Morgunblaðið - 12.06.2001, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. JÚNÍ 2001 37
LISTAHÁTÍÐ í Reykjavík,Sinfóníuhljómsveit Ís-lands, Þjóðleikhúsið ogÍslenska óperan hafa í
vetur unnið að því að menningar-
stofnanirnar fjórar setji upp óperu
Richards Wagners, Hollendinginn
fljúgandi, á Listahátíð næsta vor.
Unnið að hugmyndinni
í allan vetur
Að sögn Þórunnar Sigurðardótt-
ur, listræns stjórnanda Listahátíð-
ar, hafa forsvarsmenn stofnananna
fjögurra hist oft í vetur til að þróa
áfram hugmyndir um samstarf
þeirra, með það að markmiði að
setja upp óperu á Listahátíð. Nið-
urstaðan varð sú, að þessi ópera
Wagners var valin. Sinfóníuhljóm-
sveit Íslands, Óperukórinn og hóp-
ur íslenskra óperusöngvara tekur
þátt í flutningnum, sem verður í
Þjóðleikhúsinu.
Stefán Baldursson, Þjóðleikhús-
stjóri, segir að iðulega hafi verið
rætt um að hafa skynsamlegt sam-
starf milli þessara aðila, vegna þess
hve gríðarlega kostnaðarsamt það
er að koma upp óperusýningu. Fyr-
ir Þjóðleikhúsið sé ráðning hljóm-
sveitar, kórs og söngvara beinn
aukakostnaður, þar sem þessir
listamenn séu ekki á föstum samn-
ingum við Þjóðleikhúsið. Samstarf
af þessu tagi hafi þó verið prófað
áður, á listahátíð 1994 með sýningu
á styttri útgáfu Niflungahringsins
eftir Wagner. Hollendingurinn
fljúgandi verði hins vegar fyrsta
ópera Wagners sem flutt verður á
Íslandi í heild sinni. „Hér eru allir
að leggja sitt af mörkum, hvert
okkar tekur ábyrgð á sínum hlut í
uppfærslunni, og þannig getum við
þetta,“ segir Stefán Baldursson.
Tannhäuser til umræðu
fyrir árið 2000
Þröstur Ólafsson framkvæmda-
stjóri Sinfóníuhljómsveitar Íslands
segir að málið hafi farið að hreyfast
þegar forsvarsmenn Wagner-
félagsins á Íslandi komu að máli við
Sinfóníuhljómsveitina og Þjóðleik-
húsið á sínum tíma með þá hug-
mynd, að reynt yrði að flytja óp-
eruna Tannhäuser eftir Wagner á
árinu 2000. „Við skoðuðum málið
þá, og sáum að uppsetningunni
fylgdi mikill kostnaður og tíminn
var orðinn of naumur og því var þá
slegið á frest að glíma við Wagner.“
Kostnaði við uppfærsluna á Hol-
lendingnum fljúgandi verður skipt
milli stofnananna fjögurra og hver
þeirra sér um þann hluta uppfærsl-
unnar sem að henni snýr; Sinfón-
íuhljómsveitin ræður hljómsveitar-
stjóra; Þjóðleikhúsið leikstjóra,
Óperan söngvara, en allt lýtur
þetta einni stjórn. „Hver og einn
heldur utan um það sem hann kann
best,“ segir Þröstur Ólafsson.
Sæfarendur og draugar
Sem fyrr segir var Niflunga-
hringurinn sýndur hér í styttri út-
gáfu og óperan Tannhäuser flutt í
konsertuppfærslu. En valið á Hol-
lendingnum flúgandi var ekki erf-
itt. „Það var margt sem leiddi til
þeirrar niðurstöðu, að við völdum
þetta verk,“ segir Þröstur Ólafs-
son. „Þetta er til dæmis mjög að-
gengileg ópera miðað við aðrar óp-
erur Wagners.“ Stefán Baldursson
tekur fram að efnislega sé óperan
líka skemmtilega forvitnileg, því
hún tengist bæði sjómennsku og
draugatrú sem við þekkjum vel
hér. „Þetta er kannski eina ópera
tónbókmenntanna sem gæti gerst
á Íslandi,“ segir Þórunn, „...og hún
er viðráðanleg; ekki mjög mann-
mörg og þarf ekkert yfirgengileg-
an sviðsbúnað. Við tókum okkur þó
góðan tíma í að skoða hvað hentar
hér út frá stærð óperunnar, hvern-
ig hljómsveitinni yrði komið fyrir í
gryfjunni í Þjóðleikhúsinu, og hvað
hentar fyrir sviðið.“
Samstarfið mikilvægt
fyrir framtíðina
Að sögn Þórunnar átti Listahá-
tíð frumkvæðið að þessu samstarfi
nú. „Það er mjög gaman fyrir
Listahátíð að þetta skyldi hafa tek-
ist núna, því frumsýning óperunn-
ar verður á opnunarkvöldi hátíðar-
innar 11. maí 2002. Það er líka
gaman að geta teflt fram svona
stórum viðburði þar sem þessar
stofnanir koma saman. Þetta er ár-
íðandi fyrir framtíðina, þegar
menn fara að sjá fyrir sér Tónlist-
arhús og framtíð listflutnings af
þessu tagi á Íslandi, að þessar
stofnanir skuli geta unnið saman
og reynt að gera þetta eins vel og
hægt er við bestu mögulegu að-
stæður.“
Þröstur Ólafsson segir það nán-
ast fastmælum bundið að hljóm-
sveitarstjóri sýningarinnar verði
Þjóðverjinn Gregor Bühl, sem hef-
ur starfað mikið með óperunni í
Hannover og í Staatsoper í Ham-
borg, en einnig stjórnað víða ann-
ars staðar. Bühl hefur stjórnað
mörgum Wagneróperum, en
stjórnar þó öðrum óperum einnig.
Hann hefur fengið sérstakt lof
gagnrýnenda fyrir stjórn á óperum
Wagners og Richards Strauss,
einkum þó fyrir flutning á Nifl-
ungahringnum í heild sinni í
Þýskalandi í fyrra.
Fjölmenntaður leikstjóri sem
skapar sterkar sýningar
Leikstjóri sýningarinnar verður,
að sögn Stefáns Baldurssonar,
Þjóðverjinn Saskia Kuhlmann.
Hún hefur sett upp um 40 óperu-
sýningar og starfar mikið við
Þýsku óperuna í Berlín. Hún hefur
víðtækan bakgrunn í tónlist og er
bæði söngvari og flautuleikari.
Kennari hennar á flautu var James
Galway. Hún lagði líka stund á leik-
list og leikstjórn og hóf feril sinn
sem aðstoðarleikstjóri við Þýsku
óperuna í Berlín. Hún hefur leik-
stýrt uppfærslum með heims-
þekktum söngvurum á borð við
Vesselinu Kasarovu, Roberto
Alagna, Matta Salminen, Hildeg-
ard Behrens, René Kollo og Fran-
cesco Araiza og stjórnendum á
borð við Bernard Haitink, Ricc-
ardo Muti og Rafael Frühbeck de
Burgos. „Það sem við höfum séð
eftir Saskiu Kuhlmann, þó mest sé
á myndböndum, lofar afskaplega
góðu. Hún skapar sterkar og mjög
fallegar sýningar.“
Verið er að vinna að því að ráða
aðra þá sem þátt taka í sýningunni,
en engin nöfn eru þar komin á blað.
Hvað söngvarana varðar er held-
ur ekki hægt að nefna nöfn ennþá,
þótt vissulega hafi forsvarsmenn-
irnir fjórir sínar hugmyndir um
óskasöngvara. Efnt verður til
prufusöngs í haust, þar sem söngv-
urum verður gefinn kostur á að
reyna sig við Wagner fyrir hlut-
verk í óperunni, en hugsanlegt er
að útlendingur verði valinn í hlut-
verk Hollendingsins.
Búist við miklum áhuga
Sýningar á Hollendingnum
fljúgandi verða aðeins sjö til átta.
Ljóst er að Wagneraðdáendur um
allan heim verða spenntir fyrir
sýningunni, enda er það nokkur
hópur þeirra sem sleppir ekki ótil-
neyddur nýjum uppfærslum á
verkum meistarans. Listahátíð í
Reykjavík nýtur alþjóðlegrar at-
hygli og telja má víst að slagur
verði um miða á sýninguna. Þórunn
segir að eftir flutninginn á verki
Jóns Leifs, Baldri, á síðustu
Listahátíð sé hátíðin komin á kort-
ið hjá þeim sem þekkja tengslin
milli verks Jóns Leifs og Wagners.
„Við munum byrja að kynna sýn-
inguna strax í haust, það þarf að
gerast svo snemma til að fólk geti
gert ráðstafanir með hótelpantanir
og slíkt. Það komu um þrjátíu er-
lendir tónlistar- og dansgagnrýn-
endur gagngert til að fjalla um sýn-
inguna á Baldri, og þeir munu
fylgjast mjög vel með þessu.“ Þau
Þröstur og Þórunn hafa ekki
áhyggjur af áhugaleysi íslenskra
tónlistarunnenda og búast við því
að miðar seljist vel. „Ef það gerist,
knýr það bara á um að þetta verði
gert einhvern tíma aftur. Eftir-
spurnin skapar áframhaldið,“ segir
Þórunn Sigurðardóttir, „það þarf
bara í framtíðinni að vera til stærra
hús.“
Hollendingur-
inn fljúgandi á
Listahátíð 2002
Fjórar af stærstu listastofnunum þjóð-
arinnar hafa sameinast um uppfærslu á óp-
erunni Hollendingnum fljúgandi eftir Rich-
ard Wagner á Listahátíð næsta vor.
Bergþóra Jónsdóttir ræddi við forsvars-
menn stofnananna um þetta mikla fyrirtæki.
Stefán
Baldursson
Þröstur
Ólafsson
Þórunn
Sigurðardóttir
þó um það
ðs fóðurs
altali. Það
un á aukna
ð ná þessu
arðvinnslu
ning mun
rnskurður
það á fjár-
ta gerast
slaug og
kilvægar
yjafjöllum
nrækt frá
byggð upp
kt. Ólafur
rvaldseyri,
um á ráð-
ann í sam-
nbogason,
lutning á
a að þessi
u máli og
enn héldu
sáðkorni
ki kostnað-
hafi kennt
nýta jörð-
tum hætti.
t þurfa all-
að þarf að
plægingin
n en oft er
m ef korn-
æktin er
durræktun
ð vera með
inu og síð-
grasi. Með
gist mjög
rum hefur
ndurvinna
kornrækt-
- og jarð-
rið haldin
að skapast
g.“
ur á korni
ynbætur á
búa til yrki
, hafa nú
m að var
nastofnun
verður að
samstarfi
hefur. Það
sem tæki-
um við að
þeim að-
“
natans að
0 tilraunir
yrkjum á
ýmsum stöðum á landinu „Í ljós hef-
ur komið að byggyrkin raðast mjög
misjafnt eftir landshlutum og jarð-
vegi. Sexraðabygg reynist vel fyrir
norðan en er handónýtt syðra svo að
dæmi sé tekið.“
Mikill stuðningur við
kornframleiðendur í ESB
Erna Bjarnadóttir, hjá Bænda-
samtökum Íslands, sagði að bændur
sem stunda kornrækt í nágranna-
löndum okkar nytu margvíslegs fjár-
hagslegs stuðnings.
OECD vinnur árlega yfirlit um
stuðning við landbúnað í aðildar-
löndunum og þróun hans. Lagt er
mat á stuðning við helstu búgreinar
(korn og búfjárafurðir). Stuðningur
við kornrækt er að meðaltali lítið eitt
meiri en heildarstuðningur við land-
búnað í OECD-löndunum. Bændur í
Noregi fá t.d. greiðslur á flatarein-
ingu. Landinu er skipt upp í svæði og
eru þau sjö alls og er stuðningur á
flatareiningu mismunandi eftir
svæðum. Jafnframt skiptir heildar-
stærð kornakra máli þannig að
framleiðendur með 40 ha af kornökr-
um eða minna fá meiri stuðning á
hektara en þeir sem eru meira land í
ræktun. Stuðningur á hektara er frá
26–40 þús. krónur íslenskar. Í Nor-
egi er einnig árlega
ákvarðað opinbert lág-
marksverð á korni.
Kornrækt í Evrópu-
sambandinu nýtur einn-
ig marvíslegs stuðnings
sem er hluti af sameig-
inlegri landbúnaðarstefnu ESB. Í
fyrsta lagi er um að ræða stuðning í
gegnum markaðsverð. Í öðru lagi er
ákveðið lágmarksverð á korni. Þar
sem kornverð innan ESB er yfirleitt
hærra en heimsmarkaðsverð geta
kornsöluaðilar sótt um útflutnings-
bætur til að vera samkeppnisfærir á
heimsmarkaði. Síðan 1993 hefur
ESB einnig greitt beinar greiðslur
pr. hektara til kornbænda.
Óskar Kristjánsson, bóndi í
Grænuhlíð í Eyjafirði, lýsti reynslu
sinni af kornrækt á ráðstefnunni.
Hann hóf kornrækt 1975, en hann
sagði að menn hefðu þá ráðlegt sér
frá því að reyna þetta. Honum hefði
þó verið sagt að best væri að rækta
fóðurrófu. „Ég keypti fræ, fór heim,
sáði, var glaður og ánægður fram á
haust. Þá kom sjokkið, það hafði
ekkert sprottið, það litla sem kom
var mikið maðkétið eða ónýtt.“
Óskar reyndi aftur ári síðar eftir
að hafa fengið ráðleggingu um að sá
næpu með. Allt hefði þó farið á sömu
lund. Þá hefði hann hætt að hugsa
um þetta. Óskar sagðist hafa ákveðið
að gera tilraunir með kornrækt að
nýju 1989. Uppskeran hefði orðið
ágæt, en hins vegar hafði hann ekki
átt neina þreskivél. Hann hefði hins
vegar ekki gefist upp og keypt
gamla ógangfæra vél, sem hann
hefði á endanum komið í gang.
„Fyrsta árið fengum við 64 tunnur
af byggi, síðan hefur þetta vaxið ár
frá ári. Í vor var sáð í 55 hektara.
Vorið 2000 sáðum við í 42 hektara.
Uppskeran af því varð 160 tonn, þó
fauk mikið,“ sagði Óskar.
Góð reynsla af kornrækt
Einn þeirra sem staðið hefur
framarlega í kornrækt í Skagafirði
er Sigurður Baldursson, bóndi á
Páfastöðum. Á síðastliðnu sumri sáði
hann í 10 hektara og var uppskeran
u.þ.b. 50 tonn eða um 5 tonn á hekt-
ara. Sigurður sagðist nýta allt kornið
til fóðurs, en hann rekur kúabú.
Hann sagðist að vísu þurfa að
kaupa fiskimjöl til íblöndunar við
byggið til þess að fá samskonar
kjarnfóður, en hins vegar væri hann
að flytja framleiðsluna og blönd-
unina heim. Hann kvaðst telja að
sparnaður þegar upp væri staðið
hefði verið á milli 400–500 þúsund á
Páfastaðabúinu í fyrra þegar dæmið
hefði að fullu verið gert upp.
Sigurður sagði að Vallhólmasvæð-
ið og svæðið fram að Vindheimum í
Skagafirði virtist vera eitthvert
öruggasta og jafnbesta svæðið til
byggræktar á landinu, og ljóst að
þar væri vel hægt að rækta bygg á
um þúsund hekturum. Áhugavert
væri að auka þessa ræktun ekki síst í
ljósi þess að fóðrið væri
ódýrara en innflutt fóð-
ur, sem þó væri niður-
greitt til útflutnings í
framleiðslulöndunum.
Sigurður benti á að
við kornrækt á Íslandi
væru engin lyf notuð, ekkert skor-
dýraeitur og engin vaxtarhormón
eins og víða væri gert erlendis.
Sigurður sagði að það væri
skemmtilegt að vera þátttakandi í
þróun nýrrar búgreinar sem virtist
ætla að ná öruggri fótfestu hér á
landi. Hann benti jafnframt á að
kornrækt nyti engra styrkja og utan
það að hver bóndi sem ræktar korn á
meira en tveimur hekturum fengi 30
þúsund í eingreiðslu á ári, sem sýndi
sýndi vel hagkvæmni greinarinnar.
Morgunblaðið/Björn Björnsson
Sigurður Baldursson bóndi valsar kornið í kvöldgjöf kúnna.
r-
a
Ná þarf góðri
nýtingu á þreski-
vél og þurrk-
unarbúnaði
 !"#!!$!"%"&'(
     








  

 



 

"#