
ráðgjöf að hausti verða
því að sækja formlega
um áframhaldandi nám
í félagsráðgjöf.
Félag félagsráðgjaf-
arnema við Háskóla Ís-
land heitir Mentor.
Markmið félagsins er að
styrkja samheldni
félagsráðgjafarnema
m.a. í uppbyggingu og
eflingu greinarinnar,
svo og að gæta hags-
muna nemenda og að
halda uppi öflugu
félagslífi t.d. með því að
bjóða upp á ýmiss konar skemmtanir
og fræðslu. Þess má geta að nemar á
4. ári í félagsráðgjöf hafa nýlega gefið
út blað. Þá eru þeir á leið til Barce-
lona í útskriftarferð í maí nk. og verð-
ur það bæði náms- og skemmtiferð.
Anný
Ingimarsdóttir
Menntun
Markmið með námi í
félagsráðgjöf, segja
Elín Gunnarsdóttir og
Anný Ingimarsdóttir,
er að veita nemendum
fræðilega undirstöðu
og þjálfun.
Höfundar eru félagsráðgjafarnemar
á lokaári og í stjórn Mentors.
FLUGSLYS eru fátíð, sem betur
fer. Það má meðal annars þakka
þeim tíma sem varið hefur verið í
flugslysarannsóknir.
Rannsókn á flugslys-
um þótti nauðsynleg í
árdaga flugsins vegna
þess að fólk sem ferð-
aðist með flugvélum á
þeim tíma var gjarn-
an vel efnað fólk af
virtum ættum. Ef
ekki væri unnið að því
að gera flugið örugg-
ara myndi það leiða
til fækkunar þessa
hefðarfólks sem
þýddi þá fækkun í yf-
irstéttinni. Þetta var í
þá tíð.
Í dag njóta allir
aukins flugöryggis,
bæði þeir sem fljúga
og aðrir. Hins vegar eiga flugslys
sér ennþá stað. Þá er afar mikil-
vægt að þær upplýsingar sem fyrir
liggja um slysið séu notaðar til að
forðast slík slys í framtíðinni. Eini
tilgangurinn með flugslysarann-
sóknum er að fyrirbyggja flugslys.
Enginn annar. Tilgangurinn er
ekki að skipta sök eða ábyrgð, það
hlutverk er í höndum
dómsmálayfirvalda.
Með öðrum orðum
skiptir ekki máli hverj-
um var um að kenna.
Það sem skiptir máli er
hvað gerðist, hvers
vegna og, það sem mik-
ilvægast er, hvernig við
getum komið í veg fyrir
að það gerist aftur. Það
er vel skiljanlegt að við
leitum skýringa á því
sem fór úrskeiðis. Hins
vegar er oft erfitt að
greina hvers vegna at-
burðir leita einmitt í
þann farveg sem verst-
ur gat hugsast og verð-
ur þá oft fátt um svör.
Ég man eftir því að Skúli Jón Sig-
urðarson, formaður rannsóknar-
nefndar flugslysa, sagði oft á flug-
öryggisfundum sem hann stóð
fyrir, að við yrðum að læra af mis-
tökum annarra. Við lifum ekki nógu
lengi til að gera þau öll sjálf. Ein-
hver sagði að flug væri í sjálfu sér
ekki hættulegt. Hins vegar væri
það hræðilega hefnigjarnt þegar
mistök, kæruleysi eða vanræksla
ættu sér stað af einhverju tagi.
Hverjir bera ábyrgð?
Það er ljóst að ábyrgð flugstjóra
er ótvíræð. Hann ber ábyrgð á loft-
fari sínu og öllum um borð meðan á
flugi stendur. Ábyrgðir flugrek-
anda eru einnig miklar. Honum ber
að skapa flugmönnum umhverfi og
starfsaðferðir sem leiða til aukins
flugöryggis og uppfylla ýtrustu
kröfur reglugerða og laga um loft-
ferðir. Mönnum er tíðrætt um flug-
slysið í Skerjafirði hinn 7. ágúst í
fyrra. Ég tek undir orð Karls Ei-
ríkssonar, fyrrverandi formanns
rannsóknarnefndar flugslysa, þar
sem hann hrósar nefndinni fyrir að
hafa ekki látið þrýsting fjölmiðla og
annarra hafa áhrif á útgáfu skýrsl-
unnar.
Ef skýrslan er skoðuð segir hún
það sem máli skiptir. Flugmaður-
inn missti stjórn á vélinni. Um það
er ekki deilt. Ástæðuna fyrir því er
hins vegar að finna í mörgum þátt-
um og stendur þar upp úr aflmissir
hreyfilsins. Einnig má telja öruggt
að fleiri þættir tengist stjórnmiss-
inum. Þeir hafa þó allir hlutfalls-
lega minna vægi vegna þess að þeir
gera erfiðar aðstæður enn erfiðari.
Ef þessir þættir sem nefndir hafa
verið, s.s. hugsanleg þreyta flug-
manns, hugsanleg mistök við flug-
umferðarstjórn og rangt hlaðin vél,
ættu sér stað án aflmissis hreyfils-
ins er nær fullvíst að flugið hefði
endað með giftusamlegri lendingu.
Nefndin hefur mjög líklega skoðað
alla þessa þætti vandlega. Af
skýrslunni má vera ljóst að elds-
neyti til hreyfilsins þraut. Athygl-
isvert er að ekki skiptir máli hvort
þessi hreyfill hafi verið vitlaust
skráður eða hvort flugvélin hafi
verið notuð til eiturlyfjasmygls í
sínu fyrra lífi eða ekki. Glæný flug-
vél í toppstandi með alla pappíra í
lagi hefði hlotið nákvæmlega sömu
örlög hefði henni verið flogið þetta
sama flug þennan sama dag. Allt
umtal um starfsemi flugrekandans í
Eyjum þennan dag segir manni lít-
ið um flugslysið sjálft. Það sýnir
okkur hins vegar glöggt viðhorf
flugrekandans til flugöryggis. Ég
er þeirrar skoðunar að flugmaður
TF-GTI þetta örlagaríka kvöld hafi
tekið rétta ákvörðun um að fljúga
blindflug í stað þess að hætta á flug
við takmarkað skyggni og í lágum
hæðum. Við verðum að einbeita
okkur að því sem máli skiptir. Hefði
eitthvað í fortíðinni verið öðruvísi
er alltaf möguleiki á því að flugið
hefði endað öðruvísi. Það munum
við hins vegar aldrei fá að vita.
Eftirlit flugmálayfirvalda
Það hefur komið skýrt fram í við-
tölum við forystumenn flugmála á
Íslandi að Flugmálastjórn Íslands
er engin lögregla gagnvart flugrek-
endum. Samband Flugmálastjórn-
ar og flugrekenda byggist á faglegu
trausti. Þessu trausti virðist vera
hægt að bregðast, t.a.m. með alvar-
legri vanrækslu á faglegum grund-
vallarþætti í flugrekstri. Ef mönn-
um finnast þetta þung orð úr munni
Flugmálastjórnar þá er það mis-
skilningur. Alvarleg vanræksla á
grundvallarþætti í flugrekstri er
ekki tilefni til að svipta flugfélag
flugrekstrarleyfi. Mér þætti fróð-
legt að vita hvað þyrfti til að svipta
flugfélag flugrekstrarleyfi.
Lokaorð
Eftir slysið varð flugfélagið upp-
víst að alvarlegri vanrækslu. Þegar
fólk lærir að fljúga þykir það aðdá-
unarverður og nauðsynlegur eigin-
leiki að þekkja mistök sín og leið-
rétta þau án utanaðkomandi
aðstoðar. Ef flugslys, fimm látnir
og sífelldar aðfinnslur Flugmála-
stjórnar duga ekki til að flugfélag
læri eitthvað og viðurkenni mistök
sín þá ættu menn að finna sér eitt-
hvað annað að gera. Umhugsunar-
vert er að líta á þá staðreynd að
þetta flugfélag er enginn nýgræð-
ingur í greininni og ekki hægt að
kenna um þekkingarleysi á lögum
og reglum í þessu sambandi.
Mér sárnaði að lesa í Morgun-
blaðinu 30. mars 2001 tilvitnun í Ís-
leif Ottesen, eiganda LÍO ehf. Ég
hefði búist við að viðbrögð flugrek-
anda í kjölfar flugslyss sem þessa
væru á þann veg að hógværð og
auðmýkt væri allsráðandi í garð að-
standenda þeirra sem létust. Ekki
var það að merkja af ummælum
hans. Ísleifur Ottesen kemur fram í
fjölmiðlum kokhraustur og segir að
málið í heild sinni sé orðið farsa-
kennt. Það er ekki þörf á að svipta
svona flugfélag flugrekstrarleyfi.
Það ræður sig sjálft af dögum með
slíku viðhorfi til starfsmanna sinna,
farþeganna sem það flytur og að-
standenda þeirra allra.
Um flugslysarannsóknir
Kári
Kárason
Flug
Ef skýrslan er
skoðuð, segir Kári
Kárason, segir hún það
sem máli skiptir.
Höfundur er flugstjóri hjá
Flugleiðum hf. og áhugamaður
um flugöryggismál.
Elín
Gunnarsdóttir
Nám í félagsráðgjöf