Vísir - 07.02.1980, Blaðsíða 9

VÍSIR
Fimmtudagur 7. febrúar 1980
1170 voru neyddir til þess að setjast
niður í röð. Að baki þeim stóðu sov-
éskir f oringjar og afganskir stjórnar-
hermenn. — „Skjótið!" öskraði rúss-
neski yfirmaðurinn, Kalashinikov-
rifflarnir geltu í fimm mínútur.
Karlmennirnir í sveitaþorpinu Ker-
ala voru dauðir. Þegar bergmálið af
síðasta skotínu hafði dáið út, var
kyrrðin næstum áþreifanleg andar-
tak. Svo drundi í jarðýtunum. Líkum
ji
þessara 1170 var skóflað ofan í!
fjöldagröf. Til verksins var gengiði
með köldu blóði eins og hverjum öðr- ■
um skurðgreftri. Þannig voru f jölda- J
morðin í Kerala. j
Þessir 1170 voru drepnir að morgni I
20. apríl 1979. Hann var helgidagurj
hjá múhameðsmönnum. Þessir mennj
gátu enga björg sér veitt. Þeir vorul
vopnlausir. I
Fjöldamorð í Afganistan
JARÐÝTURNAR HUSLUÐU 1170 LÍK KARLMANNA Þ0RPSINS KERALA
Kerala er afganskt þorp i
Kunarhéraði, 190 km norðaust-
ur af höfuðborginni Kabul og
um 20 km frá Raghai-skarðinu
við landamæri Pakistan.
Daginn áður, 19. april, höfðu
verið harðir bardagar milli
skæruliða og stjórnarher-
manna skammt frá þorpinu,
sem var undir eftirliti komm-
únistastjórnar Tarakis og
Amins. Ibúar þorpsins, um
5000aðtölu,láguundir sterkum
grun um stuðning við skæru-
liða, sem og reyndar rétt var. 1
hegningarskyni fyrir það voru
fjöldamorðin i Kerala framin.
bar voru sjö sinnum fleiri
drepnir en i My Lai i Vietnam.
Þrisvar sinnum fleiri en
nasistar drápu i Lidice.
Það er fyrst núna á siðustu
dögum, að umheimurinn fær
fréttir af blóðbaðinu. Fjórir
fréttamenn vestrænna blaða
fengú upplýsingarnar hjá
flóttafólki frá Kerala, sem flúði
inn á Bajaur-svæðið i norðvest-
urhluta Pakistan. Það hérað er
lokað ferðamönnum vegna á-
taka milli ættflokka á þeim
slóðum.
Sjónarvottar
Þessir fjórir fréttamenn
sem yfirheyrðu flóttafólkið frá
Kerala og fengu þar skýrslur
fólks, sem séð hafði atburðina
eigin augum, voru Edward
Girardet frá Christian Science
Monitor, Nicholas Profitt frá
Newsweek, Rauli Virtanen frá
Helsingin Sanomat, og höfund-
ur þessarar greinar, Kaare
Verpe frá norska blaðinu
Mor genbladet.
Þeir spurðu flóttafólkið i
þaula til þess að sannreyna
framburð þess, og reyna að fá
sem gleggsta mynd af þvi, sem
skeði, þegar sovéski foringinn
fyrirskipaði aftökur allra full-
orðinna karlmanna i Kerala.
„Faðir minn og ég vorum
dregnir út úr húsinu okkar
klukkan niu að morgni helgi-
dagsins 20. april, sem var
föstudagur. Það voru stjórnar-
hermenn, sem sóttu okkur.
Þeir sögðu, að óskað væri við-
ræðna við þorpsbúa vegna at-
burðanna daginn áöur. Við vor-
um reknir niður á völl inni i
þorpi. Þangaö dreif að hundr-
uð: ’ annarra þorpsbúa.
Konur og börn voru lokuð inni
i moskunni, sem stendur við
völlinn”, segir Nabib Modez
Khra, átján ára skólapiltur frá
Kerala.
„Þegar við komum á völlinn,
sveimaði þyrla þar yfir okkur
allan timann. Þar voru á þriðja
hundraö stjórnarhermenn, og
sjálfur sá ég þrjá sovéska
hernaðarráðgjafa. Völlurinn
var umkringdur skriðdrekum
og brynvöröum liðsflutninga-
bilum”, heldur Nabin áfram,
sem viðurkennir, að hann hafi
orðið hræddur. Hann reyndi að
spyrja afganska liðsforingj-
ann, sem næstur honum stóð,
um leyfi til þess að yfirgefa
staðinn.
Liðsforinginn svaraði engu,
hann var i samræðum við aðra.
„Ég notaði þá tækifærið til
þess að laumast út af vellin-
um”, segir Nabib, en faðir
hans, fimmtugur opinber
starfsmaður, Golman Khra að
nafni, varð eftir. — Mennirnir á
vellinum voru neyddir til þess
að setjast á hækjur sinar. Af
þeim voru teknar ljósmyndir,
og siðan hörfuðu hermenn-
irnir, sem næstir þeim stóðu,
nokkra metra aftur á bak. Sov-
éski foringinn, sem stóð að baki
þeim ásamt um hundrað her-
mönnum, gaf þá fyrirmælin um
að skjóta.
„Ég fékk mig ekki til þess að
horfa á þetta, heldur sneri mér
undan. Skothriðin varði að mér
fannst óratima, en hefur
kannski verið fimm minútur”,
segir Nabib, sem hvergi fékk
komið auga á föður sinn, þegar
hann loks sneri sér við aftur. Á
vellinum lágu yfir þúsund lik.
Faðir hans var á meðal þeirra,
sem jarðýturnar skófluðu sið-
an ofan i eina fjöldagröf.
i kvenmannsfatnaði
,,t ringulreiðinni, sem á eftir
fylgdi”, segir Nabib, „notaði ég
tækifæriö til þess að koma mer
burt. Ég fór inn i moskuna, og
þar fékk ég hjá konunum föt,
svo að ég gæti dulbúið mig likt
þeim”.
Nabib segir, að fleiri hafi
ætlað að reyna sama bragð, en
stjórnarhermennirnir leituðu
eftir á meðal kvennanna og
fundu nokkra þessara. Þeir
voru leiddir út úr moskunni.
Nabib telur, að þeir hafi senni-
lega verið drepnir, þótt hann
sæi það ekki eigin augum.
Flestir hermennirnir hurfu á
braut skömmu siðár.
„Flestir hinna eftirlifandi
flúðu i skelfingu sinni eftir
þennan atburð yfir fjallið til
Bajaur i Pakistan”, segir
Nabib, sem beið ekki boðanna
sjálfur, heldur hélt strax af
stað.
Nabib er fjarri þvi eini sjón-
arvotturinn. Abdul Lafit, um-
ferðarlögregluþjónn, var. að
sinum vanastörfum, þegar
þrjátiu brynvaröir bilar komu
til Kerala. Hann staðfestir
sögu Nabib. Fréttamennirnir
yfirheyrðu hann, þar sem þeir
fundu hann annars staðar i
Bajaur. Flóttafólkið frá Ker-
ala er dreift þar yfir stórt
svæöi.
„Mennirnir áttu sér einskis
ills von, þegar þeir voru dregn-
Afganskur hirðingi. Þeir þykja harðgeröir karlar.sem halda sig
aðallega uppi á hálendinu, en eru þó stundum i ferðum milli fjall
anna til þess að höndla með geitur og sauðfé á mörkuöunum. Þeir
hafa tekiö snarplega á móti innrásarliðinu.
i dag er fjöldi barna foreldra-
laus eftir fjöldamorðin i Kerala
og aðra atburði í Afganistan.
Þau eru nú upp á bláókunnugt
fólk komin.
ir til aftökunar. Þeir hrundu
niður eftir stutta skothrið og
jarðýturnar sáu svo um af-
ganginn. — Saga Lafits kemur
heim og saman við lýsingu
Nabibs. Hann bætir þvi þó við,
að hann hafi séð konurnar
koma út úr moskunni eftir
skothriðina til þess að sækja lik
manna sinna. Hermennirnir
fældu þær frá með þvi að
skjóta af byssum sinum upp i
loftið. Þegar konurnar gengu
út á völlinn höfðu þær haldið
kóraninum, hinni helgu bók mú-
hameðstrúarmanna, á lofti.
Fréttamennirnir spurðu
Abdul Lafit að þvi, hvers vegna
hann hefði ekki verið skotinn
eins og aðrir karlmenn þorps-
ins. Hann hélt, að það hefði ver -
ið vegna þes s, að hann var álit-
inn tryggur lögreglumaður og
ekki grunaður um hjálp við
skæruliðana.
Rússar án
tignarmerkja
„Af hvaða tign var sovéski
yfirmaðurinn?”
„Það veit ég ekki”, segir
Lafit og heldur þvi fram, að
sovésku foringjarnir hafi ekki
borið nein tignarmerki, né hin-
ir rússnesku hernaðarráðgjaf-
ar yfirleitt. Sjálfur hafði hann
séð sovéska stjórnandann
skammt frá sér sex sinnum á
undanliðnu hálfu ári fyrir
fjöldamorðin. Hann var oft i
Kerala.
Lafit var einnig meðal
þeirra,. sem flúðu strax til
Pakistan, eða eins fljótt og
hann kom þvi við. Hann lét
fréttamönnunum i té nöfn
afgönsku yfirmannanna, sem
voru samsekir i fjöldamorðun-
um. Nismodin var yfirmaður
lögregluliðsins, og Muhammed
Sadek stjórnaði hermönnunum.
Það er erfitt að fá múham-
eðskonur til þess að tala við
sig, en fréttamennirnir fengu
Bibi Rakhana, 45 ára konu frá
Kerala, til þess að segja frá.
Hún missti mann sinn og fjóra
bræður i fjöldamorðunum i
þorpinu. Nú er hún ein með
fimm drengi og fjórar telpur á
framfæri.
Hún segir, að konurnar hafi
verið reknar inn i moskuna, en
mennirnir voru reknir frá
þeim. — „Við heyrðum skot-
hriðina, og héldum að skjóta
ætti okkur lika. 1 örvæntingu
okkar tókum við kóraninn og
fórum út til þess að mæta
dauða okkar. Þegar okkur
skildist að ekki ætti að drepa
okkur, vildum við taka lík
manna okkar, en við vorum
reknar burtu. Hins vegar
gerðu þeir okkur ekkert mein.
Ég fór með börnin til
Muhammeds Shaib, frænda
mins, sem bjó skammt utan
þor.psins, og hann flutti okkur
hingað”.
Þetta segir Bibi Rakhana, en
fréttamennirnir hittu einnig
frænda hennar, Muhammad
Shaib, sem staðfesti, að hann
hefði tekið við Bibi og flutt hana
og börnin yfir landamærin.
Rolhamman er 26 ára og
kenndi við skólann i Kerala.
Fréttamennirnir spurðu hann
þvi hann væri i Pakistan. Hann
sagðist hafa búið tvo kilómetra
utan við Kerala, en heyrt skot-
hriðina þaðan 20. april. Til hans
komu þó engir hermenn. —
„Mér varð þó um og ó, og ákvaö
að flýja”, sagði Rolhamman.
Blaðamennirnir hittu fleiri;
sem heyrt höfðu skothriðina.
T.d. yfirmann stærsta fyrir-
tækis Kerala, en hann heitir
Jan Madjero. Hann talar bæöi
frönsku og ensku, en hann hafði
ekkert séð með eigin augum.
Hann bjó handan árinnar, sem
rennur i gegnum Kerala. Hann
heyrði hins vegar skothriðina
og skildi, hvaö um var að vera.
Fólk hafði raunar kviðið
hefndaraðgerðum lengi, þvi að
menn i Kerala höfðu hjálpað
skæruliðum á allan máta. A þvi
svæði bar aðallega á skæru-
liðahópnum Jamait-i-íslami.
Svörin á reiöum
höndum
Fréttamennirnir segja, að
það hafi gengið nærri þeim að
þaulspyrja þetta ógæfusama
fólk og jafnvel rengja, en önnur
tök áttu þeir ekki á þvi aö sann-
prófa framburði þeirra. Svörin
voru þó alltaf á reiðum hönd-
um, skýr og skilmerkileg og á-
vallt samkvæm sjálfum sér.
Þeir hittu foreldralaus smá-
börn, sem eru nú upp á blá-
ókunnugar manneskjur komin.
Þetta var allslaust fólk. Stálp-
aðri drengirnir voru stað-
ráðnir i aö snúa við og berjast
siðar með skæruliðum.