Morgunblaðið - 12.06.2001, Blaðsíða 25

NEYTENDUR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. JÚNÍ 2001 25
......að því tilefni munum við vera með opið hús
í Lágmúla 5, 4. hæð frá kl. 11-17,
(í sama húsi og Lækning og Lyfja)
• Komið og kynnið ykkur aðstæður
• Fáið ráðleggingar hjá heyrnarfræðingi
• Heitt á könnunni
Miðvikudaginn 13. júní verður opnuð fyrsta
einkarekna heyrnartækjastöðin á Íslandi...
sími 568 6880
NÝ Bónusverslun var fyrir skömmu
opnuð á Selfossi. Nýja verslunin er í
því húsnæði sem Tíu-ellefu var í um
skeið, við Austurveg 42.
Verslunin á Selfossi er með hefð-
bundnu Bónussniði þar sem boðið er
upp á helstu vöruflokka í matvöru og
sérvöru eftir því sem pláss leyfir. Í
fréttatilkynningu frá Bónus kemur
fram að áhersla er lögð á að sinna
Sunnlendingum af kostgæfni sem og
sumarbústaðaeigendum og ferða-
mönnum sem eru mikið á ferðinni á
Selfossi.
Bónusbúðin á Selfossi er fimm-
tánda verslun Bónuss og sú fyrsta
sem fyrirtækið opnar á Suðurlandi.
Verslunarstjóri er Selfyssingurinn
Jón Ari Guðbjartsson, starfsmaður
Baugs til nokkurra ára, en Kristján
Ævarsson mun sjá um verslunina
þar til Jón Ari kemur til starfa.
Bónusverslun á Selfossi
BANDALAG bandarískra matvæla-
framleiðanda hefur þróað viðmiðun-
arreglur fyrir framleiðendur þar í
landi sem lúta að sérmerkingu mat-
vara sem geta valdið lífshættulegu
ofnæmi, að því er kom fram nýlega á
fréttavef Reuters. Engar slíkar regl-
ur eru hér á landi um slíkar sér-
merkingar en viðræður standa nú
yfir á Norðurlöndunum og í Evrópu.
„Hér á landi gilda þau lög að
merkja þurfi allar matvörur með
innihaldslýsingu,“ segir Sjöfn Sigur-
gísladóttir, forstöðumaður matvæla-
sviðs Hollustuverndar ríkisins.
„Ekki hefur verið komist að neinni
endanlegri niðurstöðu varðandi
frekari umbúðamerkingu ofnæmis-
valdandi matvara að svo stöddu, en
það er spurning hvað menn vilja
ganga langt í þessum efnum. Það
fylgir því mikil ábyrgð að merkja
matvörur með ofnæmisstimpli.“
Að sögn Sjafnar er ábyrgðin ann-
ars vegar framleiðanda að innihalds-
lýsing sé rétt og hins vegar neyt-
enda að lesa vel innihaldslýsingar og
hvetur hún eindregið til þess.
Innan við 1% landsmanna
með fæðuofnæmi
Í umræddri grein á fréttavef
Reuters segir að tilgangur þess að
hafa áðurnefndar sérmerkingar á of-
næmisvaldandi matvörum sé sá, að
setja upplýsingarnar upp á auðveld-
an og áberandi hátt fyrir neytendur.
Umræddar sérmerkingar í Banda-
ríkjunum eiga við um átta algeng-
ustu fæðuofnæmin þar í landi en þau
eru að sögn samtaka bandarískra
matvælaframleiðanda: ofnæmi fyrir
jarðhnetum, eggjum, sojamjólk,
hveiti, mjólk, skeldýrum, fiski og
trjáhnetum. Þá kemur fram að sjö
milljónir Bandaríkjamanna hafi
fæðuofnæmi og þar af deyi árlega í
kringum 150 vegna þess.
Björn Árdal, barnalæknir og sér-
fræðingur í ónæmis- og ofnæmis-
fræði, segir að líklega séu innan við
1% landsmanna með fæðuofnæmi.
Þá séu fleiri með fæðuóþol. „Við höf-
um góðar tölulegar upplýsingar yfir
fæðuofnæmi hjá börnum. Fyrir
nokkrum árum gerðum við ítarlega
rannsókn ásamt læknum í Svíþjóð á
eins og hálfs árs börnum í tveimur
bæjarfélögum hér á landi og einu í
Svíþjóð. Þessi aldur var valinn vegna
þess að raunverulegt fæðuofnæmi er
í hámarki í kringum þann aldur.“ Að
sögn Björns var varla marktækur
munur á niðurstöðunum en alls
höfðu 2,2% íslenskra barna fæðuof-
næmi og 2,8% sænskra barna. „Nið-
urstöðurnar sýndu einnig að mjólk
og egg voru algengustu fæðuofnæm-
isvakarnir en ofnæmi fyrir mjólk og
eggjum eldist af börnum í 85% til-
vika.
Í Bandaríkjunum hafa dauðsföll
fyrst og fremst verið út af jarð-
hnetuofnæmi en slíkt ofnæmi var
sjaldgæft hjá börnunum í rannsókn-
inni enda er ofnæmið sjaldgæft á
Norðurlöndunum líklega vegna
minni neyslu heldur en í Bandaríkj-
unum.“
Neytendur hvattir til að lesa
innihaldslýsingar
Aðspurður segir hann ekki eins
góðar tölulegar upplýsingar vera til
um tíðni fæðuofnæmis hjá fullorðn-
um og hvort fæðuofnæmi sé að
aukast eður ei segist hann ekki geta
geta fullyrt um.
„Ég vil hvetja fólk til að lesa inni-
haldslýsingu vel áður en það neytir
vöru. Sem nýlegt dæmi þar sem fólk
las ekki innihaldslýsingar má nefna
orkumjólk frá Mjólkursamsölunni
en nokkrir aðilar, sem hafa eggjaof-
næmi, hafa orðið fyrir barðinu á
þessu vegna þess að það er eggja-
duft í vörunni,“ segir Björn og bætir
við að fólk hafi orðið hastarlega veikt
vegna þess að það hafi ekki lesið
innihaldslýsingar og vafalaust hafa
orðið dauðsföll hér á landi en hann
hafi sem betur fer ekki upplifað það.
Matvörur sem valdið geta ofnæmi sérmerktar í Bandaríkjunum
Merkingar á
ofnæmisvaldandi
vörum til skoðunar
Lesi fólk með ofnæmi ekki innihaldslýsingar á matvörum getur það orðið hastarlega veikt.
HÁTT á annað þús-
und manns heim-
sækja daglega upp-
lýsingavef Láns-
trausts hf. um
lögfræði, www.rett-
ur.is, en hann var
opnaður nýverið.
Boðið er m.a. upp á
fyrirspurnaþjónustu
en að jafnaði berast
milli 40 til 50 fyrir-
spurnir á viku með
tölvupósti. Engin
gjaldtaka er tekin
fyrir þá þjónustu og
upplýsingar sem á vefsíðunni eru
veittar. Vefsíðan er hugsuð fyrir al-
menning sem og löglærða, þar sem
hægt er að leita upplýsinga og úr-
lausna varðandi einstök afmörkuð
lögfræðileg úrlausnarefni. „Sé ein-
hver í vafa um réttarstöðu sína á
hann að geta fengið lausn mála
sinna, eða upplýsingar um hvert
skuli leitað,“ segir Jónas Þór Jónas-
son hjá retti.is, en hann útskrifast
sem lögfræðingur síðar í þessum
mánuði.
Aðspurður segir hann að lögfræði-
aðstoð Orators, félags laganema,
bjóði einnig upp á ókeypis lögfræði-
aðstoð en hún sé bara á fimmtudög-
um og standi yfir í tvo tíma. „Þá er
hægt að senda inn fyrirspurnir varð-
andi vinnumálefni m.a. til Verslunar-
mannafélags Reykjavíkur. Vefsíðan
rettur.is er hins vegar eina aðhliða
lögfræðiaðstoðin sem er ókeypis og
ljóst að mikið hagræði og tímasparn-
aður hlýst af því að geta nálgast allar
upplýsingar varðandi lögfræðileg
álitaefni á einum stað.“
Fyrirspurnir um barna-
og sifjamál algengar
En hvað er fólk helst að spyrja
um? „Mest er spurt um barna- og
sifjamál eins og meðlag, umgengis-
rétt, forsjá og síðan þessu tengt eru
það skilnaðir og fjármál hjóna. Þá er
einnig mikið spurt um vinnumálefni
eins og uppsagnir, rétt manna í vinnu
og kjarasamninga. Fyrirspurnir um
húsfélög og rétt fólks í fjölbýlum,
sbr. hvað sé séreign og hvað er sam-
eign, eru einnig vinsælar. Annars má
með sanni segja að þetta sé allt lit-
rófið alveg frá faðernismálum upp í
skipulagsmál,“ segir Jónas.
Yfirleitt líða um tvær vikur frá því
að fyrirspurn berst til þeirra þangað
til spyrjandinn fær svar. „Stefnan er
aðöll mál verði afgreidd á innan við
viku. Margir hafa ekki efni á lög-
fræðiaðstoð en taxti lögfræðinga er
yfirleitt ekki undir 5.000 krónum á
klukkutímann og þeir allra bestu
kosta í kringum 15.000 krónur. Sum
málin sem við fáum inn á borð til
okkar er hægt að leysa á örfáum
mínútum en ég fékk einmitt eina fyr-
irspurn í síðustu viku þar sem við-
komandi gat ekki sofið fyrir áhyggj-
um en ég gat leyst málið fyrir hann á
örskammri stundu.“
Aðspurður segir Jónas að ekki sé
tekið við fyrirspurnum í gegnum
síma en hann inni þó oft eftir frekari
upplýsingum ef þær vantar í upp-
runalega fyrirspurn enda sé mikil-
vægt að málavöxtum sé ítarlega lýst
svo að hægt sé að svara á fullnægj-
andi hátt.
Alfræðiorðabók
lögfræðinnar á Netinu
Sem dæmi um þær upplýsingar
sem er að finna á upplýsingavefnum
má nefna ritgerðir um helstu rétt-
arsviðin en þau eru fjölmörg að sögn
Jónasar m.a. réttur neytandans.
Höfundar efnis á síðunni eru að sögn
hans margir hverjir valinkunnir lög-
fræðingar og lögmenn. Þá eru þar
margir nýir dómar Hæstaréttar reif-
aðir og markverðum dómum héraðs-
dómstólanna gerð skil á auðskiljan-
legan hátt.
Á vefsíðunni er líka Netlögbókin
sem er alfræðiorðabók lögfræðinnar
en þar er að finna á þriðja þúsund
uppflettiorð og langflest lagahugtök
sem til eru.
Samhliða lögfræðiaðstoðinni á
Netinu er Jónas ásamt Reyni Grét-
arssyni, framkvæmdastjóra rettur-
.is, og Guðmundi St. Ragnarssyni
lögmanni í útvarpsþættinum
Reykjavík síðdegis vikulega á Bylgj-
unni þar sem tekinn er púlsinn á því
helsta sem er að gerast í samfélaginu
og lögfræðilegt efni útskýrt á ein-
faldan hátt.
Upplýsingavefur um lögfræði
Ókeypis fyrir-
spurnaþjónusta