Morgunblaðið - 02.08.2001, Blaðsíða 6
FRÉTTIR
6 FIMMTUDAGUR 2. ÁGÚST 2001 MORGUNBLAÐIÐ
UMFANGSMESTI viðbúnaður lög-
reglu um verslunarmannahelgina er
vegna þjóðhátíðar í Vestmanneyjum
og Eldborgarhátíðarinnar á Mýrum.
Lögregluembætti víða um land
hafa skipulagt samstarf sem miðar
að því að efla löggæslu. Aukin
áhersla er lögð á fíkniefnaeftirlit um
verslunarmannahelgina en m.a.
verða níu fíkniefnaleitarhundar við
störf á landinu sem er meira en
nokkru sinni fyrr.
„Lögreglustjórarnir skipuleggja
fíkniefnaeftirlit í hverju umdæmi.
Það liggur fyrir að það verður tals-
verður viðbúnaður,“ segir Guðmund-
ur Guðjónsson, yfirlögregluþjónn
hjá ríkislögreglustjóra. Alls verða
níu fíkniefnaleitarhundar að störfum
víða um land. Sérstök áhersla er lögð
á þá staði þar sem búist er við mikl-
um mannsafnaði s.s. í Vestmanna-
eyjum og við Eldborg. Lögreglan
leggur til sex hunda en tollstjórinn í
Reykjavík og tollgæslan á Keflavík-
urflugvelli útvega þrjá. „Þetta er öfl-
ugra eftirlit en nokkru sinni fyrr,“
segir Guðmundur sem vonast eftir
góðum árangri. „Aðalmarkmiðið er
þó að koma í veg fyrir að fólk með-
höndli fíkniefni.“
Auk lögreglumanna og bifreiða frá
embættunum verða menn frá ríkis-
lögreglustjóra við umferðareftirlit á
þjóðvegunum. Einn bíll verður gerð-
ur út frá Reykjavík, tveir verða á
Norðurlandi, einn á Austurlandi og
einn á Suðurlandi. Tveir þessara bíla
verða ómerktir en í þeim eru hraða-
myndavélar.
Leitað að áfengi
Lögreglan í Vestmanneyjum fær
14 manna liðsauka „ofan af landi“ um
verslunarmannahelgina. Að auki
verða um 80 björgunarsveitarmenn
við gæslu á þjóðhátíð. „Þegar mest
er verða 60–70 menn á vakt,“ segir
Jóhannes Ólafsson, settur yfirlög-
regluþjónn. Hann segir að fimm lög-
reglumenn muni sérstaklega sinna
fíkniefnamálum, en þeir hafa tvo
fíkniefnaleitarhunda sér til aðstoðar.
Jóhann segir að hundarnir verði
látnir leita hvar sem fíkniefna er von,
hvort sem það sé á flugvellinum, há-
tíðarsvæðinu eða niðri á höfn.
Við Eldborg verður öflug löggæsla
að sögn Björn Jónssonar, varðstjóra
á Ólafsvík. Megnið af liðinu er frá
öðrum embættum, segir Björn enda
séu ekki nema átta lögreglumenn á
Snæfellsnesi að öllu jöfnu. Flestir
koma frá höfuðborgarsvæðinu en
einnig koma menn frá Búðardal og
Vestfjörðum. Á svæðinu verða fíkni-
efnalögreglumenn og þeir verða með
fíkniefnaleitarhunda sér til halds og
trausts. Að auki verða rúmlega 100
björgunarsveitarmenn á svæðinu.
Björn segir að ekki veiti af þar
sem nú þegar stefni í mun meiri
fjölda á hátíðinni en upphaflega var
gert ráð fyrir.
Við hliðið að hátíðarsvæðinu verð-
ur gengið úr skugga um að enginn
fari þar inn sem er yngri en 16 ára.
Þá verður leitað að áfengi hjá þeim
sem ekki hafa aldur til áfengis-
neyslu. Finnist áfengi verður því um-
svifalaust hellt niður. Ekki verður
hleypt inn á svæðið fyrr en á hádegi á
föstudag.
Dregið úr hraða við vegamót
Snæfellsnesvegar
Hjá lögreglunni í Borgarnesi feng-
ust þær upplýsingar að heldur fleiri
menn yrðu á vakt um helgina en ver-
ið hefur. Reiknað er með talsverðri
umferð vestur á Mýrar vegna Eld-
borgarhátíðarinnar og því verður
dregið úr umferðarhraða við vega-
mót Vesturlandsvegar og Snæfells-
nesvegar. Í nágrenni vegamótanna
verður hámarkshraði 50 km/klst.
Stefán Skarphéðinsson, sýslumað-
ur í Borgarnesi, segir að undanfarið
hafi verið brögð að því að fólk haldi
varðelda við sumarbústaðalönd og í
raun alls staðar þar sem fólk getur
komið því við. Samkvæmt nýjum
reglum verði hins vegar að sækja um
leyfi fyrir varðeld með ákveðnum
fyrirvara. „Það er sótt um slíkt til
landeiganda, sveitarstjórnar,
slökkviliðsstjóra, heilbrigðisfulltrúa,
vátryggingafélags og svo þarf að
vera ábyrgðarmaður fyrir brenn-
unni.“ Stefán segir að lögreglan
muni framfylgja þessum reglum en
hvetur fólk jafnframt til að fara var-
lega með eld.
Löggæslu á Vestfjörðum
stjórnað frá Ísafirði
Lögreglan í Bolungarvík, Búðar-
dal, á Hólmavík, Ísafirði og Patreks-
firði hafa með sér samvinnu um lög-
gæslumál á Vestjörðum og í Dala-
sýslu um verslunarmannahelgina. Í
fréttatilkynningu frá lögregluemb-
ættunum kemur fram að megin-
áherslan verður lögð á umferðareft-
irlit en einnig verður haldið uppi
eftirliti á þeim stöðum þar sem
mannsafnaður kann að verða.
Stjórnstöð fyrir aðgerðir verður á
lögreglustöðinni á Ísafirði.
Þröstur Brynjólfsson, yfirlög-
regluþjónnn á Selfossi, segir að emb-
ættin á Suðurlandi starfi mikið sam-
an að umferðar- og fíkniefnaeftirliti.
Í samstarfi við ríkislögreglustjóra og
tollgæslu verður fíkniefnaleitar-
hundur á Suðurlandi sem verður not-
aður til eftirlits á Bakkaflugvelli og
víðar.
Svipað á við á Austurlandi en þar
hafa lögregluembættin haft með sér
samstarf undanfarin ár sem hefur
þótt gefast vel. Jón Þórarinsson,
varðstjóri á Egilsstöðum, bjóst við
að helstu verkefnin yrðu vegna
Neistaflugs á Norðfirði og Álfaborg-
arsénsins í Borgarfirði eystri.
Fylgst með íbúðarhverfum
í fjarveru íbúanna
Á höfuðborgarsvæðinu mun lög-
reglan hafa sérstakt eftirlit með
íbúðarhverfum enda er reynsla fyrir
því að innbrotsþjófar noti miklar
ferðahelgar til innbrota. Meðal þess
sem fólk getur gert til að draga úr
hættu á innbrotum er að láta ná-
granna vita af fyrirhuguðu ferðalagi.
Húsinu skal læsa vandlega og ekki er
úr vegi að hafa kveikt á einhverjum
ljósum. Þá má alls ekki lesa inn á
símsvara skilaboð um að enginn
verði heima næstu daga.
Karl Steinar Valsson, aðstoðaryf-
irlögregluþjónn í Reykjavík, segir að
verkefni lögreglunnar felist einkum í
umferðareftirliti, sérstaklega á
föstudag og mánudag. Þá muni lög-
reglan fylgjast vel með íbúðahverf-
um en til þess verður m.a. notast við
ómerkta bíla.
Þá segir hann að ökumenn verði að
gera ráð fyrir umferðartöfum á höf-
uðborgarsvæðinu á föstudag á
mánudag.
Mestur viðbúnaður við
Eldborg og í Eyjum
Morgunblaðið/Þorkell
Búast má við þungri umferð frá höfuðborgarsvæðinu á morgun. Rétt er
að minna ferðalanga á að ganga vel frá húsum sínum en innbrotsþjófar
fara gjarnan á kreik um miklar ferðahelgar.
Löggæsla efld um verslunarmannahelgina
með samstarfi lögregluembættanna
SEM fyrr hvetur Umferðarráð
ökumenn til að aka varlega, nú
þegar mesta ferðahelgi sumarsins
fer í hönd. Sig-
urður beinir orð-
um sínum þó
sérstaklega til
ungra öku-
manna. Þeir hafi
fæstir mikla
reynslu af akstri
á þjóðvegum og
því síður á mal-
arvegum.
„Þetta unga
fólk er oft á tíðum að fara sína
fyrstu ferð úti á þjóðvegi. Þau eru
kannski að aka talsvert langar
vegalengdir en eru óþjálfuð og
óvön að bregðast við þeim fjöl-
mörgu aðstæðum sem upp geta
komið,“ segir Sigurður. Eldri öku-
menn geti ekki síður lent í slysum
en líkur á þeim hljóti að aukast sé
ökumaðurinn reynslulítill.
Sigurður bendir á að þeim sem
hafa haft ökuleyfi í um eitt ár eða
svo sé hætt við að ofmeta eigin
getu. „Þau halda að þau séu fær í
flestan sjó en sú er ekki raunin,“
segir Sigurður. Það taki talsverðan
tíma að ná hámarkshæfni í að aka
bíl. Þá bendir hann á að séu margir
farþegar í bíl hjá ungum ökumanni
er hætt við því að farþegar trufli
aksturinn. Sé áfengi haft um hönd
verður truflunin iðulega meiri.
Allir í bílnum verða
að spenna beltin
Sigurður segir að ökumenn verði
að hafa ýmis atriði í huga þegar
lagt er út á þjóðvegina. Hann
minnir sérstaklega á yfirborðs-
merkingar á vegum sem gefa til
kynna hvar megi aka fram úr og
hvar ekki. Talsverð brögð séu að
því að ökumenn virði ekki þessar
merkingar en slíkt hafi gríðarlega
hættu í för með sér. Þá brýnir Sig-
urður fyrir ökumönnum að halda
góðum meðalhraða, ekki aka of
hratt né of hægt. Með jöfnum
akstri dragi úr framúrakstri sem
minnkar um leið streitu í umferð-
inni.
Þá sé brýnt að allir í bílnum noti
bílbelti. „Við höfum alltof oft fengið
fréttir af banaslysum þar sem lík-
legt er að bílbeltum hefðu getað
bjargað öllu. Við þekkjum dæmi
um bílveltur þar sem fjórir voru í
bílnum og allir í beltum nema einn.
Sá beið bana en hinir þrír sluppu
svo gott sem ómeiddir,“ segir Sig-
urður.
Hann hefur þó mestar áhyggjur
af akstri undir áhrifum. „Þegar
maður fer yfir óhöppin og slysin
sem orðið hafa á undanförnum ár-
um verða mörg þeirra snemma að
morgni og ótrúlega oft hefur áfengi
komið við sögu,“ segir Sigurður.
Umferð um verslunarmanna-
helgar er jafnan þyngst á föstudög-
um og mánudögum. Sigurður segir
að á síðustu árum hafi þróunin orð-
ið sú að umferðarþunginn dreifist á
fleiri daga. Straumurinn byrjar á
fimmtudegi en umferðin helst mikil
alla helgina.
Umferðarráð mun í samvinnu við
lögreglu starfrækja upplýsingamið-
stöð um helgina. Útvarp Umferð-
arráðs verður með útsendingar á
öllum útvarpsstöðvum um helgina
eftir þörfum. „Við reynum að vera
með markvissar upplýsingar sem
koma fólki að gagni,“ segir Sig-
urður.
Ungir ökumenn
fari varlega
Sigurður
Helgason
Sigurður Helgason, upplýsinga-
fulltrúi Umferðarráðs
„ÞAÐ eru ofbeldismenn sem bera
ábyrgð á nauðgunum, því má ekki
gleyma,“ segir Rúna Jónsdóttir,
fræðslu- og kynn-
ingarfulltrúi
Stígamóta. Raun-
verulegar for-
varnir við nauðg-
unum hljóti því að
byggja á því að
karlmenn virði
kynferðislegt
sjálfræði kvenna
við allar aðstæð-
ur.
„Stundum finnst okkur eins og
þjóðarvitundin sé ekki komin lengra
en svo að fólki finnist að þær konur
sem ekki passa sig séu hinar seku
sem er auðvitað alrangt. Þær konur
og stúlkur sem verða fyrir kynferðis-
ofbeldi eru ekki óábyrgari en aðrar
konur. Munurinn á þeim og öðrum
konum er eingöngu sá að þær hafa
orðið fyrir hrottalegri árás harðsvír-
aðra glæpamanna. Það eru þessir
glæpamenn sem eiga að bera
skömmina og sektina en ekki konurn-
ar sem verða fyrir ofbeldinu,“ segir
Rúna. Hún tekur þó fram að Stíga-
mót hafi aldrei sagt að allir karlmenn
væru slæmir. Allir karlmenn yrðu
hins vegar að hafna nauðgunum.
Nauðgun það hræðilegasta
sem fyrir þær hefur komið
Níu konur sem hafði verið nauðgað
á útihátíð leituðu aðstoðar Stígamóta
í fyrra. Konurnar leituðu sér sjaldn-
ast hjálpar strax eftir árásina heldur
voru málin að berast til samtakanna
fram eftir hausti. Flestar höfðu orðið
fyrir árás í fyrra en sum atvikin voru
eldri. Rúna segir að þetta sé til marks
um að fréttir sem berast af útihátíð-
um strax að þeim loknum segi alls
ekki alla söguna um það sem gerðist
þar. „Konur sem leita til okkar lýsa
nauðguninni og afleiðingum hennar
sem því hræðilegasta sem nokkurn
tíma hafi fyrir þær komið.“
Um þriðjungur þeirra kvenna sem
leituðu til neyðarmóttöku vegna
nauðgana í fyrra voru í áfengisdái
þegar þeim var nauðgað. Alþekkt er
að ölvun er jafnan mikil á útihátíðum
og því hljóta líkur á nauðgunum að
aukast á slíkum samkomum.
„Tvær konur frá Stígamótum
verða á Eldborgarhátíðinni á Mýr-
um, að öðru leyti verðum við ekki
beinir þátttakendur í útihátíðum,“
segir Rúna. „Við hins vegar sendum
öllum hátíðarhöldurum bréf í byrjun
sumars þar sem við minntum á
skuggahliðar útihátíða. Við buðum
samstarf og minntum á hvaða við-
búnaður þyrfti að vera til staðar,“
segir Rúna. Hún telur að viðbúnaður
vegna hugsanlegra nauðgana sé víð-
ast hvar orðinn eðlilegur þáttur í
undirbúningi útihátíða. Fórnarlömb
þurfi að geta fengið áfallahjálp og
sjúkralið og lögregla verði að vera til
staðar.
Rúna segir að konur jafnt sem
karlar hljóti að hafa rétt til þess að
sækja útihátíðir án þess að eiga á
hættu að verða fyrir árás. Það sé að
sjálfsögðu engin afsökun fyrir nauðg-
un að konan hafi verið ölvuð og því
síður að karlmaðurinn hafi verið svo
ofurölvi að hann hafi ekki gert sér
grein fyrir gjörðum sínum.
Forvarnir bein-
ast að körlum
Rúna
Jónsdóttir
Níu leituðu aðstoðar Stígamóta
vegna nauðgana á útihátíðum í fyrra