Vísir - 15.01.1980, Blaðsíða 12

VÍSIR
Þriðjudagur 15. janúar 1980
12
VÍSIR
Þriöjudagur 15. janúar 1980
13
Sú var tiðin, að gamalt fólk til sveita hélt að veðurfræðingar gætu haft
áhrif á veðurfarið til hins betra. Fengu þeir þá jafnvel ákúrur, ef veðrið
brást og það gerði ofsarok með fimbulkuida og stórhrið.
Liklegaer þessi „magiski” skiiningur á starfi veðurfræðinga svo gott sem
úr sögunni, en þó er ekki vist að menn geri sér grein fyrir hvernig starfi
þeirra er háttað — að nútima veðurþjónustu er margslungið net upplýs-
ingasöfnunar og túlkunar þeirra upplýsinga. Okkur fannst þvi við hæfi að
gera nokkurt veður úr starfi Veðurstofu íslands og heimsóttum hana einn
„góðan” veðurdag þegar útsynningsél buldu þar á gluggum.
Allt frá Nuuk til
Feneyjar.,
Borþór Jónsson, veöurfræöingur
og deildarstjóri veöurstofunnar á
Keflavlkurflugvelli, fylgdi okkur
um húsakynni Veöurstofunnar og
hófum viö feröina á fjarskipta-
deildinni , en þar er tekiö á móU
öllum veöurskeytum, innlendi/m
sem erlendum, sem berast til
Veöurstófunnar.
,,Við fáum veöurskeyti á
þriggja tima fresti frá 11 stööum
á landinu, en alls eru það um 40
veöurathugunarstöövar, sem
senda skeyti daglega. Hingaö
fáum við einnig skeyti frá útlönd-
um,en einnig frá skipum og flug-
vélum og jafnvel veöurtunglum”.
Þessar upplýsingar, sem berast
til Veðurstofunnar, koma frá
stöðum úti um allan heim, eöa allt
frá Nuuk á Grænlandi til Feneyja
á Italiu. Þær koma flestar á
fjarrita, en slöan skráir tölva
þessar upplýsingar og prentar
þær. Slðan tekur veðurspárdeild-
in viö þeim og skráir á veöurkort.
Veðurspár allt að 5 daga
fram í timann.
Þegar við komum á
veöurspárdeildina voru aðstoðar-
menn veöurfræöinganna I óða önn
aö færa „tólf-veöriö” inn á kort,
þ.e.a.s. upplýsingar, sem borist
höföu um veöriö kl. 12 á hádegi.
Þær eru siöan notaöar, þegar
næsta spá er gerö.
„Viö gerum venjulega 24 tima
spár daglega, en einnig eru
gerðar spár á 48 tima fresti”,
sagöi Borgþór. Hins vegar gera
Bandarikjamenn allt aö fimm
daga spár og fáum viö þær frá
bandarisku veðurstofunni”.
— Hversu áreiöanlegar eru
þær?
„Þær geta sagt meö þó nokkuö
mikilli nákvæmni fyrir um
veöriö, en þegar þær bregöast eru
þær lika kolrangar”.
Eins og áður segir gerir Veður-
stofan 24 og 48 tima spár, en þar
aö auki eru svo geröar minni spár
átta sinnum á sólarhring. Eins og
gefur að skilja eru þær ná-
Texti: Halldór
Reynisson
Myndir: Jens
Alesanders-
son.
kvæmari en langtimaspárnar.
Þær eru sendar út i útvarpi jafn-
óöum og þær eru geröar, en að
auki eru svo sendar út aövaranir,
ef óveöur er i aðsigi.
Að spá i veðrið.
En hvernig veröa veöurspár
til?
Þegar aöstoöarmenn veöur-
fræöinganna hafa fært inn á kort
nýjustu veðurfregnir, tekur vakt-
hafandi veöurfræðingur viö.
Ókunnugir kynnu aö ætla aö nú
settust veöurfræðingarnir út i
glugga og gáöu til veöurs (stærö
glugganna á spádeildinni kynni
aö staðfesta þessa skoöun) — en
svo er nú ekki.
Veöurfræöingurinn staösetur
fyrst lægöir og hæöir á veöur-
kortiö á grundvelli þeirra upplýs-
inga, sem hann hefur. Slöan tekur
hann fram háloftakort, sem sýnir
vindstrauma i 5 km hæö, eöa
miöja vegu I andrúmsloftinu. 1
þessari hæö eru vindstraumar
mun stööugri en niöri viö yfir-
boröiö og gefa þeir þvi góöar vis-
bendingar um þaö, hvernig lægðir
og hæöir kunna að hreyfast, og
breytast.
A þessum upplýsingum, ásamt
eölisfræöilegum formúlum og
veöurfræðiiegum galdrastöfum
sem leikmanni eru huldir, byggja
þeir siðan spár sinar og láta sól-
ina skina eöa regniö dynja, jafnt á
réttlátum sem ranglátum.
Kominn er þefur i kopp-
inn minn
1 gömlum sögum okkar Islend-
inga er oftsinnis talaö um aö
menn hafi verið veöurglöggir og
getaö sagt fyrir um veöur. Viö
spuröum Borgþór, hvaö hæft væri
I sliku:
„Jú, þaö er rétt aö ýmsir
gamlir menn voru veöurglöggir
og fóru þeir þá gjarnan eftir
skýjafari. Þó töldu sumir sig geta
fundiö þetta út með þvi aö hlusta
eftir lækjarniö eöa þyti vinda,
hversu mikið sem er nú aö marka
slikt.
Ég læröi eitt sinn góöa visu sem
lýsir einniitt slikum óvenjuleg-
um aöferöum viö aö segja fyrir
um veður:
Veltast f honum veörin stinn
veiga mælti skoröan
Kominn er þefur í koppinn minn,
kemur hann senn aö noröan.
Erum við að fara inn i
nýtt kuldaskeið?
Af veburspárdeild hverfum viö
á veðurfarsdeild, en sú deild sér
um aö afla og halda til haga upp-
lýsinum um veöurfar og veður-
farsbreytingar yfir langan tima.
Viö spurðum Þóri Sigurösson,
deildarstjóra veöurfarsdeildar.
hvort hægt væri aö sjá eitthvert
munstur i veöráttu yfir langan
tima.
„Það er erfitt aö segja til um
þaö, en hins vegar hafa menn
talaö um, aö seinni hluti hverrar
aldar sé kaldari en sá fyrri. Hvaö
sem hæft er I þvi, þá var seinni
hluti 19. aldar kaldari en sá fyrri
og nú, eöa allt frá árinu 1964,hefur
veriö töluvert kaldara en var á
fyrri hluta þessarar aldar.
Hins vegar ná veöurathuganir
svo skammt aftur I timann, aö
erfitt er aö segja til um þetta meö
nokkurrri vissu. Veöurathuganir
hérlendis hófust ekki fyrr en um
1800 og voru þá lauslegar, en
reglulegar veöuratbuganir hófust
hér á landi áriö 1845 og þá I
Stykkishólmi”.
Veöurfarsdeild Veöurstofunnar
gefur út skýrslur yf ir veöurfar og
heldur til haga öllum upplýsing-
ingum sem berast Veöurstofunni
um veöur. Þá sinnir þessi deild
þvi ovenjulega hlutverki aö gefa
út vottorö um veöurfar vegna
málareksturs. SagöiÞdrir aöá sl.
ári hefðu þeir gefiö út um 50 slik
vottorö og þá aðallega vegna um-
feröarslysa eöa sjóslysa.
Veðurþjónustan á ís-
landi kostar nær millj-
arð.
Auk þeirra deilda, sem hér
hefur veriö vikiö aö, eru á Veður-
stofunni tækjadeild, sem annast
allan veöurathugunarútbúnaö og
annast þar ýmislegt, sem snertir
allar þær veöurathugunar-
stöövar sem eru út um allt land.
Þá er hafisdeild, sem annast haf-
isathuganir og jaröskjálftadeild,
sem annast jaröskjálftamælingar
og athuganir.
„Hér á Veðurstofunni starfa
alls um 50 manns og eru þá ekki
taldir meö veöurathugunarmenn
úti á landi, en þeir eru um 140”,
sagöi Hlynur Sigtryggsson,
veðurstofustjóri, þegar viö spurö-
umst fyrir um umfang Veöurstof-
unnar.
Hlynur sagöi aö á landinu væru
um 40 skeyta- og veðurathug-
unarstöðvar, 50 stöövar sem
mældu úrkomu og sendu upplýs-
ingar um hana mánaöarlega, en
aö auki væru svo um 40 skip sem
sendu veðurathuganir, þegar
þeim þætti henta.
En hvaö skyldu öll þessi veöur-
þjónusta kosta? Hlynur fræddi
okkur á þvi, aö á sföasta ári heföu
veriö áætlaöar 972 milljónir króna
til Veðurstofunnar, en þar af
fengjust endurgreiddar frá út-
löndum 255 milljónir vegna
veðurþjónustu viö islenska flug-
sflórnarsvæöiö.
„Þessi mikli kostnaöur viö
veöurathuganir er i beinu hlut-
falli viö þá miklu þjónustu, sem
kallaö er á. Viö búum á misveöra-
sömu landi, þar sem litið er um
veðurathuganir á ýmsum mikil-
vægum stööum og verðum viö aö
Jenný Pétursdóttir, aöstoðar-
maöur veðurfræöinga, les hér af
úrkomumæli Veöurstofunnar i
Reykjavik.
sjá helstu atvinnugreinum
þjóðarinnar eins og fiskveiöum og
landbúnaöi, ásamt og meö fluginu
fyrir fullnægjandi upplýsingum
um veöur, þar sem það hefur
mikiö aö segja I þessum atvinnu-
greinum” sagöi Hlynur Sig-
tryggsson, veöurstofustjóri, aö
lokum.
Loks er veðurspáin send út á öldum ljósvakans: Sigriöur ólafsdóttir er
hér aö lesa veöurspána f útvarpiö.
Og hér eru „spámennirnir”: Knútur Knudsen, vakthafandi veöurfræöingur spálr hér þó frekar i
myndavélina en veðrið, en standandi hjá honum er Borgþór Jónsson.veöurfræöingur.
Hingaö berast veðurathugunarskeytin og er þeim safnaö inn á tölvu. Sveinn Magnússon fjarskipta
maöur meö veöriö á hádcgi á skerminum hjá sér.
Og svona Htur veöriöút — suö-vestan kaldiog él,