Morgunblaðið - 20.06.2001, Blaðsíða 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. JÚNÍ 2001 11
Í LJÓSI spár Þjóðhagsstofnunar um aukna
verðbólgu og minni hagvöxt í þjóðarbúskapnum
á þessu ári, sem birt var á mánudag, og skýrra
vísbendinga um minnkandi innflutning og sam-
drátt í einkaneyslu, vekur athygli að engu að
síður er gert ráð fyrir að viðskiptahallinn verði
73 milljarðar á árinu 2001, eða svipað og áður
hafði verið ráð fyrir gert.
Slíkur viðskiptahalli svarar til ríflega 10% af
landsframleiðslu, en í endurskoðaðri þjóð-
hagsspá kemur fram að reiknað er með því að
hallinn á viðskiptum við útlönd minnki verulega
á næsta ári. Þannig verði hann 57,6 milljarðar
kr., eða 7,4% af þjóðarframleiðslu.
Þórður Friðjónsson, forstjóri Þjóðhagsstofn-
unar, segir að við útreikninga fyrir spár um
þróun viðskiptahallans, sé miðast við s.k. j-
kúrfu sem velþekkt sé innan hagfræðinnar og
áhrifum gengisfellinga á borð við þá sem orðið
hafi hér á landi sé jafnan skipt í tvennt, annars
vegar verðáhrif og hins vegar magnáhrif.
Verðmæti innflutnings
eykst í krónum talið
„Verðáhrifin koma fram tiltölulega skjótt, en
magnáhrifin á löngum tíma. Það er halli á við-
skiptum okkar við útlönd sem þýðir að innflutn-
ingur er mun meiri en útflutningur. Við geng-
islækkun hækkar verðmæti innflutningsins í
krónum talið, en magnið helst hins vegar
óbreytt, fyrst í stað. Af þessum sökum hækkar
innflutningurinn meira en útflutningurinn, enda
þótt magnið sé hið sama,“ segir hann.
Þórður segir að þannig séu fyrstu áhrifin
þau, andstætt því sem margir telji, að við-
skiptahallinn eykst. Þegar frá líði hafi geng-
isbreytingin þau áhrif að dregur úr innflutningi
vegna bættrar samkeppnisstöðu innlendra fyr-
irtækja og batnandi stöðu útflutningsfyrir-
tækja. Útflutningur aukist þannig í magni, en
magn innflutnings dragist á hinn bóginn saman.
Þetta ferli taki nokkra mánuði og sé jafnan
nefnt j-kúrfa í hagfræðiritum þar sem hún sýni
á myndrænan hátt hvernig viðskiptahallinn
fyrst eykst en minnkar hins vegar með veruleg-
um hætti við þau skilyrði sem hafi verið að
undanförnu í þjóðarbúskapnum.
Viðskiptahallinn
hefur þegar minnkað
„Þetta er fyrst og fremst skýringin á því að
viðskiptahallinn í nýju spánni er nokkurn veg-
inn sá sami og í fyrri spám,“ segir Þórður og
bendir ennfremur á að í raun réttri hafi við-
skiptahallinn þegar dregist verulega saman.
Þannig hefði hallinn, miðað við sama magn og
var í mars sl., orðið 84 milljarðar.
Þannig að nú þegar sé raunlækkunin ellefu
milljarðar, eða halli upp á 73 milljarða. Á næsta
ári komi áhrifin hins vegar að fullu fram og þá
sé gert ráð fyrir að hallinn verði 56,7 milljarðar
kr.
Raunar sé búist við því að halli á viðskiptum
með vöru og þjónustu dragist saman um 20
milljarða milli áranna 2001 og 2002, og verði
28,5 milljarðar. Vegna meiri skuldsetningar er-
lendis og veikingar krónunnar aukist vaxta-
greiðslur hins vegar af erlendum lánum og halli
á jöfnuði þáttatekna aukist því um ríflega 4
milljarða frá fyrra ári og fari í 28,3 milljarða
kr. Þetta sé því í reynd helmingur hins áætlaða
viðskiptahalla.
Niðursveiflan gæti
reynst skarpari
Yngvi Harðarson hagfræðingur vék að spá
Þjóðhagsstofnunar í Gjaldeyrismálum, daglegu
riti Ráðgjafar og efnahagsspár hf., í gær og þar
kemur fram að fremur virðist líkur á ofmati
hallans í ár en vanmati. Niðursveiflan gæti
reynst skarpari.
Yngvi segir að hallinn sé minni í erlendri
mynt og spáð sé að hann minnki enn á næsta
ári.
„Það sem skiptir máli er viðskiptahallinn í
erlendri mynt, eða það sem við þurfum á end-
anum að borga,“ segir hann. „Vegna þess að
gengið hefur fallið hefur fjárhæðin minnkað í
erlendri mynt en staðið í stað í krónum.“
Yngvi bendir á að gengisbreytingin milli síð-
ustu tveggja spáa Þjóðhagsstofnunar, þ.e. um
10% á raungengi, svari til um 7 milljarða kr.
Að sögn Yngva gæti breytingin á raungeng-
inu á erlendu stærðirnar orðið enn meiri en
gert er ráð fyrir í spá Þjóðhagsstofnunar.
„Okkur hefur sýnst að áhrifin gætu orðið
eitthvað meiri en gert er ráð fyrir í þessum út-
reikningum Þjóðhagsstofnunar. Niðursveiflan
gæti orðið skarpari,“ segir hann.
Verðáhrifin koma fyrr
fram en magnáhrifin
Viðskiptahalli minnkar ekki þegar í stað þrátt fyrir samdrátt í innflutningi
KANADÍSK ungmenni sem áhuga
hafa á að kynnast rótum sínum á
Íslandi dvelja nú á Íslandi og læra
um sögu og menningu landsins
ásamt því að hitta hér íslenska
ætttingja sína. Á mánudag bauð
Halldór Ásgrímsson, utanrík-
isráðherra, ungmennunum til
fundar í utanríkisráðuneytinu og
ræddi þar við þau um samskipti Ís-
lands og Kanada og svaraði spurn-
ingum þeirra um íslenskt stjórn-
kerfi og hlutverk Íslands í
alþjóðasamfélaginu.
Að sögn Ástu Sólar Kristjáns-
dóttur, sem stýrir verkefninu,
koma ungmennin hingað sem hluti
af svonefndu Snorraverkefni sem
er samstarfsverkefni Þjóðrækni-
félags Íslendinga á Íslandi og Nor-
ræna félagsins. Þetta er þriðja ár-
ið í röð sem slíkur hópur kemur til
landsins, en ungmennin eru á aldr-
inum 18–26 ára og öll af íslenskum
ættum.
Þau munu dveljast í Reykjavík í
tvær vikur og halda að því loknu á
slóðir forfeðra og formæðra sinna
og munu þau í flestum tilfellum
dveljast hjá ættingjum sínum á
landsbyggðinni og starfa þar í
þrjár vikur.
Störfin sem þau munu sinna eru
af ýmsum toga og má nefna sund-
laugarvörslu, garðyrkju, fisk-
vinnslu og fleira.
Rækjuverksmiðja
og bóndabýli
Helgi Thorvaldson er 22 ára frá
Edmonton í Albertafylki og er á
leið í nám í framhaldsskóla í Kan-
ada í haust. Helgi er Íslendingur í
fjórða ættlið og þetta er í fyrsta
sinn sem hann kemur til Íslands.
„Það að ég heiti íslensku nafni
hefur eflaust vakið áhuga minn á
að koma hingað, þó ekki sé nema
til þess að komast að því hvað
nafnið mitt merkir! Nafnið hefur
alla tíð þótt mjög sérstakt og þótti
mér ánægjulegt að opna íslensku
símaskrána og finna þar 3–4 síður
með nafninu Helgi. Ég hef örugg-
lega hitt eina þrjá með þessu nafni
á þeim stutta tíma sem ég hef ver-
ið hérna.“ Helgi er á leið til Flúða
og mun starfa þar um tíma á
bóndabæ og hitta skyldfólk sitt á
þessum slóðum. „Ein meg-
inástæðan fyrir því að ég kem
hingað er sú að mig langar að
kynnast þeim ættingjum sem ég á
hér. Auk þess hef ég mikinn áhuga
á að kynnast ungum Íslendingum
og þeirra lífsháttum. Ég hef alltaf
verið álitinn fremur sérvitur og
veit ekki hvort það er af því að ég
er af íslenskum ættum, en ég von-
ast til að komast að því í sumar.“
Tricia Signy McKay er 24 ára
og starfar sem siglingakennari í
heimafylki sínu, Manitoba. Hún
mun innan skamms halda til Bol-
ungarvíkur og þar mun hún meðal
annars vinna í rækjuverksmiðju í
vikutíma. „Það er spennandi og
nokkuð sem ég hef aldrei prófað.
Auk þess hlakka ég mikið til að
dvelja hér og hitta ættingja sem
ég hef heyrt um en aldrei séð.“
Kann bara „ég
tala ekki íslensku“
Þau Helgi og Trishia segjast
vonast til að læra eitthvað í ís-
lensku meðan á dvöl þeirra stend-
ur. „Eins og stendur kann ég bara
að segja „ég tala ekki íslensku“,“
segir Helgi.
„Amma mín talaði íslensku, sem
og móðir mín fram til 5 ára ald-
urs,“ segir Tricia.
„Ég hef mikinn áhuga á að læra
málið og bæta við þann orðaforða
sem ég hef nú þegar og vona að
það takist í sumar.“
Kanadísk ungmenni leita upprunans og heimsækja land forfeðranna
Kynnast rótum sínum á Íslandi
Morgunblaðið/Sverrir
Kanadísku ungmennin ásamt Halldóri Ásgrímssyni utanríkisráðherra og Ástu Sól Kristjánsdóttur sem stýrir
Snorraverkefninu. Utanríkisráðherra ræddi við ungmennin um samskiptin við Kanada.
Helgi Thorvaldson og Tricia
Signy McKay ætla að dveljast
á Íslandi sumarlangt og kynn-
ast landi og þjóð.
SIGURSTEINN Baldursson
hjólreiðakappi er nú staddur í
borginni Fairbanks í Banda-
ríkjunum. Þegar blaðamaður
náði tali af honum í fyrrakvöld
var hann nýkominn frá lækni
en síðustu daga hefur hann
hjólað með stokkbólgna ökkla
vegna moskítóbita.
„Moskítóflugurnar hér eru
ágengar í íslenskt blóð, líkar
það greinilega betur en það
bandaríska,“ segir Sigur-
steinn. „Ég hef verið að hjóla í
óbyggðum undanfarna daga
og því ekki haft kost á því að
leita til læknis fyrr. Síðustu
dagar hafa því verið erfiðir.
Læknirinn taldi að ég væri
með í kringum 80 til 100
stungubit í kringum báða
ökklana,“ segir hann og bætir
við að hann hafi nú fengið
sprautu með mótefnum til að
ná bólgunni niður. „Ég þarf að
taka allt að viku til 10 daga
hvíld og hugsa ég að þann
tíma muni ég dvelja í Danali-
þjóðgarðinum.“
Sigursteinn er nú búinn að
hjóla 800 kílómetra og að sögn
hans á hann nú „aðeins“
34.200 kílómetra eftir.
Hjólar
með
bólgna
ökkla
KJARASAMNINGUR á milli Félags
íslenskra leiðsögumanna annars veg-
ar og Samtaka atvinnulífsins og Sam-
taka ferðaþjónustunnar hins vegar
var samþykktur með 58 atkvæðum
gegn 52 en talið var upp úr kjörköss-
um 14. júní síðastliðinn. Fimm skiluðu
auðu og einn var ógildur en alls
greiddu 116 atkvæði af þeim 216 sem
voru á kjörskrá. Gildistími samnings-
ins er til 31. október 2004.
Með kjarasamningnum er tekið
upp nýtt launakerfi leiðsögumanna
eins og segir í bókun 1 í samningnum.
„Í því felst m.a. að ferðir eru ekki
lengur greiddar skv. skilgreindum
ferðatíma í kjarasamningi heldur skv.
rauntíma eða umsömdum ferðatíma
sem leiðsögumaður og atvinnurek-
andi koma sér saman um fyrir upphaf
ferðar. Þó er greiðsla vegna langferða
fastákveðin í kjarasamningi.“
Helstu atriði nýs kjarasamnings
fela meðal annars í sér tímakaup í
dagvinnu (með orlofi) í IV. flokki sem
við undirskrift er kr. 1.100. Þá hækka
laun um 5% 1. janúar 2002, um 4% 1.
janúar 2003 og um 3% 1. janúar 2004.
Með samningnum er tekið upp álag
(25%) á vinnu sem unnin er utan dag-
vinnutíma (kvöld og helgar). Álagið
hækkar í 26% 1. janúar 2002, í 28% 1.
janúar 2003 og í 30% 1. janúar 2004.
Ekki var við óánægju
Borgþór Kjærnested, formaður
Félags leiðsögumanna, sagðist ekki
hafa orðið var við neina óánægju á
meðal félagsmanna með nýja samn-
inginn.
„Á fyrsta fundi trúnaðarráðs
félagsins sem haldinn var síðastliðið
sumar var eindregin krafa um að
komast út úr jafnaðarkaupinu. Með
nýja samningnum fórum við því úr
jafnaðarkaupi yfir í beint tímakaup og
yfirvinnu og þess háttar. Samningur-
inn var samþykktur með naumindum
en hann felur ekki í sér launalækkun,
það er alveg af og frá, og við skulum
bara bíða þangað til fólk fær launa-
umslögin.“
Leiðsögumenn
samþykkja nýjan
kjarasamning
Breyting á
launakerfi