Morgunblaðið - 02.08.2001, Blaðsíða 38

UMRÆÐAN
38 FIMMTUDAGUR 2. ÁGÚST 2001 MORGUNBLAÐIÐ
SÍÐASTLIÐINN
laugardag skrifar Stef-
án Pétursson, fjármála-
stjóri Landsvirkjunar,
grein í Morgunblaðið
undir fyrirsögninni:
Stjórnarformaður
LSR, Reyðarál og
Landsvirkjun. Í þessari
grein er undirrituðum
sendur tónninn og sú
einkunn gefin að þekk-
ingu minni sé „stórlega
ábótavant“.
Fjármálastjóri
Landsvirkjunar fagnar
því að ég skuli hafa
áhyggjur af afkomu
Landsvirkjunar en með
semingi þó því hann bætir því við að
þessar áhyggjur af afkomu Lands-
virkjunar „mega þó ekki hafa for-
gang umfram þá ábyrgð og áhyggjur
sem hann á að hafa af ávöxtun þeirra
sjóða sem honum er treyst fyrir“. Er
hér vísað í setu mína í stjórn Lífeyr-
issjóðs starfsmanna ríkisins, LSR.
Hvers vegna leyfi?
Í þessari blaðagrein sem virðist
samin í nokkru tilfinningauppnámi
er farið um víðan völl. Meðal annars
er býsnast yfir þeirri ábendingu
minni að ekki sé lokið lögformlegu
umhverfismati hvorki fyrir álver né
fyrir virkjun og því ekki ljóst hvort
ráðist verði í þessar framkvæmdir.
„Hvernig taka menn viðskipta-
ákvarðanir,“ spyr Stefán Pétursson
fjármálastjóri með nokkrum þjósti
og „hver eru rökin fyrir því að bíða
þurfi eftir öllum leyfum áður en mál
eru skoðuð og metin?“
Mér er ljúft að upplýsa Stefán Pét-
ursson um afstöðu mína þótt ég telji
þetta mál engan veginn eins einfalt
og mér virðist hann álíta. En í þessu
sambandi vil ég leggja áherslu á
vönduð vinnubrögð og að staðið verði
við þau loforð og fyrirheit sem gefin
eru. Þannig hefur því verið marglýst
yfir að ekki skuli ráðist í neinar fram-
kvæmdir sem tengjast virkjunum
eða álveri fyrr en öll tilskilin leyfi
liggi fyrir og efnahagslegar forsend-
ur séu ljósar. Af slíkum smámunum
virðast Landsvirkjunarmenn ekki
mjög uppteknir og hafa
þrýst á fjárfrekar und-
irbúningsframkvæmd-
ir. Í blaðagreinum í vor
og í sumar hef ég ítrek-
að en án árangurs ósk-
að eftir því við hlutað-
eigandi yfirvöld að
skýring sé gefin á vega-
framkvæmdum sem
augljóslega tengjast
virkjunaráformum
þvert á gefin fyrirheit.
Við þekkjum það af
reynslunni að næsta
vers er síðan að svo
miklir fjármunir séu
komnir í undirbúnings-
framkvæmdir að vart
verði aftur snúið.
Ég hef leyft mér að vera talsmað-
ur þess sjónarmiðs að stíga öll þau
skref sem stigin verða af varfærni og
yfirvegun. Við skulum hafa það hug-
fast að um er að ræða mjög afdrifa-
ríka ákvörðun fyrir landið og fyrir
þjóðina og því brýnt að hvergi verði
rasað um ráð fram. Hér hefðu stjórn-
völd þurft að hafa vit fyrir ákafa-
mönnum í Landsvirkjun. Því er nú
öðru nær enda snúast þær deilur
sem hafa risið einmitt um vinnu-
brögð stjórnvalda og þann þrýsting
sem lífeyrissjóðir og aðrir stórir fjár-
festingaraðilar eru beittir til þess að
knýja fram stuðning við stóriðju-
áform stjórnvalda.
Loforð innheimt síðar
Í byrjun júnímánaðar var stjórn-
armönnum og starfsmönnum
stærstu lífeyrissjóðanna boðið til
fundar að hlýða á fulltrúa frá fjár-
festingarhópnum um Reyðarál, Hæfi
ehf., Þjóðhagsstofnun og Lands-
virkjun. Allir framsögumenn drógu
upp bjarta mynd af þeim fjárfesting-
arkosti sem lífeyrissjóðunum kæmi
til með að standa til boða. En tíminn
væri naumur, var fundarmönnum
tjáð, og væri mikilvægt að viljayfir-
lýsingar kæmu frá lífeyrissjóðunum
helst fyrir júlílok. Slíkar yfirlýsingar
mættu vera óformlegar á þessu stigi
en „loforðin yrðu innheimt“ upp úr
áramótum. Síðan gerist það að
fulltrúar Hæfis senda lífeyrissjóðun-
um plagg til undirritunar, „Secrecy
agreement“, eða samkomulag um
trúnað. Opinberlega var því að sjálf-
sögðu alltaf haldið fram að ekkert
annað stæði til en að kanna málin,
engar ákvarðanir væru í sjónmáli.
Engu að síður var farið að nefna upp-
hæðir sem kæmu nú frá lífeyrissjóð-
unum, átta til tíu milljarðar.
Frá sjónarhóli lífeyrissjóðanna
hljóta þetta að teljast óvenjuleg
vinnubrögð. Fram til þessa hafa þeir
ekki komið að viðræðum um fjárfest-
ingarkosti fyrr en þeir eru fyrir
hendi. Hér er hins vegar um það að
ræða að taka þátt í að skapa fjárfest-
ingarkost. Það er ljóst að aðkoma líf-
eyrissjóðanna hefur ekki aðeins fjár-
hagslega þýðingu heldur einnig
félagslega. Yfrirlýsing frá stærstu
lífeyrirssjóðum landsins er talin geta
haft áhrif á erlenda aðila auk þess
sem slík ákvörðun myndi án nokkurs
vafa styrkja stóriðjuáform stjórn-
valda hér innan lands. Ég hefi bent á
að með þessu móti væru lífeyrissjóð-
irnir komnir í pólitískt hlutverk og
við skyldum þá ræða það opinskátt
hvort okkur þætti það æskilegt. Fyr-
ir þessa afstöðu hef ég uppskorið þá
gagnrýni að ég hljóti að teljast póli-
tískur. Það er hins vegar ég sem er
að benda á þann þrýsting sem er á að
nota lífeyrissjóðina í pólitískum til-
gangi og ég hef haft uppi varnaðar-
orð. Sjálfur hef ég vissulega verið
talsmaður þess að skoða fjárfesting-
ar lífeyrissjóðanna í félagslegu ljósi,
til dæmis verið því fylgjandi að nýta
þá til uppbyggingar í húsnæðiskerf-
inu. En forsenda þessa – og þetta er
grundvallaratriði – er að um sé að
ræða fullkomlega traustan fjárfest-
ingarkost. Lífeyrissjóðirnir eru
myndaðir til þess að varðveita lífeyr-
issparnað landsmanna og ekki rétt
að tefla fjárfestingum þeirra í neina
tvísýnu.
Lífeyrissjóðirnir og
stóriðjuáformin
Ögmundur
Jónasson
Ál
Ég er talsmaður þess
sjónarmiðs, segir Ög-
mundur Jónasson, að öll
skref verði stigin af var-
færni og yfirvegun.
Höfundur er stjórnarformaður LSR
UNDANFARNA
daga hefur afsögn
Birgis Guðjónssonar,
formanns heilbrigðis-
ráðs ÍSÍ, verið til um-
fjöllunar í fjölmiðlum.
Ástæðuna segir hann
vera áralangan ágrein-
ing sinn við forystu-
menn ÍSÍ um lyfjaeft-
irlitsmál. Niðurstöður
lyfjadómstóls í fjórum
nýlegum málum, sem
hann getur ekki sætt
sig við, voru að sögn
Birgis dropinn sem
fyllti mælinn. Í nýlegri
grein í Morgunblaðinu
gerði undirrituð grein
fyrir málavöxtum þessara fjögurra
dómsmála og verða málsatvik því
ekki rakin hér. Í málflutningi Birgis
á undanförnum vikum hafa hins veg-
ar komið fram svo alvarlegar ásak-
anir á hendur samstarfsfólki hans
innan íþróttahreyfingarinnar að ekki
er hægt að sitja þegjandi undir þeim.
Alvarlegar ásakanir
Birgir hefur lagt áherslu á að
ágreiningur sinn sé við forseta og
framkvæmdastjórn ÍSÍ. Því skýtur
skökku við að sá efnislegi ágreining-
ur sem hann lýsir felst einkum í því
að hann er ekki sammála niðurstöð-
um Lyfjadómstóls ÍSÍ. Fram-
kvæmdastjórn ÍSÍ réði ekki niður-
stöðum dómstólsins, sem var
skipaður fimm vel hæfum dómend-
um, þremur lögfræðingum, einum
lækni og einum fulltrúa íþróttahreyf-
ingarinnar. Hann hefur jafnvel látið
hafa eftir sér í fjölmiðlum að líklega
hafi dómstólnum verið gefin góð ráð
áður en hann komst að niðurstöðu. Í
þessum aðdróttunum felast mjög al-
varlegar ásakanir um óheiðarleika
okkar samstarfsfólks hans og að að-
ilar innan framkvæmdastjórnar hafi
haft óeðlileg áhrif á störf og niður-
stöðu dómstólsins. Ennfremur hefur
hann fullyrt að aðilar innan fram-
kvæmdastjórnar ÍSÍ hafi ítrekað
reynt að hafa áhrif á hvaða íþrótta-
menn eigi að taka í lyfjaeftirlit,
hvernig eigi að framfylgja refsingum
og hverja eigi að ákæra. Í raun ættu
framkvæmdastjórn ÍSÍ og dómend-
ur í Lyfjadómstóli ÍSÍ að krefjast
þess af Birgi að hann biðjist opinber-
lega afsökunar á þessum órökstuddu
ásökunum.
Það skal fullyrt hér að enginn inn-
an framkvæmdastjórnar ÍSÍ, né
starfsmenn ÍSÍ aðrir en þeir sem
beinlínis hafa unnið við skipulagn-
ingu lyfjaeftirlits, hafa nokkru sinni
reynt að hafa áhrif á framkvæmd
lyfjaeftirlits, ákærur, dóma eða fulln-
ustu refsinga. Síðan lyfjaeftirlit hófst
á vegum ÍSÍ hefur lyfjaeftirlitsnefnd
og síðar heilbrigðisráð ÍSÍ haft alger-
lega frjálsar hendur til þess að
ákveða í hvaða íþróttagreinum og við
hvaða tækifæri lyfjaeftirlit yrði fram-
kvæmt og hvaða íþróttamenn yrðu
valdir til eftirlitsins. Allir sem reynst
hafa brotlegir við lyfjareglur ÍSÍ
hafa verið ákærðir og dæmdir sam-
kvæmt gildandi reglum og öllum
refsingum hefur verið framfylgt til
fullnustu. Það er óhjákvæmilegt að
krefjast þess af Birgi
Guðjónssyni að hann
rökstyðji ofangreindar
ásakanir sínar og nefni
dæmi máli sínu til
stuðnings. Hverjir hafa
reynt að hafa óeðlileg
áhrif á framkvæmd
lyfjaeftirlits og hvenær,
við hverja hefur verið
áralangur ágreiningur
og um hvað snerist
hann? Kjósi hann að
skýra þetta ekki frekar
er hér um að ræða
dylgjur og ærumeiðing-
ar sem eðlilegt og rétt
væri að draga hann til
ábyrgðar fyrir.
Málflutningur ákæranda
Birgir Guðjónsson undirbjó og
flutti sjálfur þau fjögur mál sem hér
um ræðir fyrir Lyfjadómstóli ÍSÍ.
Hann nýtti sér ekki heimild sína til
að leita við það aðstoðar lögfróðra að-
ila heldur vann öll ákæruskjölin sjálf-
ur. Í fyrri grein minni voru færð rök
fyrir því að eitt málanna hafi verið
rekið fyrir röngum dómstóli, enda
var því vísað frá, og að dómar í tveim-
ur öðrum hafi verið vægari en efni
stóðu til vegna óljósrar kröfugerðar.
Í fjórða málinu bauð hann dómssátt
áður en það var dómtekið en því var
hafnað, enda eru engin ákvæði í lyfja-
reglum ÍSÍ sem heimila að ljúka
dómsmálum með þeim hætti. Í því
máli varð hann einnig uppvís að því
fyrir dómnum að leggja einungis
fram þau gögn sem honum hentuðu
en ekki önnur, sem hann hafði undir
höndum en studdu mál sakbornings-
ins. Þetta eru vinnubrögð sem und-
irrituð getur ekki sætt sig við að séu
viðhöfð innan íþróttahreyfingarinn-
ar.
Sópað undir teppið
Birgir heldur því fram að með
málalokum í þessum fjórum málum
hafi þeim í raun verið sópað undir
teppið. Flestir munu skilja það orða-
lag þannig að látið hafi verið sem
málin hafi ekki komið upp. Það er
fjarri sanni. Ákært var í öllum mál-
unum, dómstóll fjallaði um þau öll,
komst að niðurstöðu í þeim öllum og
þær niðurstöður voru kunngerðar.
Þótt þær hafi ekki verið Birgi að
skapi getur hann ekki með réttu
haldið því fram að málunum hafi ver-
ið sópað undir teppið.
Óverjandi vinnubrögð
Framganga Birgis Guðjónssonar í
lyfjaeftirlitsmálum virðist því miður
hafa mótast af refsigleði og blindri
fullvissu um að hans eigin túlkun á
reglum og málavöxtum sé sú eina
rétta. Mér virðist hann hafi verið
staðinn að því að þekkja ekki gildandi
lyfjareglur ÍSÍ, sem bæði er ákært
og dæmt eftir í málum sem þessum,
auk þess að spilla málalokum með
flausturslegum vinnubrögðum. Þessi
uppákoma hefur kastað skugga á
heilbrigðisráð ÍSÍ og gæti gert því
erfiðara fyrir að gegna nauðsynlegu
hlutverki sínu við lyfjaeftirlit af fag-
mennsku og sanngirni. Það er von
mín að afsögn hans tryggi að svona
uppákomur endurtaki sig ekki og að
ráðið nái að vinna á ný traust íþrótta-
hreyfingarinnar og almennings. Mér
sárna þær köldu kveðjur sem hann
sendir mér og öðru samstarfsfólki
sínu í íþróttahreyfingunni með órök-
studdum ásökunum um lögleysu og
spillingu. Slíkur málflutningur dæm-
ir sig auðvitað sjálfur.
Ásökunum
Birgis svarað
Sigríður
Jónsdóttir
Höfundur er varaforseti ÍSÍ.
Lyfjamisnotkun
Framganga Birgis, seg-
ir Sigríður Jónsdóttir,
virðist því miður hafa
mótast af refsigleði.
Mörkinni 3, sími 588 0640
G
læ
si
le
g
hú
sg
ög
n
Sérpantanir
Opið virka daga
frá kl. 12-18.