Morgunblaðið - 02.08.2001, Síða 12
FRÉTTIR
12 FIMMTUDAGUR 2. ÁGÚST 2001 MORGUNBLAÐIÐ
STEINGRÍMUR
J. Sigfússon for-
maður Vinstri
grænna segir að
niðurstaða skipu-
lagsstjóra sé
skynsamleg mið-
að við þau gögn
sem Skipulags-
stofnun hefur í
höndum og segist hann ekki trúa
öðru en að stjórnvöld láti sér þetta
að kenningu verða og hætti við virkj-
unaráformin. Allt of margt mæli
gegn framkvæmdunum eins og þær
eru lagðar upp af framkvæmdaaðila,
þetta sé risavaxin framkvæmd og
skammur tími hafi gefist til að rann-
saka áhrif hennar. Því hafi fagleg
rök hnigið að því að fallast ekki á
þessar framkvæmdir eins og stend-
ur.
Steingrímur segir niðurstöðuna í
sjálfu sér ekki koma á óvart. „Ég
batt auðvitað vonir við þetta en þorði
þó varla að treysta því að embættið
treysti sér í það að taka svo afger-
andi afstöðu. Ég tel að fyrir þessu
hafi skipulagsstjóri mjög góð rök og
þetta er algerlega í samræmi við
mínar athugasemdir til hans sem
borgari í þessu landi, en ég hvatti
skipulagsstjóra til þess að fallast
ekki á þessar framkvæmdir eins og
þær eru lagðar upp af hálfu fram-
kvæmdaaðila.“
Steingrímur segir að róðurinn
hljóti að þyngjast mikið hjá stjórn-
völdum hyggist þau ganga gegn
þessari niðurstöðu skipulagsyfir-
valda og þeirra stjórnvalda sem fara
með mat á umhverfisáhrifum. Verði
það gert sé verið að varpa mikilli
rýrð á matsferlið og gildandi löggjöf
og þá muni vakna efasemdir um að
stjórnvöld vilji vinna málefnalega og
faglega að undirbúningi slíkra fram-
kvæmda. „Hér er um opinbera fram-
kvæmd að ræða, þar sem Lands-
virkjun er að hálfu í eigu ríkisins og
auk þess er um að ræða áform sem
stjórnvöld hafa rekið áfram. Ég
skora því á ríkisstjórnina og Lands-
virkjun að taka þessu sem faglegri
og efnislegri niðurstöðu og sætta sig
við hana. Allt annað væri að mínu
mati hrein fásinna,“ segir Steingrím-
ur.
Tryggja verður að ekki
komi bakslag í atvinnu-
og byggðamálum
Steingrímur telur æskilegt að
hrint verði af stað öflugri fram-
kvæmdaáætlun um aðgerðir á Aust-
urlandi til þess að tryggja að þessi
niðurstaða valdi ekki bakslagi í at-
vinnu- og byggðaþróun þar. „Burt-
séð frá afstöðu manna til þessara
áforma er ljóst að það hafa verið
vaktar miklar væntingar hjá ýmsum
og málum gjarnan verið stillt upp
sem spurningu um álver eða dauða
en ég hef varað mjög við því. Ábyrgð
þeirra sem hafa rekið þetta áfram
undir þeim formerkjum er auðvitað
mjög mikil, en nú skiptir máli að
menn sameinist um kraftmikla fram-
kvæmdaáætlun um að bæta sam-
göngur, byggja upp menntun á æðri
skólastigum og taka á öðrum þáttum
atvinnu-, félags- og byggðamála á
Austurlandi og undirstrika með því
að Austfirðingar verði ekki skildir
eftir á köldum klaka,“segir Stein-
grímur.
Steingrímur J.
Sigfússon
Niðurstaða
skipulags-
stjóra skyn-
samleg
hníga í þennan farveg. Ég vísa al-
gerlega á bug þeim aðdróttunum
sem ég las út úr ummælum for-
sætisráðherra í fréttum ljósvaka-
miðla en þau virtust benda til þess
að hér væri ekki staðið rétt að
málum. Ég tel að þetta sé sigur
þeirra sem vilja láta náttúruna
njóta vafans. Hér er um fortaks-
lausa og afdráttarlausa niðurstöðu
að ræða og við í Samfylkingunni
höfum lagt mikla áherslu á að það
verði staðið faglega og málefna-
lega að ákvörðunartöku í þessu
máli og mér virðist sem þau skil-
yrði hafi verið uppfyllt.
Erfitt að hnekkja
niðurstöðu Skipulagsstjóra
Össur telur að erfitt verði að
hnekkja niðurstöðu skipulags-
stjóra þar sem nú liggi fyrir hið
eiginlega umhverfismat frá hendi
fagstofnunar en vissulega sé
möguleikinn á að kæra niðurstöð-
una fyrir hendi. „Það er svo í
höndum ráðherra að taka endan-
lega afstöðu en mér sýnist hin
málefnalega niðurstaða og þau rök
sem fyrir henni eru færð vera með
þeim hætti að önnur niðurstaða,
pöntuð úr skrifstofu forsætisráð-
herra, gæti ekki byggst á öðru en
hreinum pólitískum sjónarmiðum,“
segir hann.
Össuri finnst ekki ólíklegt að
stjórnvöld láti reyna á kærumögu-
leika í málinu, en það fari þó eftir
því hvaða rökum þau telji sig
reiðubúin að beita gegn niðurstöðu
skipulagsstjóra. „Núna tel ég að
stjórnvöld ættu að huga að því að
hrinda af stað stækkun Norðuráls
og afla til þess orku án þess að
ganga þumlung á friðlandið í
Þjórsárverum og í tengslum við
þetta ætti jafnframt að kanna
stækkun á ÍSALI, enda ætti að
vera hægt að útvega orku í hvoru-
tveggja og það myndi henta vel
miðað við hvernig hagsveiflan hef-
ur þróast. Þá tel ég að stjórnvöld
ættu að gera átak í að byggja upp
atvinnulíf á Austfjörðum, Austfirð-
ingar eru eðlilega sárir yfir þess-
um niðurstöðum enda hefur rík-
isstjórnin dregið þá á
asnaeyrunum og nánast lofað þeim
niðurstöðum í málinu sem svo hef-
ur komið í ljós að hún er ekki fær
um að útvega. Ríkisstjórnin skuld-
ar þess vegna Austfirðingum að
ráðast í öflugt átak til þess að
byggja upp atvinnulíf á þessu
svæði,“ segir Össur.
INGIBJÖRG Gunnars-
dóttir, doktorsnemi í
næringarfræði við Há-
skóla Íslands, hlaut í
sumar verðlaun frá evr-
ópskum samtökum um
sykursýki og næringar-
rannsóknir fyrir rann-
sóknir sínar á tengslum
fæðingarþyngdar og
sjúkdóma meðal Íslend-
inga. Samtökin heita
„Diabetes and Nutri-
tion Study Group“
(DNSG) og voru verð-
launin veitt á árlegri
ráðstefnu samtakanna
sem að þessu sinni var
haldin í 19. sinn í Düs-
seldorf í Þýskalandi.
Létt börn lenda í
áhættuhópi síðar
„Aðaláhersla þeirra er að vísu á
sykursýki en þetta er allt svo tengt
þannig að rannsóknir mínar falla al-
veg þar inn í,“ sagði Ingibjörg. Hún
segir að verðlaunin hafi verið pen-
ingaverðlaun og þótt
upphæðin hafi ef til vill
ekki verið ýkja há sé
gaman að fá á þennan
hátt viðurkenningu fyr-
ir störf sín. Rannsókn-
irnar eru unnar á rann-
sóknastofu í
næringarfræði við
Landspítala og Háskóla
Íslands undir hand-
leiðslu Ingu Þórsdóttur
í samstarfi við Hjarta-
vernd, Vilmund Guðna-
son forstöðulækni og
Rafn Benediktsson, sér-
fræðing í lyflækningum.
„Faðir þessara kenn-
inga er breskur og heit-
ir David Barker en þær ganga út á að
þeir sem fæðast léttir séu í meiri
hættu á að fá sjúkdóma síðar á æv-
inni,“ sagði Ingibjörg og bætti við að
þar væri átt við börn eftir fulla með-
göngu en ekki þau sem fæðast fyrir
tímann. „Við höfum unnið í samvinnu
við Hjartavernd og leituðum uppi
fæðingarþyngd hjá fólki sem tók þátt
í rannsókn hjá þeim og tengdum við
þeirra upplýsingar. Bryndís Eva
Birgisdóttir hefur skoðað sykursýk-
ina en ég hef skoðað tengslin við há-
þrýsting og hjartasjúkdóma,“ segir
Ingibjörg og tiltekur að við rannsókn-
ir af þessu tagi sé gert ráð fyrir öðr-
um hlutum sem spilað geti inn í, svo
sem félagslegar aðstæður, reykingar
o.fl. Hún segir jafnframt að sam-
bandið milli fæðingarþyngdar og
sjúkdóma síðar meir sé veikara hér á
landi en annars staðar. „Bæði er það
af því að við fæðumst þung og líka af
því að við höfum sennilega verið vel
nærð alla öldina. Við sjáum glitta í
sambandið en það er ekki eins sterkt
og annars staðar,“ sagði hún og bætti
við að fæðingarþyngdin skipti mestu í
þessu sambandi.
Fiskmeti hafi áhrif
á meðgöngu
„Við erum næstþyngst í heimi, ég
held að Færeyingarnir séu þeir einu
sem eru þyngri en við, þannig að það
gæti verið að vernda okkur. Tíðni
sykursýki er t.d. miklu lægri hér en
annars staðar og hjartasjúkdómar
óalgengari en í nágrannalöndunum.“
Ingibjörg taldi að margir þættir
hjálpuðust að í þessum efnum en góð
næring á meðgöngu væri örugglega
einn af þeim. Hún segir að þyngd
barna ráðist að nokkru af meðgöngu-
lengd en Færeyingur að nafni Sjurð-
ur Olson hafi rannsakað áhrif
Omega-3 fitusýru á hana. „Konur sem
fá auka Omega-3 fitusýru, eins og
fæst úr fiski, ganga lengur með og
börnin verða þ.a.l. stærri og þyngri.
Það kann svo að hafa góð áhrif síðar
meir,“ sagði hún en tiltók að vitanlega
væru fleiri þættir sem réðu þyngd
barna svo sem gott mataræði á með-
göngu og fleira.
Ingibjörg segir að búið sé að senda
þrjár greinar til birtingar í erlend
tímarit um þessar rannsóknir. Hún
segir ekki fyllilega ákveðið hvað verk-
efnið komi til með að heita en slær
fram heitinu „Fæðingarþyngd og
næring fyrstu árin og tengsl við
áhættuþætti hjarta- og æðasjúk-
dóma“ og áætlar að lok þess verði í
byrjun ársins 2003.
Rannsakar tengsl fæðingarþyngdar og sjúkdóma síðar á ævinni
Minna samband talið vera
hérlendis en erlendis
Ingibjörg
Gunnarsdóttir
SALA á tóbaki fyrstu sex mán-
uði ársins dróst saman um
nokkur prósentustig miðað við
sama tíma í fyrra, að því er
kemur fram á heimasíðu
Áfengis- og tóbaksverslunar
ríkisins.
Mestur munur er á sölu
munntóbaks, sem dregist hefur
saman um rúm 20%, úr 15 kíló-
um í 12 kíló. Sala á vindlingum
dróst hins vegar saman um
3,29% og sala á vindlum dróst
saman um 2,52%. Sala á reyk-
tóbaki, þ.e. píputóbaki og tób-
aki sem reykingamenn vefja
sjálfir í vindlinga, dróst saman
um 8,82%.
Aukin áfengisneysla
Sala á áfengi hefur aukist
töluvert frá því á sama tíma í
fyrra, en samtals hefur sala
alkóhóllítra aukist um 6,43%.
Mest er aukningin í sölu létt-
vína, en þar er hún 16,69%.
Aukningin er mest í sölu rauð-
víns eða um 22% þar sem
399.302 lítrar af rauðvíni voru
seldir á fyrstu sex mánuðum
ársins 2000 en 480.765 á sama
tímabili í ár. Sala á sterku
áfengi jókst mun minna eða
1,22% og sala á bjór jókst um
6,08%. Sé litið á selda alkóhól-
lítra kemur í ljós að 96.425 alkó-
hóllítrar hafa verið seldir af
léttvíni það sem af er árinu
2001, 130.225 af sterku víni og
243.372 alkóhóllítrar af bjór.
Sala á
tóbaki
dregst
saman
MAÐUR sem vann við að smíða
bretti hjá Búlandstindi á Djúpavogi
fékk nagla í síðuna um klukkan níu í
gærmorgun.
Samkvæmt upplýsingum frá lög-
reglunni á Djúpavogi var ákveðið að
óska eftir sjúkraflugi. Ekið var með
manninn til Hornafjarðar. Þar náði
TF-Líf, þyrla Landhelgisgæslunnar,
í manninn og flutti hann á slysadeild
Landspítala – háskólasjúkrahúss í
Fossvogi.
Vakthafandi læknir á slysadeild
sagði að maðurinn hefði gengið undir
aðgerð í gær en hann væri ekki tal-
inn í lífshættu.
Varð fyrir
nagla úr
naglabyssu
REGLUR um styrki vegna náms-
dvalar fjarri lögheimili hafa verið
gerðar skýrari með setningu nýrr-
ar reglugerðar. Jafnframt eru
undanþáguheimildir rýmkaðar fyr-
ir nemendur, sem búa fjarri lög-
heimili þegar þeir þurfa að sýna
fram á tengsl við lögheimilisstað.
Haustið 2000 var gefin út endur-
skoðuð reglugerð þar sem settar
voru aðgengilegri reglur og kveðið
var á um skilvirkari framkvæmd
en verið hafði. Meðal þeirra breyt-
inga sem voru gerðar má nefna, að
hætt var að synja nemendum á
2.-4. ári í framhaldsskólanámi um
styrk, þó að sambærileg náms-
braut væri í boði í heimabyggð.
Nemendum, sem voru búsettir á
höfuðborgarsvæðinu, var gefinn
kostur á jöfnunarstyrk til náms
annars staðar á landinu að loknu
eins árs framhaldsskólanámi.
Jafnframt var aðhald og eftirlit
hert. Sem dæmi má nefna að gerð
var krafa um lágmarksástundun.
Samhliða þessum breytingum var
Lánasjóði íslenskra námsmanna
falin umsýsla og framkvæmd fyrir
námsstyrkjanefnd.
Reglugerðin nú er sett eftir end-
urskoðun eldri reglugerðar með
tilliti til þeirrar reynslu sem
fékkst síðastliðinn vetur. Með
henni er einnig leitast við að fylgja
eftir því aukna frelsi sem nem-
endum var boðið upp á síðastliðið
haust. Alls fengu 2.430 nemendur
jöfnunarstyrk þá, en í vor hafði
þeim fækkað niður í 2.210.
Einstakir styrkir voru frá tæp-
um 50.000 krónum til tæplega
85.000 króna á önn. Hæsti styrkur
vegna náms báðar annir skólaárið
2000-2001 nam því 169.000 krónum
á nemanda. Þessa styrki fengu
þeir, sem óháð inntaki náms, áttu
ekki annarra kosta völ en að vista
sig fjarri lögheimili sínu, kysu þeir
að stunda framhaldsskólanám.
Fjárveitingar til jöfnunar á
námskostnaði hafa hækkað
Fjárveitingar til jöfnunar á
námskostnaði hafa hækkað að
raungildi á undanförnum árum. Á
fjárlögum 2001 hækkaði framlagið
þannig um 98,7 milljónir króna eða
tæp 29% frá fyrra ári og hafði þá
hækkað um rúmlega 70% frá árinu
á undan. Áætluð upphæð jöfnunar-
styrkja vegna skólaársins 2001-
2002 er um 360 milljónir króna og
stuðningur við skipulagaðan akst-
ur á vegum skóla um 40 milljónir
króna.
Móttaka umsókna fyrir næsta
skólaár hefst 1. september og er
umsóknarfrestur til 31. október.
Skýrari reglur um styrki
vegna námsdvalar
Ný reglugerð sett um námskostnað
SEX tilboð hafa borist Vegagerðinni
vegna framkvæmda við Kröfluveg.
Það lægsta er frá Iðufelli ehf. og
hljóðar upp á rúmlega 23 milljónir
króna, en það hæsta er frá Sniðli hf.,
upp á tæplega 40 milljónir. Önnur
tilboð eru frá Jarðverki ehf. upp á
rúmlega 29 milljónir, Klæðningu ehf.
og Alverki ehf. upp á rúmlega 32
milljónir hvort um sig og Sandöxi
ehf. upp á tæplega 39 milljónir.
Kostnaðaráætlun verkkaupa nemur
tæplega 36 milljónum.
Sex tilboð í
framkvæmdir
við Kröfluveg
LAUST fyrir klukkan hálftólf á
mánudagskvöld var lögreglunni í
Reykjavík tilkynnt að farið hefði ver-
ið í póstkassa í Breiðholti. Engu var
stolið en bréf frá ríkisskattstjóra var
opnað.
Líklegt þykir að viðkomandi hafi
vonast eftir að í bréfinu væri ávísun
frá skattayfirvöldum en svo var ekki.
Opnaði bréf frá
skattinum í óleyfi
♦ ♦ ♦