Morgunblaðið - 02.09.2001, Blaðsíða 10

Sælkerar á sunnudegi
Steingrímur Sigurgeirsson Álfheiður Hanna Friðriksdóttir Áslaug Snorradóttir
LÖNGUM hefur tíðkast hérá landi að pakka ýmsugrænmeti í plast og jafn-vel frauðbakka. E.t.v. ertenging á milli þessara
umbúða og þeirrar staðreyndar
hvað við Íslendingar verðum oft á
tíðum að pakka okkur inn í mörg lög
af alls kyns peysum og úlpum. Það
er a.m.k. staðreynd að þeim mun
sunnar í álfuna sem komið er, því
minna er hirt um umbúðir á græn-
meti og ávöxtum og matvörum al-
mennt jafnvel. Lengra mætti fara
og halda því fram með talsverðum
rökum að bæði hráefni og mat-
reiðsla verði jafnbetri eftir því sem
sunnar dregur í álfunni. Jafnframt
– sem ekki er síður mikilvægt – ger-
ist það að borðsiðir og almennar
neysluvenjur verða með frjálsari
formerkjum. Þeim mun verri sem
eldamennska þjóðarinnar er, þeim
mun smámunasamari, tilgerðar-
legri og snobbaðri eru borðsiðir
hennar. E.t.v. er stundum verið að
reyna að bæta sér upp vondan mat
og þar með hráefni með tilheyrandi
umgjörð, umbúðum og tilgerðar-
legri háttprýði við matborðið.
Eftir því sem sunnar dregur er
vitanlega meira úrval af grænmeti
og ávöxtum árið um kring og fólk er
einhvern veginn í mun „nánari“
tengslum við hráefnið ef svo má
taka til orða.
Salatvöndum er pakkað inn í dag-
blaðið frá í gær og grófar teygjur
eru settar utan um asparsvöndlana
til að halda þeim saman.
Þetta verður hvort sem er allt
þvegið þegar heim er komið. Nú er
mikill uppskerutími og einnig hér á
landi. Dásamlegt kálmeti af ýmsum
toga, gulrætur, rófur, kartöflur,
kryddjurtir og fleira góðgæti er á
boðstólum á þolanlegu verði svona
til tilbreytingar.
Fyrir þá sem vilja tengjast hrá-
efni sínu sterkari böndum og upp-
lifa skemmtilega markaðsstemmn-
ingu er upplagt að skella sér
einhvern næstu laugardaga á græn-
metismarkaðinn í Dalsgarði í Mos-
fellsdal. Þar er slegist um bestu
rucolasalathausana og pestóið
hennar Diddúar selst alltaf upp.
Dásamlegar rósir eru þar einnig
á boðstólum og hægt er að kaupa
sér léttar veitingar eins og t.d.
brauðsnittur úr Mosfellsbakaríi
með reyktum silungi úr Þingvalla-
vatni og náttúrlega kaffi.
Markaðurinn er opinn á laugar-
dögum fram í miðjan september frá
kl. 13–17, en betra er að koma í
fyrra fallinu til að verða sér úti um
bestu bitana.
Í garðyrkjumiðstöðinni Lundi við
Vesturlandsveg hefur einnig verið
settur upp bændamarkaður þar
sem er boðið upp á ferskt grænmeti
frá fyrstu hendi. Hann er opinn
mánudaga til föstudaga frá 15–18
en um helgar frá 12–18 eitthvað
fram eftir hausti. Þessir útimark-
aðir eru mikið gleðiefni og
skemmtileg nýjung í matvöruversl-
unarflóru landsmanna.
Ein af þeim dásamlegu grænmet-
istegundum sem fást nú á hagstæðu
verði eitthvað fram eftir hausti er
blessað blómkálið.
Blómkálið líkt og brokkolí er
hægt að nota sem aðaluppistöðu
máltíðar eða sem meðlæti, því það
má matreiða á óteljandi vegu.
Blómkál er best að sjóða í fremur
litlu vatni, ásamt saltlús. Heilir
hausar þurfa u.þ.b. 20 mín. suðu, en
sé kálið brotið í litla vendi þurfa
þeir 10–15 mín. suðu.
Múskat og steinselja fara mjög
vel við blómkál, en einnig þurrkað-
ar krydddjurtir á borð við basil. Þá
getur verið gott að setja bæði
franskt sinnep og sítrónusafa í sal-
atsósu sem ætluð er blómkáli. Með
nautakjöti er t.d. afar gott að bera
fram salat úr hráum blómkálsvönd-
um með sósu samsettri til helminga
úr hreinni jógúrt og majónesi,
bragðbættri með frönsku sinnepi,
sítrónusafa og agnarögn af karrýi.
Ostasósur eru svo ávallt fyrirtak
með heitu blómkáli og ekki sakar að
steikja nokkrar vænar beikonsneið-
ar með.
Eftirfarandi sósa er ekki síður
ljúffeng með blómkáli sem og öðru
soðnu grænmeti. Hún passar og vel
með grilluðum laxi.
Kryddjurtasósa
með sýrðum rjóma
1 askja sýrður rjómi
hálfur dl hvítvín
hálfur dl grænmetiskraftur
1 bolli ferskar kryddjurtir
(eftir smekk og það sem til
er á markaðnum)
Hrærið öllu hráefni saman í skál
og berið fram sem meðlæti t.d. með
soðnu grænmeti eða grilluðum laxi.
Hvítkál er e.t.v. eitt af vanmetn-
ustu grænmetistegundunum á
markaðnum og þarf gjarnan að
dúsa í óspennandi félagsskap maj-
óness og reyndar jú einnig tómata-,
gulróta- og agúrkuflygsna í plast-
öskjum merktum hrásalat. Lítum
nú á þetta eðla kál í nýju ljósi.
Hvítkálskássa
Fyrir fjóra
1 meðalstórt hvítkálshöfuð
2 msk. sesamolía
1 sneið ferskur engifer
1 tsk. salt
svartur pipar
2 og hálfur dl grænmetiskraftur
Sósa:
2 og hálfur dl mjólk
150 g kjúklingakjöt, tætt niður
2 sléttfullar msk. maizenamjöl leyst
upp í ögn af köldu vatni
3 msk. sakè eða Martini dry
Þvoið kálið og skerið í fína
strimla. Hitið olíuna á wok-pönnu
eða breiðri og djúpri pönu sem á er
lok. Léttsteikið kálið í olíunni og
snúið því af og til. Bætið engiferi
(sem hefur verið skorið í fína
strimla), salti og pipar og brúnið við
vægan hita í 5 mín. Hellið kraft-
inum þá út á pönnuna, hyljið hana
með loki og látið allt saman malla
við vægan hita í 15 mín. Útbúið sós-
una þannig: Hrærið saman í skál
öllum hráefnum og blandið vel sam-
an. Eftir að kálið hefur mallað í sín-
ar 15 mín. hellið þá sósunni út á
pönnuna og látið malla í aðrar 5
mín. og hrærið vel í á meðan.
Á svölum haustdegi er gott að
verma kroppinn með heitri og hollri
súpu sem þessari. Elskaðu íslensku
kartöflurnar í allri sinni ófrýnd eins
og sjálfan þig! Þær breytast reynd-
ar í algjörar fegurðardísir í þessari
súpu undir parmesanslörinu.
Kartöflu- og
lauksúpa
Fyrir 4–6
4 msk. smjör
2 msk. ólífuolía
675 g laukur, fínt saxaður
1 kg kartöflur
1 og hálfur kjötkraftsteningur leystur
upp í 900 ml af vatni
3 msk nýrifinn parmesan
salt og nýmalaður pipar
Bræðið smjör og olíu saman á
pönnu við mikinn hita og gyllið
laukinn. Takið pönnu af hita.
Skrælið kartöflurnar og sjóðið í
kraftinum þar til þær eru vel mjúk-
ar. Hellið kartöflum ásamt krafti út
á pönnuna með lauknum og sjóðið í
aðrar 10 mín. Hrærið í á meðan.
Stráið ostinum yfir og berið fram
með nýbökuðu brauði.
Markaðsstemmning á haustdögum