Morgunblaðið - 12.06.2001, Blaðsíða 42

UMRÆÐAN
42 ÞRIÐJUDAGUR 12. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
FJÖLMIÐLAR
hafa skýrt frá því að
þýskur banki hafi
komist að þeirri nið-
urstöðu í rekstrarmati
að rekstur fyrihugaðs
álvers á Reyðarfirði
verði vel arðbær. Það
vekur athygli að hægt
er að gera rekstrar-
mat á því álveri, þeg-
ar ekki hefur enn ver-
ið samið um verð
orkunnar til þess. Það
skyldi þá vera að búið
sé að ákveða það?
Sbr. orð stjórnarfor-
manns Norðuráls um
mögulega verðhækkun, verði
samningsverð orkunnar ekki nógu
hátt, m.ö.o. tapi Landsvirkjun á
því, vísbending um að enn er verið
að falbjóða íslenska náttúru í formi
raforku á lægsta orkuverði á vest-
urlöndum, langt undir kostnaðar-
verði.
Forstjóri Landsvirkjunar sem
hefur verið farsæll í störfum, ætti
að virkja samningalipurð sína og
rökvísi og nýta orku sína til þess
að ná fram verðhækkun á þeirri
orku sem nú er seld til stóriðj-
unnar t.d. 4-6 millj. á kw/st., á
næstu 6-8 árum, það ætti hinum
hreinskiptna fyrrv. fjármálaráðh.
að takast miðað við afkomu álver-
anna og framtíðarsýn eigenda
þeirra. Lágt orkuverð á drýgsta
þáttinn í traustri stöðu þeirra
ágætu fyrirtækja. Þetta væri verð-
ugt verkefni forstj. LV., á meðan
hann eins og aðrir
landsmenn, bíður eftir
orkunýtingarskýrslu
Orkustofnunar.
Hækkun yrði þjóðinni
hrein tekjuaukning.
Vegna hagkvæmni
Þjórsárvirkjana er hið
lága orkuverð til ál-
veranna Landsvirkjun
bærilegra en svipað
verð frá Kárahnjúka-
virkjun yrði nokkurn
tíma. Sú virkjun yrði
alltaf baggi á Lands-
virkjun og þjóðinni.
Til þess að fara
nærri um það, nægir
að skoða meðalverð áls s.l. 25 ár
sem gefur vísbendingu um verð
þess í framtíðinni, 60 til 80 aura
þyrfti að borga með hverri kw/st
frá þeirri virkjun.
Álverð fer ekki eftir áróðurs-
gaspri virkjunar- og álverssinna
um milljarða veltu og útflutnings-
verðmæti en þeir gera aldrei neina
grein fyrir því, hvort tekjurnar af
þeirri umsýslu duga fyrir kostnaði
við tilurð þeirra ,,milljarða“ allra.
Með Kárahnjúkavirkjun og allri
þeirri röskun náttúrunnar sem
henni fylgir t.d. breytingum á far-
vegi og rennsli jökulánna, er hægt
að segja með fullum rökum að ís-
lensk náttúra og náttúruöfl séu
sett í nauðungarvinnu fyrir erlenda
auðhringa.
Þær framkvæmdir ef af verður
yrðu grófasta dæmið um siðleysi í
umgengni við íslenska náttúru.
Það álver sem áætlað er að
byggja á Reyðarfirði og mun selja
framleiðslu sína til iðnaðarfyrir-
tækja í Vestur-Evrópu skv. upplýs-
ingum talsmanns Norsk Hydro en
yrði ekki byggt, veldur ekki verð-
lækkun áls, það vita þeir vel, eig-
endur Ísals og Norðuráls, lækki ál-
verð lækkar verð orkunnar frá
Landsvirkjun til álveranna.
Fyrir nokkrum árum urðu miklir
erfiðleikar í álframleiðslu, birgðir
hlóðust upp og verð lækkaði, ál-
verksmiðjum var lokað og aðrar
drógu úr framleiðslu sinni, urðu þá
nokkrar umræður hér um að svo
gæti farið að álverksmiðjunni í
Straumsvík yrði lokað.
Morgunblaðið birti fyrir nokkr-
um misserum í ágætri ritstjórn-
argrein, yfirlit yfir þá möguleika
og aðstöðu sem nokkrar traustar
álverksmiðjur hafa til framleiðslu-
aukningar ef þeim sýnist svo,
vegna aukinnar eftirspurnar eða
hækkandi álverðs.
Væntanlega er það ekki ætlun
kínverskra stjórnarvalda, sem eðli-
legt er, að öll orkan frá stærsta
vatnsorkuveri heims fari í ,,inn-
stungurnar“ á kínverskum heim-
ilum.
Hverjir eru helstu keppinautar
Járnblendiverksmiðjunnar á
Grundartanga og ráða lágu verði
járnblendis og um leið verði ork-
unnar til hennar? Hverjir eru aðal-
eigendur hennar? Hverjir hafa leit-
að hófanna um kaup á Norðuráli?
Bygging orkuvers við Kára-
hnjúkavirkjun, fyrir hátt á annað
hundrað milljarða auk milljarða
skemmda náttúruverðmæta til ork-
framleiðslu fyrir álver er mikil
áhættuframkvæmd, reikninginn
fyrir þær framkvæmdir ættu al-
mennir kaupendur orku frá Lands-
virkjun og íslenskir skattgreiðend-
ur að neita algjörlega að borga.
Eigendur lífeyrissjóðanna ráða
því auðvitað sjálfir, hvort þeir vilja
fjárfesta í hinu fyrirhugaða álveri,
eða er ekki svo?
Verði fyrirhugaðir samningar
um virkjanir og álver á Austur-
landi að veruleika, mun Gamli sátt-
máli hljóma eins og hugljúft ást-
arbréf, samanborið við þá. Þeir
Íslendingar sem stóðu að gerð og
samþykkt Gamla sáttmála eiga sér
málsbætur en þeir sem nú ætla að
gera ,,afturgöngu hans“ eiga sér
engar, fyrir þeim samningum eru
engin fullnægjandi rök eða nauð-
syn.
Þeir sem nú í norskri valda-
gildru ólmir vilja spranga, í allra
vætta og þjóðaróvild lengi munu
ganga.
Að verða af misvitrum (eða mis-
heimskum?) og skammsýnum
,,stjórnmálamönnum“, gert að
norskri orkunýlendu, bíða þau
grimmu og illu örlög Íslands? Á
okkar fósturfold það skilið af son-
um sínum og dætrum?
Kæru landar, stöndum vörð um
þann arf sem við fengum frá for-
feðrum okkar og mæðrum, full-
veldi og sjálfstæði lands og þjóðar
og þjóðardýrgripinn hálendi Ís-
lands, ásamt öðrum náttúruauð-
lindum og komum í veg fyrir mis-
notkun þeirra. Látum ekki tælast
af gróðaglapsýn og blekkingum
fjórmenningaklíku framsóknarfl.
sem veit ekki hvað hún er að gera
þjóðinni og ætlar að notfæra sér
yfirvofandi lægð í efnahagsmálum
til þess að ná fram sínum óráð-
sáætlunum um virkjanir og álver á
Austurlandi og styrkja með því
valdastöðu sína í hinu nýja kjör-
dæmi.
Förum að fordæmi Skalla-
Gríms, höfnum öllum norskum
gýligjöfum, hann vissi hvernig með
þær gjafir skal fara. Enn eru með-
al okkar þúsundir karla og kvenna
sem muna vel stofnun Lýðveldisins
Ísland, þann 17. júní 1944 og þá
einlægu gleði og vorhug sem gagn-
tók þjóðina.
Verðum ekki sú aldamótakyn-
slóð sem aftur leggur fjörráðs-
fjötra á land og þjóð.
Þann 9. ágúst nk. eru hundrað
og fimmtíu ár síðan Jón Sigurðs-
son forseti mælti á Þjóðfundinum
1851 eina frægustu setningu ís-
lenskra stjórnmála og aðrir fund-
armenn tóku undir og sögðu einum
rómi ,,Vér mótmælum allir“.
Gerum þau orð þjóðfundar-
manna að okkar og mótmælum öll
hinum fyrirhuguðu fjörráðsfram-
kvæmdum á Austurlandi.
Íslenska þjóðin getur ennþá átt
síðasta orðið um alla lagasetningu
vegna þeirra.
Orkunýlenda?
Hafsteinn Hjaltason
Kárahnjúkar
Förum að fordæmi
Skalla-Gríms, segir
Hafsteinn Hjaltason, og
höfnum öllum norskum
gýligjöfum.
Höfundur er vélfræðingur.
FÁNINN okkar
fagri og táknræni ætti
að vera okkur stolt og
efni til þakklætis og
hvatningar. Hann getur
sannarlega minnt okk-
ur á landið okkar fagra
og þær andstæður sem
við búum við í stórbrot-
inni náttúru. Blái litur-
inn minnir á bláma
fjallanna og vötnin
fögru. Rauði liturinn
minnir okkur á eld og sá
hvíti á ís. Magnaðar
andstæður í einstæðu
sköpunarverki sem við
búum við í náttúru okk-
ar stórbrotna og kæra
lands, Íslands.
Tákn um líf og frelsi
Íslenski fáninn getur einnig minnt
okkur á lífið sjálft. Gildi þess og feg-
urð. Hann er fagurblár, eins og him-
inninn á fögrum sumardegi. Rauði
krossinn minnir okkur á blóð frels-
arans, sem hann úthellti á krossinum
forðum til fyrirgefningar synda okk-
ar. Okkur til eilífs réttlætis, frelsis og
lífs.
Rauði krossinn í fánanum okkar er
svo umvafinn hvítum krossi sem get-
ur minnt okkur á hreinleika Krists.
Hann getur einnig minnt okkur á og
verið tákn um heilagan anda Guðs
sem minnir okkur á hver við erum og
vill umvefja okkur kærleika Guðs og
blessun. Hann vill vernda okkur und-
ir sínum máttugu en
mildu vængjum. Hjá
honum megum við hæl-
is leita og þangað er
gott að flýja og þiggja
krafta nýja.
Krossinn sem er
helsta táknið í Íslenska
fánanum er í raun tákn
um gamalt hryllilegt
pyntingartól og aftöku-
tæki. Mynd hans hefur
nú breyst í sigurtákn
lífsins. Krossinn er orð-
inn að frelsistákni, sam-
einingartákni kristinna
manna um víða veröld.
Hann er merki kærleik-
ans, kærleika Guðs.
Hann er merkið í fánanum okkar.
Krossinn minnir okkur á að við erum
dýru verði keypt. Hann minnir okkur
á lífið sem okkur er gefið og fyrir-
gefninguna, fyrirgefningu Guðs.
Hann minnir á sigur lífsins. Lífsins
sem heldur áfram, þrátt fyrir allt.
Íslenski fáninn minnir okkur þann-
ig á að við erum frjáls. Látum því ekki
leggja á okkur ok ánauðar og helsis,
afskræmingar, lyga og öfga sem lítils-
virða frelsið og lífið og alla aðra
dásamlega sköpun og gjafir Guðs.
Stöndum vörð um frelsið. Frelsi
með kærleiksríkum, föðurlegum aga
er það sem við þurfum á að halda til
að geta lifað eðlilegu lífi og dafnað
með þeim hætti sem okkur ber. Til-
einkum okkur frelsið og venjum okk-
ur á að þakka fyrir það því að það er
ekki sjálfgefið.
Lifum frelsinu og honum sem veitti
okkur það!
Íslenski fáninn,
tákn um frelsi
Sigurbjörn
Þorkelsson
Flagg
Krossinn, segir Sig-
urbjörn Þorkelsson, er
orðinn að frelsistákni.
Höfundur er rithöfundur og fram-
kvæmdastjóri Laugarneskirkju.
ÁRANGURSLAUS
byggðastefna nefndist
grein sem Samfylking-
arþingmaðurinn Svan-
fríður Jónasdóttir rit-
aði í DV nýlega, en þar
er fjallað um skýrslu
sem iðnaðarráðherra
lagði fyrir Alþingi ný-
lega um framkvæmd
þingsályktunar um
stefnu í byggðamálum
1999-2001. Fátt sér
þingmaðurinn jákvætt
í þeirri framkvæmd og
almennt er grein Svan-
fríðar nöldur og nei-
kvæðni út í Byggða-
stofnun og er það ekki
óvenjulegt úr þeirri átt. Skýrsla
þessi sýnir þó ótvírætt fram á að
mjög margt jákvætt hefur gerst á
þessu tímabili. Ég nefni hér nokkur
dæmi um það.
Atvinnumál – eignarhaldsfélög
Í byggðaáætlun var lögð áhersla á
að auka fjölbreytni atvinnulífs á
landsbyggðinni, efla þróunarstofur
og að koma á samvinnu einstakra
stofnana, félaga og þróunarstofa
sem vinna að byggða- og at-
vinnuþróunarmálum. Þarna hefur
heilmikið áunnist, m.a. hefur for-
ræði í atvinnuráðgjöf verið fært til
heimamanna og nú starfa öflug at-
vinnuþróunarfélög í hverju kjör-
dæmi með 3-4 starfsmenn. Veruleg-
ur árangur hefur orðið af þessari
starfsemi, en stuðningur við hana
hefur verið eitt helsta verkefni
Byggðastofnunar á tímabilinu.
Þá hefur Byggðastofnun gert
samstarfssamninga við Rannsókna-
ráð Íslands, Rannsóknastofnun fisk-
iðnaðarins, Háskólann á Akureyri,
Útflutningsráð, Viðskiptaþjónustu
utanríkisráðuneytisins, Bændasam-
tökin, Nýsköpunarsjóð, Þjóðminja-
safnið, Háskóla Íslands, Hólaskóla
og Listaháskóla Íslands. Eignar-
haldsfélög hafa verið stofnuð í öllum
landshlutum og á fjárlögum eru
framlög til þeirra 300 millj. kr. á ári
gegn sama framlagi
heimamanna. Byggða-
stofnun hefur úthlutað
byggðakvóta til byggð-
arlaga sem lent hafa í
vanda vegna samdrátt-
ar í sjávarútvegi, sem
samkvæmt nýlegri út-
tekt hefur skapað 60-
70 ársverk í þessum
byggðarlögum.
Menntun – þekking
Þá var í byggðaáætl-
un lögð áhersla á bætt
skilyrði fólks sem
sækja verður nám utan
heimabyggðar, fjar-
kennslu og símenntun.
Einnig að menntun á háskólastigi
verði tekin upp þar sem kostur er. Á
þessum sviðum hefur mikið áunnist.
Framlög til jöfnunar námskostnað-
ar tvöfaldast á tímabilinu 1999-2001.
Símenntunarmiðstöðvar og háskól-
ar hafa með höndum umfangsmikla
fjarkennslu, sem að miklu leyti fer
fram um byggðabrúna sem Byggða-
stofnun kom á fót. Byggðastofnun
tekur þátt í þessum verkefnum og á
fjárlögum 2001 eru fjárveitingar til
að opna kennslustöðvar á Ísafirði og
Egilsstöðum og Byggðarannsókna-
stofnun hefur verið sett á stofn á
Akureyri. Stofnaðar hafa verið sí-
menntunarmiðstöðvar í öllum lands-
hlutum og verulegu fé varið til starf-
semi þeirra. Byggðastofnun hefur
veitt verulegan fjárstuðning til fjar-
kennslu Háskólans á Akureyri, sem
býður upp á áfanga í hjúkrunarnámi
á Egilsstöðum, Ísafirði og Reykja-
nesbæ, í leikskólakennaranámi á
Egilsstöðum, Hornafirði og Sauðár-
króki, í rekstrarfræði í Reykja-
nesbæ og í nútímafræði á Ísafirði.
Reiknað er með að nemar geti lokið
fullgildu háskólaprófi í sinni heima-
byggð. Það er athyglisvert að 80-
90% útskrifaðra rekstrarfræðinga
og hjúkrunarfræðinga frá Háskól-
anum á Akureyri starfa á lands-
byggðinni en 80-90% þeirra sem út-
skrifast frá Háskóla Íslands starfa á
höfuðborgarsvæðinu.
Jöfnun lífskjara
Lækkun kostnaðar við hitun íbúð-
arhúsnæðis var meðal þess sem
áhersla var lögð á í byggðaáætlun.
Þar hefur náðst mikill árangur, nið-
urgreiðsla til húshitunar hefur verið
stóraukin, svo og framlög til hita-
veitna á köldum svæðum og aðstoð
við lagningu hitaveitna á svæðum
sem búa við dýra rafhitun.
Stóriðja
Í byggðaáætlun er lögð áhersla á
að nýjum stóriðjuverkefnum verði
fundinn staður utan höfuðborgar-
innar. Ekki hafa stjórnvöld legið á
liði sínu á þessu sviði. Nýtt álver er
risið á Grundartanga, sem nú stend-
ur til að stækka, járnblendiverk-
smiðjan var stækkuð og undirbún-
ingur að byggingu álvers á
Reyðarfirði er á lokastigi. Þar hefur
stjórnarandstaðan reyndar þvælst
fyrir málum, samanber hamagang-
inn gegn Fljótsdalsvirkjun á Alþingi
í fyrra. Verður fróðlegt að fylgjast
með því hvernig Svanfríður og
félagar hennar taka á málum þegar
þau áform, sem nú eru uppi, koma
til kasta Alþingis. Þá reynir á áhuga
Samfylkingarinnar á öflugri upp-
byggingu atvinnulífs á landsbyggð-
inni.
Framkvæmd
byggðaáætlunar
Guðjón
Guðmundsson
Landsbyggðin
Almennt er grein Svan-
fríðar nöldur og nei-
kvæðni út í Byggða-
stofnun, segir Guðjón
Guðmundsson,
og er það ekki óvenju-
legt úr þeirri átt.
Höfundur er þingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
Ert þú
einmana?
Ókeypis símaþjónusta
800 6464
Vinalínan opin á hverju kvöldi
frá kl. 20 - 23.
100% TRÚNAÐUR
Eingöngu sjálfboðaliðar sem
svara í símann. Símaþjónusta
fyrir fullorðið fólk (18 og eldra).