Morgunblaðið - 12.06.2001, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 12. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
RISASTÓR stuttermabolur á risa-
stóru herðatré hefur verið hengd-
ur upp í Kringlunni til að minna á
Kvennahlaup ÍSÍ næsta laug-
ardag, 16. júní.
„Við höfum fengið staðfest að
herðatréð sé hið stærsta í heimi
en bíðum eftir svari frá Heims-
metabók Guinness um hvort bol-
urinn sé sá stærsti sinnar teg-
undar en hann er 35 fermetrar að
flatarmáli,“ segir Gígja Gunn-
arsdóttir framkvæmdastjóri
Kvennahlaupsins.
Hlaupið er fyrir löngu orðinn
árviss viðburður, þar sem þús-
undir kvenna taka sig til og
hlaupa nokkra kílómetra, allt frá
tveimur kílómetrum upp í níu
kílómetra.
Hlaupið verður haldið víðs-
vegar um landið, í bæjum og
sveitum, en einnig verður hlaupið
erlendis m.a. á fimm stöðum í
Danmörku, í Maryland í Banda-
ríkjunum, Noregi, Portúgal, Fær-
eyjum, Króatíu, Namibíu og á
Krít.
Í Garðabæ hefst hlaupið klukk-
an tvö og þar verður hægt að
hlaupa annað hvort 2, 5, 7 eða 9
km, en upplýsingar um vega-
lengdir og hvenær það hefst á
öðrum stöðum má fá á heimasíðu
Sjóvá. „Ég hvet auðvitað allar
konur til að vera með, mæta með
góða skapið, fara á sínum hraða
og hafa gaman af þessu. Karlar
eru svo velkomnir á svæðið til að
hvetja konurnar áfram.“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Risabolurinn sem nú skreytir Kringluna er 35 fermetrar að flatarmáli.
Risa-
bolur í
Kringl-
unni
TALSVERÐAR skemmdir
voru unnar á dráttarvél við
golfskála golfklúbbs Kópavogs
og Garðabæjar við Vífilsstaða-
veg í Garðabæ aðfaranótt
sunnudags, samkvæmt upplýs-
ingum frá lögreglunni í Hafn-
arfirði. Nóttina áður hafði verið
reynt að brjótast inn í golfskál-
ann en styggð kom að þjófun-
um þegar þeir urðu varir við ör-
yggisverði.
Tvö innbrot voru tilkynnt til
lögreglunnar í Hafnarfirði að
því er fram kemur í dagbók lög-
reglunnar. Brotist var inn í hús
í Hæðahverfi og inn í bifreið í
Vesturbæ Hafnarfjarðar.
Ekið var á átta ára dreng á
Reykjavíkurvegi á laugardag
en hann slasaðist lítið. Tvö mál
tengd fíkniefnum komu til
kasta lögreglunnar í Hafnar-
firði. Hald var lagt á lítilræði af
hassi. Ekið var á umferðarljós á
mótum Reykjanesbrautar og
Vífilsstaðarvegar á sunnudag.
Tjónvaldur ók af staðnum og
hefur ekki fundist. Málið er í
rannsókn.
Auk þessa höfðu lögreglu-
menn afskipti af 8 ökumönnum
vegna umferðarlagabrota, þar
af 4 vegna hraðaksturs. Lög-
reglan segir það óvenju lítið
sem bendi til þess að fólk hafi
verið rólegt og afslappað um
helgina.
Drátt-
arvél
skemmd
við golf-
skála
UMHVERFISÁHRIF Kárahnjúka-
virkjunar og álvers í Reyðarfirði eru
engan veginn fullkönnuð að mati
Kristínar Einarsdóttur, lífeðlisfræð-
ings og fyrrverandi alþingismanns,
og telur hún að ekki sé hægt að fall-
ast á framkvæmdir eins og gerð er
grein fyrir þeim í matsskýrslum
Landsvirkjunar og Reyðaráls. Þá
telur hún samfélagslegar og efna-
hagslegar forsendur verkefnisins
langt frá því að vera ljósar og að mat
á fórnarkostnaði hafi enn ekki farið
fram.
Niðurstöður sínar dregur Kristín
af umsögnum 17 sérfræðinga á veg-
um Landverndar um skýrslu Lands-
virkjunar um mat á umhverfisáhrif-
um Kárahnjúkavirkjunar og skýrslu
Reyðaráls um álver á Reyðarfirði,
sem ásamt háspennulínum hefur
verið nefnt Noral-verkefnið.
Í vinnu sérfræðinganna var megin
áherslan lögð á Kárahnjúkavirkjun
en minni áhersla lögð á matsskýrslu
vegna Reyðaráls, þar sem stutt er
síðan skýrslan var lögð fram.
Sérfræðingunum var einkum ætl-
að að skoða með hvaða hætti nið-
urstöðum rannsókna væru gerð skil
í matsskýrslum, taka saman ábend-
ingar sem nýta mætti til að fá glögga
mynd af áhrifum fyrirhugaðra fram-
kvæmda og greina álitamál og atriði
sem kynnu að þurfa betri skoðunar
við. Í þeim niðurstöðum sem Kristín
hefur dregið af skoðun sérfræðing-
anna kemur fram að skýrsla fram-
kvæmdaaðila um Kárahnjúkavirkun
sé nokkuð vel unnin og gefi á mörg-
um sviðum allgott yfirlit yfir þau
áhrif sem framkvæmdir myndu hafa
á náttúruna. Þó bendi sérfræðingar
á að tími til rannsókna hafi verið
skammur og niðurstöðurnar beri
þess merki, sér í lagi varðandi sam-
félags- og efnahagsleg áhrif.
Kristín vitnar í skýrslu Lands-
virkjunar þar sem segir að vernd-
argildi landsins á áhrifasvæði Kára-
hnjúkavirkjunar sé hæst á
hálendinu vegna sérstöðu þess og
hversu lítið það sé snortið af manna-
völdum. Hún segir því ekki um það
deilt að mikilli og sérstæðri náttúru
sé fórnað, verði Kárahnjúkavirkjun
að veruleika. Hins vegar komist
Landsvirkjun að þeirri niðurstöðu
að umhverfisáhrif séu innan skekkj-
umarka í ljósi hins efnahagslega
ávinnings sem virkjunin muni skila
þjóðinni.
Veruleg áhætta bæði fyrir
Landsvirkjun og þjóðarbúið
Að sögn Kristínar kemst Lands-
virkjun að þessari niðurstöðu þó
ekki sé í skýrslunni lagt neitt mat á
efnahagslegt gildi þeirra verðmæta
sem fórna þurfi vegna fram-
kvæmdanna. Fram komi í mats-
skýrslunni að framkvæmdaaðili telji
það ekki hlutverk sitt að standa fyrir
hagfræðilegri rannsókn á fjárhags-
legu mati, frá umhverfislegu sjón-
armiði, á þeim breytingum sem yrðu
á náttúru virkjanasvæðisins eða
meta efnahagslegt gildi óbyggðra
víðerna. Þjóðfélagsleg áhrif Noral-
verkefnissins í heild hafi verið metin,
þ.e. orkuframleiðsla og álver, og
ávinningurinn sé það mikill að rétt-
lætanlegt sé að fórna þeim verðmæt-
um sem glatast.
„En hvernig er það reiknað? Það
er auðvitað matsatriði hvernig meta
á land sem fer undir mannvirki,
gróður, fornminjar,
jarðfræði og fleiri verð-
mæti. Lágmarkið er að
gera tilraun til þess og
nota þær aðferðir sem
til eru og þróaðar hafa
verið í þessu skyni. Það
eru ekki frambærileg
rök að ekki sé hægt að
meta fórnarkostnað-
inn,“ segir Kristín.
Hún segir fram-
kvæmdaaðila fullyrða
að verkefnið sé hag-
kvæmt og ætlast sé til
þess að því sé trúað, án
þess að gefnar séu upp
þær stærðir sem liggi
til grundvallar. Þjóð-
hagsstofnun meti það svo að lands-
framleiðsla aukist um 8-15 milljarða
króna á ári vegna Noral-verkefnis-
ins, útflutningstekjur vaxi um 14%
og atvinna aukist, en stofnunin geri
hins vegar enga tilraun til að meta
fórnarkostnaðinn.
Kristín segir að fjárfestingar
vegna virkjunar, háspennulínu til
Reyðarfjarðar og byggingar álvers
geti samtals orðið um 250-300 millj-
arðar króna og verði að stærstum
hluta fjármagnaðar af innlendum að-
ilum. Slíkar fjárfestingar kalli óhjá-
hvæmilega á aðgerðir í ríkisfjármál-
um. „Búast má við að hið opinbera
þurfi að draga veru-
lega úr fjárfestingum í
öðrum landshlutum og
spurningin er hvort
menn hafi gert sér
grein fyrir þeim afleið-
ingum sem það getur
haft fyrir önnur byggð-
arlög og svæði sem
eiga í vök að verjast
ekki síður en Austur-
land. Auk þess mun
fjármagnið sem einka-
aðilar, bankar og líf-
eyrissjóðir leggja til
framkvæmdanna ekki
fara í fjárfestingu ann-
ars staðar.“
Að mati Kristínar er
ekki verið að auka fjölbreytni í at-
vinnulífinu og skapa eftirsóknarverð
og vel launuð störf með byggingu ál-
verksmiðju í Reyðarfirði, heldur
þvert á móti. Ef af áformum verði
muni verulegur hluti af orkulindum
landsmanna verða notaður til að
framleiða ál og með því sé verið að
taka verulega áhættu, ekki aðeins
fyrir Landsvirkjun heldur þjóðarbú-
ið í heild.
Nauðsynlegt að skoða
allt verkefnið í samhengi
„Ef ekki er gert ráð fyrir að
Landsvirkjun eða Reyðarál geri arð-
semismat þar sem metinn er sá fórn-
arkostnaður sem varðar þetta dæmi
þá getur varla talist ósanngjörn
krafa að ríkisvaldið sjái til þess að
fjárhagslegt mat verð lagt á þann
skaða sem þessar framkvæmdir
myndu valda. Hagfræðingar tala
gjarnan um að ekkert fáist ókeypis,
það sé bara spurning um það hver
það er sem greiði reikninginn. Það
sama á við hér. Á hverjum lendir
fórnarkostnaðurinn?“
Kristín segist telja nauðsynlegt að
skoða allt Noral-verkefnið í sam-
hengi; virkjun, háspennulínur og ál-
ver. Þar sem verkefnið sé bútað nið-
ur séu heildaráhrif þess ekki metin
og erfitt geti reynst að fá heildarsýn.
Þá telur hún að samkvæmt niður-
stöðum sérfræðinganna sé ýmsu
ábótavant í matsskýrslu um um-
hverfisáhrif, þótt niðurstöður séu í
heildina byggðar á góðum rannsókn-
um.
„Þótt niðurstöður matsskýrslunn-
ar séu á heildina litið byggðar á
nokkuð góðum rannsóknum er þó
víða ýmsu ábótavant. Miklar rann-
sóknir hafa verið gerðar á svæðinu,
einkum fyrri hluta virkjunarinnar.
Stíflur við Kárahnjúka og Hálslón
yrðu ótvírætt stærsti hluti virkjun-
arinnar og hefðu mest áhrif á um-
hverfið. Svæði þau sem varða síðari
hluta virkjunarinnar eru ekki eins
vel rannsökuð og þarfnast mun betri
skoðunar áður en unnt er að leggja
hliðstætt mat á þau. Að lokum skal
það ítrekað að samfélagslegar og
efnahagslegar forsendur verkefnis-
ins eru langt frá því að vera ljósar og
að mat á þeim mikla fórnarkostnaði,
sem þarna yrði um að ræða, hefur
enn ekki farið fram. Ég tel að um-
hverfisáhrif Noral-verkefnisins séu
engan veginn fullkönnuð.
Með vísan til þess sem ég hef hér
gert grein fyrir mæli ég gegn því að
fallist verði á framkvæmdirnar eins
og gerð er grein fyrir þeim í mats-
skýrslum Landsvirkjunar og Reyð-
aráls,“ segir Kristín.
Kristín Einarsdóttir segir umhverfisáhrif Kárahnjúkavirkjunar engan veginn fullkönnuð
Samfélags- og
efnahagslegar
forsendur óljósar
Kristín
Einarsdóttir
BÍLL valt út í skurð við Biskups-
tungnabraut undir Ingólfsfjalli
skömmu eftir klukkan sex í gær-
kvöld.
Tveir menn voru í bílnum og hlaut
annar þeirra skurð á höfði og var
flutti lögreglan hann á Heilsugæslu-
stöðina á Selfossi. Ekki er vitað hvað
varð til þess að ökumaðurinn missti
stjórn á bílnum með fyrrgreindum
afleiðingum.
Bílvelta
við Biskups-
tungnabraut
♦ ♦ ♦
SJÓMANNAFÉLAG Reykjavíkur
hefur höfðað mál fyrir félagsdómi
vegna félagsaðildar háseta sem
starfa um borð í hafnsögubátum.
Málið varðar u.þ.b. 12 menn, en
málflutningur var í málinu í gær.
Hásetarnir hafa til margra ára
verið í Starfsmannafélagi Reykja-
víkurborgar. Birgir Björgvinsson
hjá Sjómannafélagi Reykjavíkur
segir að hásetarnir hafi sóst eftir
að ganga í Sjómannafélagið en
Reykjavíkurborg hafi hins vegar
neitað að gera kjarasamning við
félagið og þeim hafi þannig verið
gert ókleift að ganga í félagið.
Hann sagði að eftir að Vélstjóra-
félag Íslands vann mál fyrir
félagsdómi sem varðaði samskonar
málsatvik hafi verið ákveðið að
láta reyna á þessa andstöðu
Reykjavíkurborgar fyrir dómstól-
um.
Hásetar á
hafnsögu-
bátum fyrir
félagsdómi