Vísir - 18.02.1980, Blaðsíða 8

vísm
Mánudagur 18. febrúar 1980.
8
utgefandi: Reykjaprent h/f
Framkvæmdastjori: Davið Guömundsson
Ritstjorar: Olafur Ragnarsson
Höröur Einarsson
Ritstjórnarfulltruar: Bragi Gudmundsson, Elias Snæland Jonsson.
Frettastjori erlendra fretta: Guðmundur G Petursson.
Blaöamenn: Axel Ammendrup, Halldor Reynisson, Jonina AAichaelsdottir, Kaír.n
Palsdottir, Pall AAagnusson, Sigurveig Jonsdottir, Sæmundur Guðvinsson
iþrottir: Gylfi Kristjansson og Kjartan L Pálsson.
Ljosmyndir: Gunnar.V. Andre'sson, Jens Alexandersscn.
Utlil og honnun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson, AAagnus Olatsson
Auglysinga og sölustjori: Pall Stefánsson
Dreifingarstjori: Siguröur R. Petursson.
Auglysingar og skrifstofur:
Siöumula 8. Simar 86611 og 82260.
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4, simi 86611.
Ritstjorn: Siöumula 14, simi 86611 7 linur.
Askrift er kr. 4.500 a manuði
innanlands.
Verö i iausasölu
230 kr. eintakiö.
Prentun Blaöaprent h/f
verður frlður á vinnumarkaðnum?
Kristján Thorlacius, formaður BSRB. Haraldur Steinþórsson, framkvæmdastjóri
BSRB. Guðmundur J. Guðmundsson, formaður Verkamannasambandsins. Snorri
Jónsson, forseti ASl. Hvaða sjónarmið verða nú ofan á hjá þessum mönnum? Knýja
þeir fram kauphækkanir á grundvelli kröfugerðar sinnar? Halda þeir að sér höndum og
reyna að þóknast samherjum sinum í rlkisstjórninni? Eða eiga einhverjir þessara
manna e.t.v. óuppgeröar sakir við öfl innan rikisstjórnarinnar?
Verður friður á vinnu-
markaðnum næstu misserin?
Eða hef jast kaup- og kjaradeilur
og e.t.v. verkföll innan tiðar?
Þessar spurningar brenna á
vörum manna alls staðar um
landið, enda eru nú allir kjara-
samningar lausir, bæði samn-
ingar opinberra starfsmanna og
samningar á hinum almenna
vinnumarkaði.
Heildarsamtök launþega, ASÍ
og BSRB, hafa þegar sett fram
helstu kjarakröfur sínar, og sé
litið á þær annars vegar og
sjónarmið vinnuveitenda þeirra
hins vegar, getur útlitið varla tal-
ist friðvænlegt. BSRB setti þegar
í haust fram himinháar kröfur,
þar sem krafist var 17—39%
hækkunar á grunnlaunum, auk
vísitöluhækkana á laun. Kröfur
ASÍ, sem þó er óvíst, hvort eru
endanlegar eða tæmandi, virðast
vera mun hófsamari, þó með
þeim fyrirvara, að aðrir hópar
fengju ekki meiri hækkanir.
Ríkisstjórnin hefur nú svarað
kröfum BSRB, að vísu ekki
formlega, heldur í blaðayfirlýs-
ingum. Bæði Ragnar Arnalds
f jármálaráðherra og Steingrím-
ur Hermannsson sjávarútvegs-
ráðherra hafa sagt: „Það er eng-
inn grundvöllur fyrir grunn-
kaupshækkunum."
Ef við völd hefði verið ríkis-
stjórn, þar sem Framsóknar-
flokkurinn og Alþýðubandalagið
ættu ekki sæti, er hætt við, að
bæði þessir menn og fyrirsvars-
menn launþega væru búnir að
svara þessari yfirlýsingu í
hæðnistón: „Þetta er nú bara
gamla vinnuveitendaviðkvæðið."
Engar slíkar raddir heyrast
enn þá, að sjálfsögðu ekki frá
hinni pólitísku forystu Alþýðu-
bandalagsins og ekki heldur frá
launþegaforystunni. En áreiðan-
legar heimildir herma, að launa-
málaforysta BSRB, sem er í
nánu sambandi við hina svoköll-
uðu menntamannaklíku, sem
stjórnar Alþýðubandalaginu,
vilji nú gjarnan reyna að finna
einhver ráð til þess að gleyma
stóru orðunum frá í haust. Að
sjálfsögðu voru kröfur þeirra
gjörsamlega óraunhæfar, þó að
Lúðvík Jósepsson, formaður
Alþýðubandalagsins, fagnaði
þeim reyndar mjög, þegar þær
voru settar f ram. En hann reikn-
aði víst ekki með því á þeim tíma,
að það kæmi í hlut flokksbróður
hans að sitja á móti samninga-
mönnum BSRB þegar að því
kæmi að semja um þessar kröf-
ur.
Vinnuveitendasamband
Islands og Vinnumálasamband
samvinnufélaganna hafa ekki
enn svarað kröfumASI. Viðbrögð
VSf hljóta þó að verða mjög á
sömu lund og talsmanna ríkis-
stjórnarinnar, þ.e. að ekki sé
grundvöllur fyrir grunnkaups-
hækkunum. Þessi staðreynd ætti
að vera öllum augljós.
Röksemdir efnahagslífsins
hafa sjaldnast haft mikil áhrif á
verkalýðsrekendur Alþýðu-
bandalagsins, þegar þeim hefur
svo boðið við að horfa. Nú sitja
flokksbræður þeirra að vísu í
ríkisstjórn, svo að margir þeirra
vilja sjálfsagt létta þeim nokkuð
lífið með hófsemi í kröfugerð.
Lífið er nú þó ekki alveg svo
einfalt. I fyrsta lagi fer því
fjarri, að öll verkalýðsfélög í
landinu hagi sér eftir pólitískri
hentisemi Alþýðubandalagsins.
Og í öðru lagi er ekki að vita
nema verkalýðsforysta ASI telji
sig eiga einhverjar óuppgerðar
sakir við menntamannaklíkuna í
forystu Alþýðubandalagsins sem
nú hefur látiðsparka nokkrum af
forystumönnum ASí, eins og
Guðmundi J. Guðmundssyni og
Snorra Jónssyni, út úr einni
helstu valdastofnun Alþýðu-
bandalagsins. Það kann því að
fara svo, að nú sem endranær
geti ýmis önnur atriði en
greiðslugeta atvinnuveganna
ráðið úrslitum um framvindu
mála á vinnumarkaðnum.
SKYIDUSPMWMNMNN
A VEflBBÖLGUBAUNU
Nýlega vakti ég undirritaður athygli á því í út-
varpserindi hve miklu misrétti ungmenni eru beitt
með framkvæmd laga um skyldusparnað. Þar skýrði
ég frá þessu dæmi. Maður nokkur keypti sparimerki
fyrir 221 þúsund kr. á árunum 1964 — 1972. I dag er
skyldusparnaður þessa unga manns orðin 1.265.000,00
kr. Ef hann hefði hins vegar keypt verðtryggð spari-
skírteini ríkissjóðs fyrir 220 þúsund kr. árið 1972 þá
ætti hann i dag 3.867.930.00. Einhverja vexti og verð-
bætur hefur maðurinn fengið á árunum 1964 — 1972
þannig að liklegt er að ef hann hefði tekið sinn sky Idu-
sparnað út árið 1972, árið sem hann var 26 ára, og
keypt verðtryggð spariskírteini ríkissjóðs, þá ætti
hann i dag yfir 4 millj. kr. Ef honum hefði hins vegar
aldrei verið gert skylt að spara, en hefði keypt spari-
skírteini á frjálsum markaði fyrir sömu uphæð og
hann lagði í sparimerki, þá ætti hann í dag á áttundu
milljón kr.
Lög um skyldusparnað
Þri&ji kafli laga um Hús-
næ&ismálastofnun rikisins heit-
ir::
Um sparnaö til ibúöabygg-
inga. Þar segir m.a.:
„Sérstök innlánsdeild skal
starfa á vegum Byggingasjóös
rikisins. — Þeir, sem leggja fé I
deildina skulu aö minnst 10 ár-
um li&num, frá þvi a& innlög
hófust, eiga kröfu á a& fá þaö út-
borgaö, aö vi&bættum innláns-
vöxtum meö viöbót samkvæmt
kaupvisitölu”.
Siöar i lögum segir aö öllum
einstaklingum á aldrinum 16-25
ára skuli skylt að leggja til
hliöar 15% af launum sinum i
þvi skyni að mynda sjóö til i-
búöabyggingar eöa til bústofn-
unar i sveit. Féö skal ávaxtað i
innlánsdeild Byggingasjóös
rikisins fyrir þá, sem búsettir
eru i kaupstööum eöa kauptún-
um, en i Stofnlánadeild land-
búnaöarins fyrir þá, sem bú-
settir eru i sveit.
Lög um spariskirteini
Oft hafa veriö samþykkt lög á
alþingi, sem heimila fjármála-
ráðherra aö gefa út til sölu
innanlands rikisskuldabréf eöa
spariskirteini. 1 samræmi viö
þau lög hafa verðtryggð spari-
skirteini rikissjóös veriö gefin
út. Efnislega stendur i þeim lög-
um.
— Heimilt er aö verötryggja
skuldabréf þau og spariskir-
teini, sem veröa gefin út sam-
kvæmt lögum þessum meö þvi
aö binda vexti af þeim og af-
borganir visitölu. — Um láns-
tima vexti og önnur lánskjör svo
og fyrirkomulag verö-
tryggingarinnar fer eftir nánari
ákvöröun fjármálaráöherra.
Sami andi — önnur fram-
kvæmd
Ég held allir geti veriö sam-
mála um þaö aö andi þessara
laga er mjög svipaðs eölis. Aö
visu er aðeins heimildarákvæöi
aö verðtryggja spariskirteini
rikissjóös, en hins vegar er skylt
aö verötryggja skyldusparnað
ungs fólks.
Staöreyndin er hins vegar
þessi. Sá, sem kaupir verö-
tryggö spariskirteini rikissjóös
fær til baka a.m.k. þrisvar til
fjórum sinnum hærri upphæö,
en ungur maöur, sem lögum
samkvæmt er gert skylt að
spara 15% af sinum launum.
Miðað er við aö báöir leggji
sömu upphæð fyrir i upphafi.
Þetta sannar dæmiö, sem ég
birti i upphafi þessarar greinar.
Ranglætið verður að leið-
rétta
Ég vil hér og nú taka það fram
aö ég er hlynntur lögum um
skyldusparnað ungs fólks, enda
er það mikilsvert fyrir sérhvern
að eiga fé handa á milli, þá
heimili er stofnaö. En þetta fé
veröur aö verðtryggja á sama
hátt og frekast er mögulegt að
verðtryggja sparifé i þjóöfélag-
inu á hverjum tima. Aö öðrum
kosti er ekki veriö aö hjálpa
ungu fólki til þess að stofna
heimili, heldur er veriö aö út-
vega ódýrt fjármagn I lána-
kerfiö.
Hér veröa stjórnvöld að gripa
inn i. Það veröur aö breyta út-
reikningum á veröbótum á
skyldusparnaöi ungs fólks I
samræmi við þær reglur, sem
gilda um reikning vaxta og
veröbóta spariskirteina rikis-
sjóös. Samhliöa veröur aö
kanna á hvern hátt hlutur þess
neðanmáis
Magnús Ólafsson, Sveinsstöö-
um, ræöir hér um það ranglæti,
sem leitt hefur af framkvæmd
verðtryggingar á skyldu-
sparnaði ungmenna — sérstak-
lega i samanburöi viö verð-
tryggingu á spariskírteinum
rikissjóðs. Hann segir m.a.:
,,Sá, sem kaupir verðtryggð
spariskirteini ríkissjóðs fær til
baka a.m.k. þrisvar til fjórum
sinnum hærri upphæð en ungur
maður, sem lögum samkvæmt
er gert skylt að spara 15% af
sinum launum”.
unga fólks verður réttur, sem á
undanförnum árum hefur lagt
fyrir stórfé samkvæmt laga-
boöi, en þaö fé siðan brunniö
upp á báli verðbólgunnar, þrátt
fyrir lagaákvæ&i um veröbætur.