Morgunblaðið - 20.06.2001, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 MIÐVIKUDAGUR 20. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
HÆSTIRÉTTUR hefur staðfest úrskurð
Héraðsdóms Reykjavíkur um synjun lög-
bannsbeiðni á rannsóknahús Háskólans á Ak-
ureyri. Lögbann verður ekki lagt á útboð
hússins vegna þess „að þar sem einungis væri
um að ræða forval á hugsanlegum byggjanda
og eiganda að húsinu, væri lögvörðum rétti
arkitekta ekki raskað með þeim hætti að lög-
banni yrði beitt. Var úrskurður héraðsdóms
því staðfestur.“ (Hæstiréttur, 18. júní 2001).
Hugtakið „forval“ merkir ekki athöfn, sam-
kvæmt úrskurði, og því eru skilyrði til að beita
lögbanni ekki uppfyllt.
Lögbannsbeiðnin byggist á því að hönnun
rannsóknahúss HA hefur verið boðin út, þrátt
fyrir að áður hafi verið gengið til samninga við
Glámu/Kím eftir samkeppni um hönnun bygg-
inga og skipulag háskólalóðar árið 1995.
Árni Kjartansson og Jóhannes Þórðarson,
arkitektar hjá Glámu/Kím, segja að þrátt fyrir
að lögbannsbeiðni þeirra hafi verið hafnað,
hafi höfundarréttur þeirra verið viðurkennd-
ur. Í úrskurði héraðsdóms frá 14. maí sl.
stendur eftirfarandi: „Bygging þess (rann-
sóknahúss) kann því að raska heildarsvip og
ásýnd Sólborgarlóðarinnar og breyta þannig
skipulagstillögu sóknaraðila (Gláma/Kím),
sem telja verður að hann eigi höfundarrétt að
og varnaraðili (ríkið) samþykkti og kaus að
vinna eftir.“
Í héraðsdómi sem hæstiréttur staðfestir
stendur að Gláma/Kím hafi öðlast rétt til eft-
irfarandi, þegar gengið var til samninga við þá
samkvæmt tillögu: ,,A) Hönnun nýbygginga(r)
á núverandi Sólborgarsvæði og aðlögun á
eldra húsnæði þar. B) Heildarskipulag alls há-
skólasvæðisins, þ.e. núverandi Sólborgarlóð
og framtíðar byggingarsvæði háskólans, sam-
tals um 10 hektarar.“
„Við erum sáttir við þessa staðfestingu á
höfundarrétti okkar, hins vegar vorum við ef
til vill of fljótir af stað með beiðnina um lög-
bann,“ segir Árni, „samkvæmt dómsúrskurði
er í forvali er einungis valið hverjir taki þátt í
útboðinu, en í útboðinu hvað eigi nákvæmlega
að gera. Við vildum stöðva verkið áður en tjón
hlytist af, en það gengur víst ekki.“
Jóhannes segir að áfram standi að aðrir
hönnuðir geti ekki hannað rannsóknahús á há-
skólalóðinni eða breytt skipulagi hennar,
nema með því að brjóta lögvarinn rétt Glámu/
Kíms. „Ef byggingin á að vera á þessu 10
hektara svæði, án þess að rætt sé við eða sam-
ið sé við núverandi hönnuði, verðum við að
biðja aftur um lögbann,“ segir hann, „við mun-
um verja okkar rétt sem skilgreindur er í hér-
aðsdómi og staðfestur í hæstarétti.“
Árni og Jóhannes telja ljóst að það verði að
semja við Glámu/Kím um nýja hönnun og
skipulag á háskólalóðinni. Aritektafélag Ís-
lands hefur stutt við bakið á arkitektum
Glámu/Kíms og hvatt félagsmenn sína til að
hanna ekki rannsóknahúsið fyrr en samið hafi
verið við arkitektastofuna um bygginguna.
Niðurstaða hæstaréttar virðist því ekki gera
út um málið. Lítur út fyrir að annaðhvort
verði rannsóknahúsið utan háskólalóðarinnar
(10 hektarar) eða að samið verið við Glámu/
Kím um að það verði á lóðinni og í heild-
armyndinni.
Íslenskir aðalverktar með ISS Íslandi ann-
ars vegar og Nýsir með Ístaki hins vegar voru
valdir í umræddu forvali til að taka þátt í út-
boðinu um rannsóknahús HA. Fyrirtækin
vinna nú að tillögum sínum, og annar hópurinn
verður síðan valinn til verksins. Byggingin
verður einkaframkvæmd og munu þeir sem
reisa hana einnig eiga hana. Áætlað er að
verksala verið heimilað að reisa u.þ.b. 6.000
fermetra hús.
Hæstiréttur synjar lögbannsbeiðni á rannsóknahús Háskólans á Akureyri
Áfram áhöld um
staðsetningu
„ÞAÐ eru ekki tengsl á milli þessara
háhitasvæða og það sem gert er á
Hengilssvæðinu hefur engin áhrif á
Reykjanesi og öfugt,“ segir Bene-
dikt Steingrímsson, jarðeðlisfræð-
ingur hjá Orkustofnun, en hann var
spurður hvort hugmyndir um jarð-
varmaveitur á háhitasvæðum á
Reykjanesi og t.d. Hengilssvæðinu
gætu þýtt að verið væri að slægjast
eftir sömu orkunni á þessum stöð-
um.
„Menn hafa séð samband innan
háhitasvæðanna yfir fárra kílómetra
fjarlægðir en ekki milli þessara há-
hitasvæða enda tugir kílómetra á
milli þeirra. Þarna eru sjálfstæð eld-
stöðvakerfi og við eigum ekki von á
að vatnið eða gufa ferðist neðanjarð-
ar milli svæðanna,“ segir Benedikt
ennfremur.
Fram kom í Morgunblaðinu sl.
föstudag að fyrirtækið Jarðlind, sem
er í eigu Hitaveitu Suðurnesja og
fleiri aðila, stendur nú að borunum í
Trölladyngju á Reykjanesi og Hita-
veita Suðurnesja ráðgerir að reisa
jarðvarmaveitu við Reykjanestá.
Benedikt segir þessi svæði á
Reykjanesi ekki tengd nema hvað
Svartsengi og Eldvörp séu á sama
háhitasvæði. Ekki séu sjáanleg
tengsl milli Svartsengis og Reykja-
nestáar þrátt fyrir að það hefði verið
kannað sérstaklega. Ekki væru
heldur staðfest tengsl milli svæða
við Trölladyngju, Krísuvík eða
Brennisteinsfjöll.
Tvær rannsóknarholur
boraðar í sumar
Þá segir Benedikt Hengilssvæðið
algjörlega sjálfstætt svæði en það sé
hins vegar mjög stórt, eða um 100
ferkílómetrar að flatarmáli og eitt
það stærsta á landinu. Það nái allt
frá Nesjavöllum í norðri og vel suður
fyrir þjóðveginn á Hellisheiði og frá
Kolviðarhóli austur í Hveragerði.
Eins og áður hefur komið fram í
Morgunblaðinu mun Orkuveita
Reykjavíkur bora tvær rannsóknar-
holur í sumar á Hengilssvæðinu.
Verður önnur holan norðan við
Hveradali, en hin við Skarðsmýrar-
fjall. Tilgang borananna segir Bene-
dikt að kanna syðri hluta Heng-
ilssvæðisins.
Benedikt sagði almennt gilda um
þessi háhitasvæði að þau væru innan
sjálfstæðra eldstöðvakerfa og jarð-
hitinn tengdist ekki milli kerfanna.
„Þetta er ekki þannig að taki menn
orku úr einu háhitasvæði þá minnki
möguleikinn á vinnslu úr öðru
svæði.“
Sérfræðingur hjá Orkustofnun um orkuvinnslu á háhitasvæðum
Ekki tengsl
milli jarðhita-
svæðanna KARLMAÐUR á fertugsaldri var ígær dæmdur í þriggja mánaða skil-orðsbundið fangelsi fyrir tvær lík-
amsárásir. Héraðsdómur Reykja-
ness sýknaði hann hins vegar af
ákæru um líflátshótun og fyrir kyn-
ferðisbrot gegn ungri dóttur sinni.
Í ákæru ríkissaksóknara var mað-
urinn sakaður um að hafa ráðist að
fyrrverandi sambýliskonu sinni, bar-
ið hana með krepptum hnefa í andlit-
ið, hnakka og axlir, sparkað í hana og
barið með kústi. Þessu neitaði mað-
urinn en sagðist hafa hrint henni
tvisvar til þrisvar sinnum með þeim
afleiðingum að hún datt á þurrkara.
Þrátt fyrir staðfasta neitun mannsins
þótti dómnum fært að sakfella hann
fyrir líkamsárás á grundvelli játning-
ar hans.
Sló til manns með sleggju
Hann var einnig sakfelldur fyrir
árás á mann rúmlega mánuði síðar.
Sá hafði kallað hann heimsins mesta
lygara en maðurinn hafði frétt að
hann hefði misþyrmt konu sinni en
því hafði hann neitað og krafist þess
að maðurinn tæki orð sín til baka.
Fyrir dómi sagði sá sem fyrir árás-
inni varð að hinn ákærði hefði þá fellt
sig og síðan ráðist að sér með sleggju.
Honum hefði hins vegar tekist að
bera af sér höggin og þannig forðað
því að sleggjuhausinn lenti á höfði
hans. Síðasta höggið lenti á sólpalli en
við það brotnaði sleggjuskaftið. Hinn
ákærði þverneitaði sökum fyrir dómi.
Dómnum þótti lýsing mannsins
sem varð fyrir árásinni trúverðug en
hún hlaut stuðning af myndum sem
lögreglan tók á vettvangi. Maðurinn
var því dæmdur sekur.
Eins og fyrr segir var maðurinn
sýknaður af ákæru um kynferðisbrot
gegn ungri dóttur sinni en hann var
sakaður um að káfa innanklæða á
kynfærum hennar. Í niðurstöðu
dómsins segir að þegar litið sé til þess
að engin sýnileg sönnun eða vottorð
um áverka séu til staðar, eða aðrir
vitnisburðir sem máli skipti, sé ekki,
gegn staðfastri neitun mannsins,
komin fram lögfull sönnun á kynferð-
isbrotinu. Þá var maðurinn sýknaður
af ákæru um að hafa hótað fyrrum
sambýliskonu sinni og dóttur fyrir ut-
an heimili þeirra.
Í dómnum kemur fram að maður-
inn er öryrki af völdum slæmra höf-
uðáverka sem hann hlaut í umferð-
arslysi.
Refsing mannsins, þriggja mánaða
fangelsi, fellur niður haldi hann al-
mennt skilorð í tvö ár.
Þeir Sveinn Sigurkarlsson, Jónas
Jóhannsson og Gunnar Aðalsteinsson
kváðu upp dóminn.
Dæmdur
fyrir tvær
líkams-
árásir
FRUMVARP til laga um fasteigna-
kaup verður lagt fram á Alþingi
strax í byrjun næsta þings, segir
Björn Friðfinnsson, ráðuneytisstjóri
í dóms- og kirkjumálaráðuneyti.
Hann segir allan textann tilbúinn og
frumvarpið nánast tilbúið til fram-
lagningar. Frumvarpið hefur verið
sent ýmsum aðilum til umsagnar.
Björn segir að í mörg ár hafi verið
talað um þörfina á sérstakri löggjöf
um fasteignakaup og það væri ekki
síst markaðurinn sem þrýst hefði á
um að svo mætti verða.
Alltaf stefnt að haustþingi 2001
Einn aðalhöfundur frumvarpsins,
Viðar Már Matthíasson, prófessor
við lagadeild Háskóla Íslands, segir
að aldrei hafi verið í gildi sérstök lög
um fasteignakaup. „Frá árinu 1922
hafa verið í gildi lög um lausafjár-
kaup sem hefur verið beitt um fast-
eignakaup, ýmist með því sem kallað
er lögjöfnun eða annars konar tilvís-
unum. Fyrsta júní síðastliðinn gerð-
ust svo þau nýmæli að gildi tóku ný
lög um lausafjárkaup. Þar að auki
eru fasteignakaup um margt frá-
brugðin lausafjárkaupum.“
Viðar Már segir dómsmálaráð-
herra hafa ákveðið árið 1999 að sam-
in skyldi ný löggjöf um fasteignavið-
skipti og að sér hafi þá þegar verið
falið það verkefni og frá upphafi
stefnt að því að leggja það fram fyrir
haustþing árið 2001. „Í vor voru
tilbúin drög að frumvarpi og send
ýmsum aðilum til umsagnar,“ segir
Viðar Már en segist ekki eiga von á
að gerðar verði grundvallarbreyt-
ingar á frumvarpinu því samræmis
verði að gæta við nýju lögin um
lausafjárkaup. Hann segir menn
hafa tíma til loka þessa mánaðar til
að skila inn umsögnum. „Það er
mjög gott að fá fram ábendingar á
þessu stigi áður en frumvarpið er
komið í endanlegt horf og þær leiða
vonandi til þess að samræma megi
frumvarpið betur raunveruleikanum
eins og hann er í framkvæmd.“
Ýmsar nýjungar í frumvarpinu
Viðar Már segir að til komi all-
margar nýjungar verði frumvarpið
að lögum. Meðal nýmæla sé skilyrð-
islaus krafa um að kaupsamningar
séu hafðir skriflegir til að þeir geti
talist gildir. Þá segir hann reynt að
taka á þeim mörgu álitamálum sem
komið hafa til kasta dómstóla á síð-
ustu áratugum.
„Það þarf að taka af skarið með
ýmis atriði eins og til dæmis um
stöðvunarrétt, þ.e. rétt kaupanda til
að halda eftir greiðslu til dæmis
vegna galla á fasteign,“ segir Viðar
Már og nefnir einnig nýjar reglur
um skaðabætur vegna vanefnda í
fasteignakaupum og einnig reglur
um hvernig á að bera sig að þegar
fasteignakaupum er rift.
„Það er mikil þörf á þessu því
miklir hagsmunir eru í húfi. Fólk er
að véla með aleigu sína og brýnt að
hafa reglur eins skýrar og kostur er.
Þó verða þær auðvitað aldrei svo
skýrar að koma megi alfarið í veg
fyrir málaskak út af svona,“ segir
Viðar Már og bætir við að í gegnum
tíðina hafi verið gríðarlegur mála-
fjöldi vegna fasteignakaupa hjá dóm-
stólum.
Nýtt frumvarp um fasteignaviðskipti nánast tilbúið hjá dómsmálaráðuneyti
Ýmissa breytinga að vænta