Morgunblaðið - 11.07.2001, Blaðsíða 32

MINNINGAR
32 MIÐVIKUDAGUR 11. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Sr. Hjalti Guð-mundsson, fyrr-
verandi dómkirkju-
prestur, fæddist í
Reykjavík 9. janúar
1931. Hann lést á
Landspítala, Landa-
koti, 2. júlí síðastlið-
inn.
Hjalti var sonur
hjónanna Guðmund-
ar Sæmundssonar
klæðskerameistara,
f. 5.6. 1899 á Elliða í
Staðarsveit, Snæ-
fellsnesi, d.
15.2.1939, og konu
hans, Ingibjargar Jónasdóttur
Eyfjörð, f. 15.6.1902 á Akureyri,
d. 18.9.1953. Systir Hjalta er Stef-
anía Guðmundsdóttir Patterson,
1959 til 1962 og þjónaði einnig
Guðbrandssöfnuði í Manitóba í
Kanada. Hann var settur prestur
við Dómkirkjuna í Reykjavík
tímabundið 1964 og var æskulýðs-
fulltrúi þjóðkirkjunnar frá 1964–
1965. Hjalti var prestur í Stykk-
ishólmsprestakalli frá 1965–1976
og dómkirkjuprestur frá 1976–
2001. Hjalti var prófastur Snæ-
fells- og Dalaprófastsdæmis
1975–1976 og þjónaði Söðuls-
holtsprestakalli 1969 og 1975–
1976 og Breiðabólsstaðarpresta-
kalli 1970. Þá var hann stunda-
kennari og prófdómari við Barna-
og gagnfræðaskólann í Stykkis-
hólmi 1966–1976. Hjalti var í sam-
starfsnefnd kristinna trúfélaga.
Hann var formaður Karlakórsins
Fóstbræðra 1962–1964 og 1980–
1981. Þá stjórnaði hann Karlakór
Stykkishólms í nokkur ár.
Útför Sr. Hjalta verður gerð
frá Dómkirkjunni í Reykjavík í
dag og hefst athöfnin klukkan
13.30.
f. 17.7.1935, og hálf-
systir hans samfeðra
er Sigrún Guðmunds-
dóttir, f. 23.6.1927.
Hjalti kvæntist Sal-
óme Ósk Eggerts-
dóttur, f. 4.9.1935.
Dætur þeirra eru
tvær, Ingibjörg, f.
6.1.1958, börn hennar
eru Laufey, Kristján,
Salóme Ósk, og Ragn-
hildur, f. 17.5.1964.
Hjalti lauk stúdents-
prófi frá Menntaskól-
anum í Reykjavík ár-
ið 1951 og embættis-
prófi í guðfræði frá Háskóla
Íslands árið 1958. Hann var prest-
ur í Mountain-prestakalli í Norð-
ur-Dakóta í Bandaríkjunum frá
Við andlát og útför sr. Hjalta Guð-
mundssonar sækja minningarnar að.
Í raun hrannast þær upp. Við vorum
bekkjarbræður allt frá 12 ára bekk í
Miðbæjarskólanum og til stúdents-
prófs úr máladeild MR 1951. Ég fór
þá til náms í guðfræði en hann í ís-
lenzkum fræðum. Hjalti undi sér ekki
þar, fór því í guðfræði, lauk henni og
vígðist til prestsþjónustu. Að því kom
að við urðum báðir prestar við Dóm-
kirkjuna og saman þjónuðum við
henni í 13 ár. Á samskipti okkar öll
þessi ár hefur aldrei fallið skuggi, við
tókumst aldrei á, vinátta okkar var
einlæg og sönn. Það skal fúslega játað
að það var miklu fremur Hjalta að
þakka að svo vel gekk. Hann átti þá
lund og þá miklu mannkosti er þarf til
þess að tveir svo ólíkir menn, sem við
vorum á margan veg, geti leyst mál
sín jafnfarsællega og við gerðum.
Við áttum afar góð ár í skóla, nut-
um samfélags frábærra skólasystk-
ina. Smám saman drógumst við Hjalti
nær hvor öðrum og vorum mikið sam-
an en áttum einnig gott samfélag með
fleirum. Um tíma vorum við nokkrir
sem mættum reglulega til æfinga í
frjálsum íþróttum á túnbletti í Vatns-
mýrinni. Hjalti Guðmundsson náði þá
góðum árangri í spretthlaupum, var
betri þar en í kúluvarpi. Á þessum ár-
um gengum við léttilega á 12 mínút-
um vestan frá Túngötu 39, heimili
hans, og inn í Austurbæjarbíó. Þá var
líka gert nokkuð af því að fara í úti-
legur. Við tveir fórum stundum með
Ferðafélaginu og til er frábær mynd
af okkur rúmlega tvítugum við veg-
prestinn er vísar upp í Árskarð í Kerl-
ingarfjöllum. Eiginkonur okkar grín-
uðust oft með að þessa mynd þyrfti að
stækka og setja upp í Safnaðarheim-
ilinu til þess að sóknarbörnin gætu
séð hve spengilegir við vorum, ungir
menn.
Hjalti var góðum gáfum gæddur á
sviði tónlistar, var í senn tónnæmur
og mikill söngmaður og lék vel á
píanó. Ég fékk á þeim árum hluta af
tónlistarþekkingu minni frá honum.
Hann lét mig gjarnan heyra verk,
sem hann var að æfa í tengslum við
píanónám sitt, og við fórum saman á
tónleika. Hann gekk snemma til liðs
við Karlakórinn Fóstbræður og Dóm-
kórinn. Mér fannst mikið til um þegar
Páll Ísólfsson fól honum að taka við af
Kristni Hallssyni að syngja, í páska-
messum Dómkirkjunnar, bassahlut-
verkið í hinu fagra tónverki Páska-
dagsmorgni eftir Sveinbjörn Svein-
björnsson. Þá sat ég ævinlega hið
næsta kórnum til að geta notið vinar
míns.
Við Hjalti vissum á þessum árum
býsna mikið hvor um annars einkalíf.
Ég hafði þó ekki hugmynd um hvaða
dömu Hjalti ætlaði að bjóða á „karla-
kóraballið“ 1953. Þar var þá einnig
Ragnar Borg, sameiginlegur vinur
okkar og bekkjarbróðir. Ég hitti hann
fjótlega eftir ballið og spurði frétta.
Ragnar varð þá hinn spekingslegasti
og svaraði í biblíustíl: „Salóme dans-
aði þar“. Ég vissi ekkert um neina
Salóme, spurði því enn og fékk aðeins
að vita að það gerðist víðar en á síðum
Biblíunnar að menn heilluðust af
dansi kvenna. En þarna var Salóme
Ósk Eggertsdóttir komin inn í líf vin-
ar míns. Það var svo á páskadags-
morgun 1954 sem ég sá fyrst glitra á
gullhring á hendi vinar míns, er hann
steig fram til að syngja einsöngshlut-
verk sitt. Þau Salóme og hann höfðu
sett upp hringana áður en þau héldu
til messunnar. Samfylgd þeirra,
dætra þeirra, tengda- og dótturbarna
hefur verið með þeim hætti að ekki er
hægt að hugsa sér að nokkur maður
hafi reynzt fjölskyldu sinni betur en
Hjalti þeim.
Fundum okkar fór nú fækkandi því
ég vígðist um þetta leyti og tók við
prestsþjónustu í Staðarhólsþingum í
Dalaprófastsdæmi. En dag einn barst
mér bréf frá honum. Ég vissi að hann
var orðinn afhuga íslenzkunáminu og
hafði dottið í hug að hefja guðfræði-
nám með það að markmiði að gerast
prestur. Sagði hann mér í þessu bréfi
að þetta sækti æ sterkar á hann og að
unnusta hans og systir væru þessu
mjög fylgjandi, en hann vildi heyra
álit mitt áður en hann tæki endanlega
ákvörðun. Ég þekkti einlæga og
sterka trú vinar míns og einnig marga
hæfileika hans sem ég vissi að myndu
koma sér vel í prestsstarfi. Hitt vissi
ég ekki síður, hve alvarlega hann tók
trú sína og vildi lifa í samræmi við
hana. Ég svaraði honum því um hæl
og hvatti hann eindregið. Það var svo
nánast sjálfsagt að ég kæmi suður og
yrði vígsluvottur hans í Dómkirkjunni
22. nóvember 1959.
Ekki grunaði okkur þá, að við ætt-
um eftir starfa saman í þessari kirkju
sem var okkur báðum jafnkær. En að
því kom að ég réðst þangað 1971.
Fimm árum síðar kom hann til mín
með þau tíðindi að hann hefði áhuga á
að sækja um embætti sr. Óskars J.
Þorlákssonar sem þá hafði verið aug-
lýst laust. Ég hét honum öllum þeim
stuðningi sem ég gæti veitt og glaðir
gengum við saman til starfsins. Á
þetta samstarf bar aldrei skugga eins
og þegar er fram tekið. Hjalta þótti
afar vænt um sögu og hefðir Dóm-
kirkjunnar. Hann talaði oft um það
hve gaman það yrði ef okkur auðn-
aðist að vera báðir starfandi dóm-
kirkjuprestar á kristnihátíð árið 2000.
Erfitt heilsufar olli því að ég hlaut að
hætta fyrr. En hann náði þessu
marki.
Við sr. Hjalti létum báðir af emb-
ætti 1. febrúar sl., hann í Dómkirkj-
unni, ég í Viðey. Hann hefur notið æ
betri daga síðan. Við sáumst síðast við
messu sunnudaginn 1. júlí. Hann var
nýkominn frá Kaupmannahöfn og tal-
aði um það að hann hefði ekki átt
skemmtilegri daga en þá sem Ingi-
björg dóttir hans skóp þeim foreldr-
um sínum þar. Á mánudagsmorgun
fékk hann síðan svo alvarlega heila-
blæðingu að læknar sögðu strax að
hann myndi ekki lifa hana af. Hann
lézt á Landakotsspítala að kvöldi þess
sama dags. Okkur vinum hans finnst
sárt að hann skyldi ekki geta notið
lengur góðra daga. Við þökkum aftur
það að hann skyldi ekki þurfa að lifa
við örkuml. Hinu gleymum við sízt af
öllu á þessum dögum, að við höfum í
raun ekki misst hann. Hjalti er að vísu
horfinn sjónum um stund, en hann lif-
ir, og okkar bíða bjartir endurfundir.
Minningarnar um vin minn eru
fleiri en svo að þær verði raktar hér
nema að litlu leyti. Þar ber hæst að
Hjalti Guðmundsson var fyrst og
fremst góður maður, sannur drengur.
Í prestsstarfi finnst mér sem hann
hefði getað sagt með Páli postula:
„Ekki svo að skilja, að vér viljum
drottna yfir trú yðar, heldur erum vér
samverkamenn að gleði yðar“. Hann
reyndist söfnuðum sínum góður sálu-
sorgari. Það gustaði aldrei um sr.
Hjalta, og ég get varla sagt að ég hafi
séð hann skipta skapi. En hlýleiki
hans, drengskapur og heilindi voru
slík að þar standa ekki margir fram-
ar.
Ég ræddi þessa hluti í ávarpi sem
ég flutti honum í hófi eftir kveðju-
messu hans og bætti við: Þú ert ekki
fullkominn, Hjalti minn, það er eng-
inn maður, en þetta áttu. Það verður
aldrei af þér tekið.
Fyrir þetta vil ég enn þakka fyrir
mína hönd og Dagbjartar konu minn-
ar. Við biðjum Guð að blessa fólkið
hans og annast hann um eilífð.
Þórir Stephensen.
Það var margt um manninn í sam-
komuhúsinu á Mountain í Norður-
Dakota fagurt haustkvöld árið 1959.
Við Ebba vorum að kveðja og það var
ekki laust við, að áhrif þess kæmu
fram svo á rödd sem andlitssvip. Þó
þurftum við ekki lengur að svara
áleitnum spurningum um það, hvers
vegna í ósköpunum við værum að
halda heim á ný. Liði okkur ekki vel
eða væri eitthvað hægt að gera til að
breyta þessari ákvörðun okkar? En
sárt var að kveðja og lengra vestur á
þeim tíma en nú er. Þó var það eitt,
sem létti lund fólks og gerði okkur
unnt jafnvel að brosa í bland við aðrar
tilfinningar. En það var vissan um
það, að heima á Íslandi biði ungur
maður eftir því að taka við af mér og
þannig var honum borin sagan og
þekkti ég líka vel til alls, að vita mátti
hver sem var, að í komumanni mundi
merki haldið hátt á loft áfram og þjón-
ustan í engu gjalda brottfarar okkar.
Hér ræði ég um séra Hjalta Guð-
mundsson, sem reyndar var ekki bú-
inn að öðlast presttitilinn á þessum
dögum, og voru það forréttindi mín að
fá að taka þátt í vígslu hans í þeirri
kæru Dómkirkju, sem hann átti síðan
eftir að þjóna af stakri trúmennsku og
miklum kærleika. En í Dakota byrj-
aði Hjalti sitt starf studdur eins og
ævinlega af konu sinni, frú Salóme
Ásgeirsdóttur. Og er fregnir bárust
um sviplegt andlát hans, hefur síminn
komið að góðum notum er sóknar-
börn okkar séra Hjalta frá löngu liðn-
um tíma, hafa spurst fyrir um þau og
beðið mig að færa kveðjur frá byggð-
inni, sem Íslendingar stofnuðu undir
forystu séra Páls Þorlákssonar, sem
þá varð einnig fyrsti presturinn á
þessum slóðum. Vitanlega hefur vin-
um fækkað á þessum áratugum frá
1959, en þeir sem enn muna þjónustu
séra Hjalta, ljúfmennsku hans og fús-
leika til þess að létta hvers manns
byrðar, hafa látið öðrum í té lýsingar
af reynslu sinni, svo að fleiri þykjast
muna en aldur gefur til kynna. Og
skal því þá síst gleymt, að í séra
Hjalta þótti sóknarbörnum vestra
sem þau væru að fá annan séra Egil
Fáfnis, sem lengi þjónaði þeim, en
þeir voru báðir skínandi söngmenn og
fúsir til þess að auka gleði á fagnaðar-
stundum eða með rödd sinni að sefa
sáran söknuð og sorg.
Með þessum línum færi ég því
þakkir sóknarbarna okkar séra
Hjalta vestan úr Bandaríkjunum, en
vil um leið nota tækifærið til þess að
þakka honum í nafni okkar Ebbu. Hjá
Hjalta nutum við ævinlega mikillar
vináttu og frábærs stuðnings í góðum
skilningi á öllu því, sem hendir á lífs-
leiðinni. Séra Hjalti átti létt með að
laða aðra til þjónustu við Guð, hvort
heldur í helgidóminum, þar sem allt
fór svo eðlilega fram, að enginn velkt-
ist í vafa um samræmi, eða á stétt-
unum. Slíkir voru mannkostir hans og
fúsleiki til þess að setja sig í annarra
spor.
Við Ebba vottum frú Salóme, dætr-
um þeirra Hjalta og ástvinum öllum
innilega samúð og flytjum hið sama
frá sóknarbörnum í fjarlægri heims-
álfu. Guð blessi þau öll og svo minn-
ingu og anda góðs vinar, séra Hjalta
Guðmundssonar.
Ólafur Skúlason.
Séra Hjalti Guðmundsson var mik-
ill öndvegismaður og sannkallaður
máttarstólpi í tilverunni. Hann bar
með sér góðmennsku og glaðlegt við-
mót hvar sem hann fór og skildi eftir
sig jákvæða strauma hjá þeim sem
hann átti samskipti við. Séra Hjalti
var í hópi merkustu og ástsælustu
presta landsins og fulltrúi þess besta
sem íslenska þjóðkirkjan hefur uppá
að bjóða. Hann var einlægur trúmað-
ur og átti gott með að koma boðskap
kærleikans til skila í kirkjulegum at-
höfnum. Þar við bættist að hann var
raddmikill og góður söngmaður sem
glæddi athafnirnar miklu lífi. Til hans
var einstaklega gott að leita því að
hann var svo uppörvandi og þeir sem
frá honum fóru fengu sterkari vonir.
Honum var eiginlegt að sjá að hlut-
irnir gætu þróast til betri vegar og og
vissan um guðlega forsjá breytti oft
vonleysi í bjartsýni og trú.
Séra Hjalti var mikill fjölskyldu-
maður og eitt af því sem einnkenndi
heimili þeirra Salóme var alveg sér-
stakur andi gagnkvæmrar ástar og
vináttu hjónanna og dætranna, Ingi-
bjargar og Ragnhildar. Salóme og
Hjalti giftust ung í Dómkirkjunni og
hjónaband þeirra var mjög farsælt.
Salóme veitti Hjalta mikinn stuðning í
starfi hans og engum gat dulist um-
hyggja hennar fyrir velferð hans og
stolt hennar af eiginmanninum. Fjöl-
skylduboð á Brekkustígnum hafa allt-
af verið einstaklega notaleg og gestir
þeirra hjóna hafa notið glæsilegra
veitinga og hins fallega andrúmslofts
á heimilinu.
Hjalti, Salóme og dæturnar voru
sameinuð í trúnni og trúin hefur verið
mikill útgangspunktur í lífi allrar fjöl-
skyldunnar. Salóme og dæturnar eru
mannkostafólk sem rækta trúna og
kærleikann á virkan hátt, ekki bara í
orði heldur líka í verki. Þessi virka trú
átti ekki síst þátt í að skapa hið far-
sæla hjónaband og kærleiksríkt fjöl-
skyldulíf.
Séra Hjalti var umburðarlyndur
maður í skoðunum og aldrei dóm-
harður um menn eða málefni. Hann
hafði gott skopskyn og honum þótti
gaman að spjalla um málefni sam-
félagsins en leyfa léttleikanum að
vera í fyrirrúmi á sama tíma. Hann
var ekki fyrir deilur eða þrætur held-
ur og leið ekki síst illa þegar ósam-
komulag kom upp innan þjóðkirkj-
unnar. Hjalti hafði engu að síður
skoðanir á mönnum og málefnum en
setti þær aldrei fram af offorsi heldur
af áhuga á því að sjá framfarir gerast
og góð mál ná fram að ganga. Hann
hafði ekki hátt um hlutina heldur var
hógværðin aðalsmerki hans og hann
lagði ætíð gott til málanna.
Samskipti okkar við Salóme,
Hjalta, Ingibjörgu og Ragnhildi hafa
verið mikil í gegnum árin enda er Sal-
óme fóstursystir Ragnhildar Pálu og
frænka hennar. Minningin um hið
glæsilega brúðkaup Salóme og Hjalta
eru meðal fyrstu bernskuminninga
Ragnhildar Pálu og eins sitja tíðar
bíóferðir á sunnudögum með nýgift-
um hjónunum og fjölmargar heim-
sóknir á heimili þeirra í minningunni.
Í öllum okkar viðkynnum var Hjalti
mikill og tryggur vinur sem miðlaði af
lífsreynslu sinni og hafði einlægan
áhuga á velferð okkar.
Andlát séra Hjalta bar óvænt að.
Hann var rétt að byrja að njóta þess
að vera kominn á eftirlaun að loknu
farsælu ævistarfi sem prestur. Lífs-
gleðin sýndist skína af honum og
smita frá sér til þeirra sem umgeng-
ust hann. Missirinn er því mikill og
sár, sérstaklega fyrir Salóme, dæt-
urnar og barnabörnin. Við vottum
þeim innilega samúð okkar og þakk-
læti fyrir liðna tíð. Við vitum að minn-
ingin um eðaldrenginn Hjalta Guð-
mundsson og einlæg trú þeirra mun
vísa þeim veginn í framtíðinni.
Vilhjálmur Egilsson.
Það var mér mikil harmafregn að
heyra um lát Hjalta Guðmundssonar.
Við vorum nýbúnir að fagna 50 ára
stúdentsafmæli og hlökkuðum til nán-
ari samfunda í framtíðinni þar sem
lokið væri löngum starfsferli hjá okk-
ur báðum og væntanlega meiri tími til
stefnu. Sökum náinnar frændsemi
höfðum við Hjalti þekkst frá barns-
aldri og urðum svo sambekkja í
Menntaskólanum í Reykjavík, sessu-
nautar öll síðari árin. Fáum hef ég
kynnst göfugri mönnum en Hjalta.
Honum virtist þykja vænt um alla
sem hann hitti og umgekkst. Líklega
aldrei flogið í hug að tala illa um nokk-
urn mann, enda varla átt slíkar hugs-
anir til. Það var mikið lán fyrir mig að
eignast slíkan vin snemma á lífsleið-
inni. Áhugamál okkar voru líka svip-
uð, m.a. ást á sígildri tónlist, þótt hann
stæði mér svo miklu framar í bæði
söng og hljóðfæraleik og þekkingu á
tónlist. Það voru ófá kvöldin sem við
sátum heima hjá Þorkeli bróður og
hlustuðum á fágætar plötur sem hann
átti með meisturunum. Við nutum
þess að syngja saman gluntana á
skólaárunum og á 50 ára stúdentsaf-
mælinu skoruðu bekkjarsystkinin á
okkur að syngja fyrir sig glunta í til-
efni dagsins. Það tók okkur aðeins
tíma að rifja upp hvor hefði sungið
Gluntann og hvor hefði sungið Mag-
isterinn. En þeirri stund mun ég aldr-
ei gleyma þegar við, kvöldið 8. júlí,
sungum saman – Herre min Gud
hvad den månen lyser – við undirspil
Hjalta. Fimmtíu árin sem liðið höfðu
urðu að andartaki og hugurinn fylltist
fögnuði æskunnar eins og forðum.
Rétt mánuði seinna var andartaki
æviskeiðsins lokið og Hjalti farinn á
fund skapara síns og frelsara sem
hann hafði varið lífi sínu til að þjóna
og lofsyngja. Það eru ótaldar sálir
sem Hjalti studdi og huggaði í sorg og
fagnaði með á gleðistundum. Mann-
gæðin og kærleikurinn geisluðu af
honum hvort sem það var í nánum
samskiptum eða af predikunarstóli.
Það var ógleymanleg stund að vera á
kosningaskrifstofu séra Hjalta árið
1976 þegar hann var kosinn Dóm-
kirkjuprestur til að starfa með bekkj-
arbróður sínum, séra Þóri Stephen-
sen. Mig minnir að þar hafi ekki
vantað neitt bekkjarsystkin frá MR
’51 sem á annað borð var viðlátið í
Reykjavík á þeim tíma. Við elskuðum
hann öll og samfögnuðum honum,
Sallý og dætrunum með sigurinn.
Hjalti þjónaði Dómkirkjusöfnuðinum
af ást og umhyggju í aldarfjórðung. Á
safnaðarsamkomum sat oftast kunn-
uglegur maður við hljóðfærið, sjálfur
sóknarpresturinn, en hann var af-
burða píanóleikari og með bestu
raddmönnum þjóðkirkjunnar. Dóm-
kirkjan fylltist af djúpri og hljómfag-
urri barítónrödd hans, bæði í söng og
tóni. Við Helga, konan mín og bekkj-
arsystir okkar, söknum þessa einlæga
vinar og félaga. Mörg af bekkjar-
systkinunum hafa komið að máli við
mig og beðið fyrir hinstu kveðju til
hans og að votta Sallý, Ingibjörgu og
Ragnhildi og fjölskyldunni innileg-
ustu samúð okkar. Hjalti fékk góðan
og friðsælan dauðdaga þótt hann
kæmi árum of fljótt. Okkur eftirlif-
andi verður lífið betra að eiga minn-
ingar um þennan góða dreng og
félaga og alla þá gleði og gæsku sem
hann miðlaði okkur. Guð blessi fjöl-
skyldu Hjalta og minningu hans.
Björn Sigurbjörnsson.
Við andlát sr. Hjalta Guðmunds-
sonar er efst í huga þakklæti fyrir
góðan dreng og traustan mann.
Þakkarvert er líka að hann skyldi
fá að fara án þess að ganga gegnum
langt dauðastríð með tilgangslausri
þjáningu.
HJALTI
GUÐMUNDSSON