Vísir - 05.01.1980, Blaðsíða 3

vísm
Laugardagur 5. janúar 1980
Þessi mynd var tekin á
þrettándafagnaði i Keflavik i
fyrra, en útlit er fyrir að enginn
slikur fagnaður verði f ár.
Visismynd-.Heiðar Baldursson
rota
jól-
ín!
Huglelðiiig
um
þrettándann
3
Þrettándinn er stytting úr
„þrettándi dagur jóla” og var
hann talinn fæðingardagur
Jesú. En þegar sú tign var af
honum tekin og 25, desember tal-
inn fæðingardagur frelsarans I
staðinn, hiaut hann viröingar
heitið „epiphania”, opinberun.
Þá var látið svo heita, að
Kristur hefði á þessum degi
opinberast með þreföldum hætti
hér á jörðu: með tilbeiöslu
vitringanna, skirninni i Jördan
og brúðkaupinu i Kana. Vegna
fyrsttöldu opinberunarinnar
heitir þrettándinn á sumum
málum „dagur hinna þriggja
heilögu konunga”.
Þá hefur dagurinn verið kall-
aður „gömlu jólin” sumstaðar á
landinu. Vera kann að það heiti
stafi af þvi, að árið 1700 var allt
tlmataliö fært tð um 11 daga og
að þá hafi sumt fólk átt erfitt
með aö botna i þeirri röskun.
Samkvæmt þjóðtrúnni gerist
ýmislegt á þrettándanótt. Álfar
bregða á leik, kýrnar tala á
básunum og vatn verður að víni,
en þvl miður aðeins sem
snöggvast. Þá er talið vænlegt
að liggja á krossgötum, en það
taldist f fyrndinni til gaidra og
fordæðuskapar og var viða
bannað með lögum að viðlagðri
steikingu yfir hægum eldi.
Allt þetta, og margt til, sem á
að gerast á þrettándanótt, á
einnig við um áramótin. Menn
greinir á um hvort þetta eigi
aðeins við um þrettándakvöldið
eða að þetta gerist aðeins á
nýársnótt, aðrir telja báðar
næturnar jafnar að þessu leyti
og bæta þar að auki við jólanótt-
inni.
Hvað sem þvi iiður, er
þrettándinn siðasti dagur jóla
og þá fer siðasti jóiasveinninn
til fjalls. Oftast var (og er) mik-
iðum dýrðir, vel haldið úl i mat
og drykk og mikiö spiiað. Það
var stundum kallað að rota
jólín.
Þrettándafagnaðir eru orðnir
siðvenja á mörgum stöðum á
landinu, ómissandi þáttur i
bæjarlifinu. Annars staðar eru
engar slikar skemmtanir haldn-
ar og þ-ettándinn likur öðrum
dögum, nema hvað sumir taka
niður jólaskrautið i húsum si'n-
um og hafa ögn meira fyrir
matnum.
Enginn þrettándafagnaður er
til dæmis i' Reykjavik, stærsta
bæjarfélagi landsins. Við
höfðum samband við nokkra
staði Uti á landi, þar sem
þrettándafagnaður er orðinn
hefð og forvitnuðumst um
hvernig menn þar ætluöu aö
halda upp á þrettándann.
Dúndurstuð í Eyjum
1 Vestmannaeyjum er jafnan
mikið um að vera á þrettándan-
um og óvist að annars staðar á
landinu sé meira um dýrðir,
enda tekur obbinn af bæjar-
bUum þátt i fagnaðinum.
„Þetta er i 31. skipti, sem
íþróttafélagið Týr sér um
þrettándagleðina”, sagði
Guðmundur Þ.B. Ólafsson,
formaður Týs.
„Það er byrjað með þvi, að
kveikt er á risastórum stöfum i
fjallinu Há, og þar stendur
TÝR. Þarna logar fram eftir
kvöldinu. Siðan koma þrettán
jólasveinar meö blys af fjöllum
ofen og á meðan þeir koma sér
niður, er mikil flugeldasýning.
Þá koma Grýla og Leppalúði
ásamt einum jólasveini akandi I
skrautvagni. Fólkið safnast
aftan við skrautvagninn og
gengur fylktu liði um bæinn.
Fyrst er gengið að elliheimilinu
og þar verður dansað i kringum
jólatré og skotið flugeldum fyrir
vistmenn. Þá er gengið upp á
malarvöllinn við Löngulág. Þar
er mikill bálköstur og verður
kveikt i honum. Við bálköstinn
bætast i hópinn álfar, tröll og
alls kyns forynjur. Við bálköst-
inn verður mikið dansað og
mikið sungiö og Lúðrasveit
Vestmannaeyja leikur.
Skemmtunin við Löngulág lýkur
meðglæsilegri flugeldasýningu.
Siðan er gengið að sjúkra-
húsinu og flugeldum skotið á loft
fyrir sjúklingana. Eftir það
hverfa jólasveinar til fjalla og
skemmtuninni lýkur.
Þeir aðilar, sem leggja Tý lið
við þessa skemmtun eru
Samkór Vestmannaeyja,
Kirkjukórinn og Lúðrasveit
Vestmannaeyja. Og bæjar-
sjóður tekur þátt i kostnaðinum.
Þrettándagleðin er alltaf
stórviðburður i Vestmannaeyj-
um og þorribæjarbúa tekur þátt
i göngunni eða fylgist með
gleöinni á einn eða annan hátt
og er oftast „dúndurstuð” í Eyj-
um á þrettándanum.”
Mosfellingar flýta
þrettándanum
um einn dag
Karlakórinn Stefnir og
Leikfélagið I Mosfellssveit
standa fyrir þrettándafagnaði i
Mosfellssveit. Hjónin Sigriður
Þorvaldsdóttir og Lárus Sveins-
son hafa allan veg og vanda af
uppfærslu skemmtiatriöa, sem
veröa flutt í Félagsgaröi í Kjós.
„Þaö verður ýmislegt til
skemmtunar, kórsöngur, hljóð-
færaleikur, upplestur og leik-
sýning, auk flugeldasýningar og
brennu”, sagði Sigriður
Þorvaldsdóttir.
„Karlakórinn Stefnir syngur
karlakóralög og jólalög. Þá
verður leikið á lágfiðlu og pianó,
Leikfélag Mosfellssveitar flytur
ljóð og leikþátt og ávörp verða
flutt.
Um miðnætti verður kveikt á
bálkesti og vegleg flugeldasýn-
ing verður á meðan bálköstur-
inn brennur. Alfar dansa kring-
um köstinn að góöum og
gömlum sið.
Stefnur (eiginkonur
kórfélaga) munu bera fram
veitingar, kaffi og heimabakað
brauð. A eftirveröur svo stiginn
dans i félagsheimilinu.”
Þetta er I þriöja skipti sem
slíkur þrettándafagnaður er
haldinn i Mosfellssveit. En Mos-
fellingar flýttu þrettándanum
um einn dag að þessu sinni til
þessað geta stigið dansinn leng-
ur fram eftir nóttu, og verður
fagnaðurinn þvi haldinn i kvöld.
Sætaferðir verða frá
Brúarlandi aö Félagsgarði
klukkan 20 og 20.301 kvöld.
Diskójólasveinar
á Akureyri
Akureyringar láta sig ekki
muna um það og kveikja I
Noröurpólnum á þrettándanum.
Norðurpóllinn er gamalt
timburhús,sem varrifið og flutt
á bálköst sem er á Iþróttasvæði
Þórs I Glerárhverfi.
„Það verða hátt á annað
hundraö manns sem leggja
hönd á plóginn til að þrettánda-
gleðin verði sem glæsilegust”,
sagði Haraldur Helgason, for-
maður Þórs, en félagið hefur
haldið þrettándaskemmtanir á
Akureyri áratugum saman.
„Alfar munu dansa við bál-
köstinn og jólasveinar, púkar og
tröll koma i heimsókn. Þá munu
skátar sjá um geysivandaða og
glæsilega flugeldasýningu.
Alfakóngur og álfadrottning ,
koma akandi inn á svæðið.
Þá ætlum við að leiða saman
nýja timann og gamla timann,
þvi diskódansandi jdlasveinar
ætla aö koma i heimsókn. Það
verða þvi hefðbundnir jóla-
sveinarog diskójólasveinar sem
leiða saman hesta sina”.
Þrettándagleðin á Akureyri
hefst klukkan fimm og á aö vera
lokið um sjö leytið. Selt verður
inn á svæðið og aðgangseyrir
verður þúsund krónur fyrir börn
og fimmtán hundruð fyrir
fullorðna.
Glæsilegir hljómleikar
á Selfossi
ÞrettándahátiðSelfyssinga að
þessu sinni verður aðallega I
formi hljómleika. Þeir verða
haldnir I iþróttahöllinni á
Selfossi klukkan 22. Agóði af
þessum tónleikum rennur
óskiptur til Steindórs G. Leifs-
sonar, ungs Selfossbúa sem hef-
ur dvalið á sjúkrahúsi siðast-
liðin þrjú ár vegna afleiðinga
umferðarslyss.
Aður en hljómleikarnir
hefjast, eða klukkan 20, hefst
dagskrá ungmennafélagsins
með blysfór frá Tryggvaskála.
Gengið verður aö Iþrdttavellin-
um, þar sem fram fer álfadans,
flugeldasýning og kveikt verður
á bálkesti.
Allir skemmtikraftarnir, sem
fram koma á hljómleikunum i
iþróttahöllinni, gefa vinnu sina,
en þeir eru Brimkló, Brunaliðið,
Halli og Laddi, HLH-flokkurinn,
Rut Reginalds, Strengjasveitin
og fleiri. Sætaferðir verða frá
Hveragerði, Stokkseyri og
Eyrarbakka og verður fritt far.
— ATA
Clnb
STÓIAR
(!R BEVKIOG CANVAS
AÐKIÍNS KR-