Morgunblaðið - 25.09.2001, Blaðsíða 21

ÁRÁSIN Á BANDARÍKIN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 25. SEPTEMBER 2001 21
Miðvikudagurinn 26. september 2001
Haldin í Súlnasal Hótel Sögu
13:30-13:40 „Verður Ísland þinn vinnustaður í framtíðinni?“
Birgir Stefánsson, viðskiptafræðinemi.
13:40-14:10 „Samkeppnishæf starfsskilyrði“
Guðjón Rúnarsson, Samtökum
banka og verðbréfafyrirtækja.
14:10-14:40 „Eru efnahagsleg rök fyrir skattalækkunum?“
Bolli Þór Bollason, fjármálaráðuneytinu.
14:40-15:10 Kaffihlé.
15:10-15:40 „Breytingar á skattalegu umhverfi
í reikningsskilum“
Aðalsteinn Hákonarson,
framkvæmdastjóri KPMG.
15:40-16:10 Áhættusækið fjármagn:
Forsenda nýsköpunar og aðdráttarafl hugvits
Margeir Pétursson,
stjórnarformaður MP Verðbréfa.
Fundarstjóri: Sigurður Kári Kristjánsson
Styrktaraðilar:
Þekking á leið úr landi?
Ráðstefna viðskiptafræðinema
um skattaumhverfi á Íslandi
MENNIRNIR sem flugu farþega-
þotum á World Trade Center-
turnana í New York og Pentagon-
bygginguna í Washington eru af
nýrri kynslóð sjálfsmorðshryðju-
verkamanna og svo virðist sem þeir
séu reknir áfram af mjög svipuðum
hvötum og þeir ungu og oft lítt
menntuðu menn sem hafa framið
fyrri tilræði en þessir höfðu margfalt
betri þjálfun og mun háþróaðri tæki.
Vísbendingarnar, sem fyrir liggja,
um þá 19 menn sem grunaðir eru um
aðild að tilræðunum í New York og
Washington, benda til þess að sumir
þeirra að minnsta kosti hafi verið
eldri, betur menntaðir og mun fág-
aðri en fyrri sjálfsmorðsárásamenn,
að mati sérfræðinga í hryðjuverka-
rannsóknum í Bandaríkjunum og
Ísrael og víðar.
„Ellefti september þurrkaði út all-
ar fyrirframgefnu hugmyndirnar,“
sagði Brian Jenkins, sérfræðingur í
rannsóknum á hryðjuverka- og leyni-
þjónustustarfsemi við Rand-stofn-
unina í Santa Monica í Kaliforníu.
Sagði Jenkins að hann og aðrir sér-
fræðingar séu að snúa baki við þeim
forsendum sem þeir hafi hingað til
gefið sér um atferli og aðferðir sjálfs-
morðshryðjuverkamanna.
Þessar forsendur voru notaðar til
að byggja á öryggisráðstafanir
bandarískra stjórnvalda og annarra
stofnana heimafyrir og erlendis, að
sögn Jenkins, og nú þarf að endur-
skoða margar þeirra. Sjálfsmorðs-
árásir voru taldar ólíklegar í Banda-
ríkjunum vegna fjarlægðarinnar frá
átakasvæðum í heiminum og vegna
þess að hugsanlegir árásarmenn
voru ekki taldir þrífast vel í vestræn-
um samfélögum.
Einföldun
Sérfræðingar ítreka að það sé ein-
földun – jafnvel hættulegt – að tala
um nákvæma „persónuleikalýsingu“
á sjálfsmorðsárásarmönnum. En
engu að síður hefur ákveðið mynstur
komið í ljós með tímanum, eftir fjölda
ára og fjölda árása, en svo virðist sem
mennirnir sem frömdu hryðjuverkin
í Bandaríkjunum passi ekki í það
mynstur.
Sérfræðingarnir beina rannsókn-
um sínum nú mjög að Mohamed
Atta, 33 ára sem var meðal þeirra
sem taldir eru hafa rænt fyrri vélinni
sem flogið var á World Trade Center.
Vitað er að hinir flugræningjarnir
höfðu lært flug eða kynnt sér málefni
er tengdust flugi. Rannsóknin beinist
nú að því hvort Atta og 23 ára frændi
hans, Marwan al-Shehhi, kunni að
hafa gegnt forystuhlutverki í sam-
særinu. Báðir lærðu þeir rafmagns-
fræði við Tækniháskólann í Ham-
borg í Þýskalandi.
Þar til hryðjuverkin voru framin í
Bandaríkjunum hafði sennilega ekk-
ert land í heiminum orðið meira fyrir
barðinu á hermdarverkamönnum en
Ísrael. Ariel Merari, prófessor í
stjórnmálasálfræði við Tel Aviv-há-
skóla, sem skrifað hefur fjölda greina
um hryðjuverk, hefur komist að því
að meðalaldur palestínskra sjálfs-
morðsárásarmanna sem frömdu 34
tilræði á árunum 1993 til 2000 var 22
ár.
Aftur á móti virðist sem margir
þeirra sem frömdu tilræðin í Banda-
ríkjunum hafi verið vandlega undir-
búnir. Þeir dvöldu í marga mánuði
eða ár í Bandaríkjunum, og öfluðu
sér þekkingar og hæfni sem þeir síð-
an beittu gegn Bandaríkjamönnum.
Ehud Sprinzak, ísraelskur sérfræð-
ingur í rannsóknum á pólitískri öfga-
hyggju, sagði að sú mynd sem væri
að koma í ljós af mönnunum sem
frömdu tilræðin í New York hefði
komið sér „algerlega á óvart.“
„Hingað til hefur persónulýsingin
verið af tiltölulega ungum og næsta
ómenntuðum krökkum sem eiga
enga fjölskyldu og hafa sætt ströng-
um heilaþvotti eða aga af hálfu
klerka og hafa aldrei fengið að vera
einir af því að óttast hefur verið að
þeir myndu guggna,“ sagði Sprinzak,
sem er skólastjóri Lauder-skólans í
Herzliya í Ísrael.
„Þarna voru náungar sem lögðu á
ráðin í tvö ár eða lengur, sem fengu
(að mestu) að æfa sig frjálsir. Maður
myndi ætla að svona fólk, með þessa
menntun og á þessum aldri, myndi
hugsa sig tvisvar um áður en það
æddi út opinn dauðann.“
Ziad Abu-Amr, palestínskur þing-
maður og sérfræðingur í rannsókn-
um á íslamskri öfgastefnu, sagði að
engar skýrar reglur giltu um sjálfs-
morðsárásir en finna mætti tiltekin
mynstur. „Þetta er fólk sem trúir á
tiltekinn málstað og er reiðubúið að
deyja fyrir hann. Trúarbókstafurinn
og eftirsókn eftir endurlausn til að
þóknast Guði hafa þar mest að segja.
En hvorki í New York né í Palestínu
er hægt að horfa fram hjá pólitíska
markmiðinu. Þeir kenna Bandaríkj-
unum um ákveðna hluti og það er allt
tekið með í reikninginn.“
Hvatirnar kunna að vera af þjóð-
ernislegum toga, pólitískum eða
trúarlegum. Einhver illvígustu
sjálfsmorðssamtök síðari ára, að því
er nokkrir sérfræðingar segja, eru
Tígrasamtök tamíla á Sri Lanka sem
hafa myrt tvo þjóðhöfðingja og sært
þann þriðja, í þrem árásum.
Þótt breyting hafi orðið á því hvers
konar menn er um að ræða og hvers
konar aðferðum þeir beita er grund-
vallaratriðið í sjálfsmorðsárásum
samt enn það sama, segir Vincent
Cannistraro, fyrrverandi yfirmaður
hyrðjuverkaforvarna hjá bandarísku
leyniþjónustunni, CIA. „Þetta snýst
enn þá um það að einstaklingur eða
hópur fólks otar sprengju til að kom-
ast í gegnum öryggiskerfi eða hindr-
un og fyrirfer sjálfum sér um leið,“
sagði Cannistraro. „Þetta er skelfi-
lega öflugt vopn.“
Ekkert nýtt
En þetta er ekkert nýtt. Yoram
Schweitzer, ísraelskur sérfræðingur
í hryðjuverkaforvörnum, sagði að á
meðal þeirra sem hefðu beitt sjálfs-
morðsárásum væru gyðingar á
fyrstu öld og múslímar í Persíu á ell-
eftu öld, sem hafi notað aðferðina til
að útrýma óvinum og breiða út íslam.
Fyrsta sjálfsmorðsárásin í Miðaust-
urlöndum nútímans var framin 1983
af íslömskum öfgamönnum og beind-
ist gegn bandaríska sendiráðinu í
Beirút í Líbanon.
Seinna sama ár hófu sömu samtök,
Hezbollah, skipulagðar bílsprengjuá-
rásir á stöð bandaríska flotans og
franskra fallhlífarhermanna í Líb-
anon. Hátt í 300 manns féllu og
nokkrum mánuðum síðar hurfu
bandarískar hersveitir á brott frá
landinu. Árásin á stöðvar bandaríska
flotans og sá þáttur sem hún átti á að
fá Bandaríkjamenn til að verða á
brott frá Líbanon hljómaði sem her-
lúður í eyrum Hizbollah-manna og
fylgjenda þeirra, sagði Bruce Hoff-
man, sérfræðingur í rannsóknum á
hryðjuverkum og yfirmaður Wash-
ingtonskrifstofu Rand-stofnunarinn-
ar.
Frá 1983 og fram á mitt þetta ár
hafa um 300 sjálfsmorðsárásir verið
tilkynntar í heiminum, að því er
Schweitzer segir en hann starfar hjá
Rannsóknarmiðstöð í hryðjuverka-
forvörnum og alþjóðastjórnmálum í
Herzliya í Ísrael.
Ný kynslóð sjálfs-
morðsárásarmanna
Los Angeles Times.
Að mati sérfræðinga í
persónuleikalýsingum
og rannsóknum á
hryðjuverkaforvörnum
voru þeir menn, sem
frömdu hermdarverkin í
Bandaríkjunum, öðru-
vísi en þeir menn sem
hingað til hafa verið
taldir fremja sjálfs-
morðsárásir.
Reuters
Flugræningjar fljúga farþegaþotu United Airlines á suðurturn World Trade Center hinn 11. september sl.