Vísir - 17.03.1980, Blaðsíða 4

Einkarítari Stalíns tðr huldu hðfði i 50 ár. en segir nú:
Kerfið hefur ekkert
breyst frá Staiín
í fimmtiu ár hefur einn þeirra, sem upplifði októberbyltinguna i Rúss-
landi og siðan valdabrölt Stalins, búið i Paris og látið þar sem allra minnst
á sér kræla.
Solslenitsyn fann
hann
Boris Bajanov var ritari
Stallns upp úr 1920, og þegar
hann flúöi Ráöstjórnarrikin upp
úr 1930, heföi hann kunnaö frá
ýmsu þvi aö setja, sem heföi I
engu gefiö eftir frásögnum
Solsjenitsyns af Eyjaklasanum.
En i þá daga haföi Bajanov
engu minni ástæöu til þess aö
óttast um líf sitt en Trotsky, og
varö því aö fara huldu höföi.
Raunar er þvl haldiö fram, aö
Stalln hafi sent flugumenn á
eftir honum til Parisar, en þeir
hafi myrt annan mann I mis-
gripum og ekki þoraö frá aö
segja. Þvi á Stalln aö hafa staö-
iö I þeirri trú, aö Bajanov væri
kominn undir græna torfu, og
skiljanlega mun Bajanov ekki
Solsjenitsyn haföi upp á
Bajanov og hvatti hann til aö
leysa frá skjóöunni.
hafa viljaö gera neitt, sem leiö-
rétt gæti þann misskilning fyrr-
verandi yfirboöara hans.
Þaö var einmitt Solsjenitsyn,
sem leitaöi Bajanov uppi, þegar
sá fyrrnefndi, farinn fyrir fullt
og allt frá paradís öreiganna,
frétti af tilvist Bajanovs I Paris,
Rithöfundurinn hvatti Bajanov
til þess aö leysa frá skjóöunni,
útlistaöi fyrir honum hvaö tim-
arnir heföu breyst og taldi I
hann kjark.
Englnn hlustaðl
„Enginn hlustaöi á mann
1930, og enginn hlustar heldur
núna. Hver sá, sem vildi fletta
ofan af sovéska kerfinu, var
kallaöur fasisti eöa kalda-
strlös-dáti og rakkaöur niður,”
sagöi Bajanov, en lét sig þó.
Og hvaö er þaö, sem hann hef-
ur til málsins aö leggja? —
„Sovétkerfiö er i sinu eöli út-
þenslukerfi, og breytir litlu,
hver á toppnum situr, hvort
hann heitir Lenin, Stalln eða
Bresjnev. Þaö er kerfiö sjálft,
sem er hættulegt,” segir
Bajanov.
Með innstu koppum
í húrl
Bajanov er einn af frumherj-
unum. Hann geröist bolsjevikki
og tók þátt i októberbyltingunni.
Þegar áriö 1923 gekk I garö, var
hann gerður aö ritara æösta-
ráösins. Þá var þaö þrenningin
Zinoviet, Kamenjev og Stalín,
sem fór meö völd. Ritarastarf
Bajanovs veitti honum öörum
mönnum meiri tækifæri til þess
aö fylgjast meö þvi, sem fór
fram á bak viö tjöldin.
Hvernig gat Stalin rutt þeim
Zinoviev og Kamenjev frá? —
Þeiruggöu ekki aö sér meö hug-
ann allan viö aö hringda hug-
sjónum Lenins I framkvæmd,
meðan Stalin var valdahrafn,
sem hugsaöi og miöaöi allar sín-
ar framtföaráætlanir viö aö ná
undir sig persónulega völdin.
Þeir voru svo öruggir um sig og
trúgjarnir, aö þeir sáu ekki,
hvaö þaö var, sem Stalin var aö
gera. Stalin skildi, aö þaö var
flokksvélin, sem var lykillinn,
meðan hinir einblindu aðeins á
stjórnunarstörfin.
Þegar tildæmis erföaskrá
Lenins var kunngerö æöstaráö-
inu og Stalín lenti I mestri
hættu, tóku þeir Sinoviev og
Kamenjev upp hanskann fyrir
hann, því aö þeir ætluöu aö
tryggja sér stuöning Stalíns
gegn Trotski.
Englnn munur
Bajanov telur samt, aö þaö
heföi engu breytt, þótt það
valdatafl heföi ööruvisi fariö.
Kerfiö heföi oröiö eins. Alræöis-
valdi æöstaráösins haföi veriö
komiö á I tiö Leníns. Allt og
sumt sem Stalin gerði var aö
setja á þaö sinn austurlenska
blæ. — Bajanov segir, aö þeir
Bajanov var heppnari en
Trotskl. Moröingjarnir tóku
annan i misgripum.
Lenin og Stalin heföu i raun
veriö keimlíkir persónuleikar,
báöir valdafiknir. Lenln vildi
nota völdin I pólitiskum til-
gangi. Stalln vildiná þeim sjálfs
sin vegna. — Þegár Zionviev
spuröi Stalln, sem var I óöaönn
að útrýma keppinautum sinum,
hvort hann ski ldi ekki hugtakiö
„þakklæti”, svaraöi Stalin:
„Jú, þaö er ein tegund hunda-
æöis!”

Stalln: Kallaöi þaö hundaæöi.
Um ofsóknarbrjálæöi Stalíns
kann Bajanov frá þvi aö segja,
aö hann lét sérlega erindreka
sina koma upp slmahlerana-
kerfi, og sat Stalín oft viö aö
hlusta sjálfur á, hvað samherj-
arnir heföu um hann aö segja.
(Tæknimanninum, sem annaö-
istverkiö, varslöar fyriirkomiö,
svo aö enginn vissi um hleran-
irnar.)
Sama stefnan
sem fyrr
Bajanov er sama sinnis og
Solsjenitsyn, hvaö þvi viðkem-
ur, aö Eyjaklasa-kerfið hefur
ekkert breyst i eðli sinu, þrátt
fyrir Krúsjeff-tlmann. Þegar
tvær manneskjur þóttu ógna
kerfinu á valdatlma Stallns,
voru hundruð manna handtekin
ihreinsunum. 1 dag er látið sitja
viö aö kippa þessum tveim úr
umferö. En kerfið er I eöli sinu
þaö sama. — Markmiöið er
einnig nákvæmlega þaö sama,
telur Bajanov. Nefnilega aö
stuöla aö öreigabyltingu I öllum
löndum og tryggja heimsyfirráö
öreigastjórna.
Allir, sem sitja viö völd I
Kreml, fylgja þessari braut, og
vlkja aldrei út frá henni, segir
Bajanov, og er ekki bjartsýnn á
framtiöina. „Sovétkerfiö, sem
grundvallast á sósial-pólitlskum
trúarbrögöum, situr fast i
valdastólnum. Hann þykist þess
handviss, aö vigbúnaöur Sovét-
manna i Evrópu sé i einum til-
gangi aöeins. Til nota, þegar
Vestur-Evrópurikin eru ekki
lengur of sterk fyrir.
Ford
verk-
smiðj-
ur sýkn-
aðar
Fordbila-framleiöendurnir
voru i vikulokin sýknaðir af allri
ábyrgö vegna dauða þriggja
stúlkna, sem fórust, þegar Ford
Pinto-bifreiö þeirra sprakk i eld-
hafi, eftir að ekiö haföi veriö
aftan á hana.
Þetta var fyrsta opinbera saka-
máliö, sem höföað hefur verið á
hendur fjöldaframleiðslufyrir-
tæki I USA vegna öryggissjónar-
miöa. Saksóknarinn haföi krafist
þess, aö þessi næststærsti bila-
framleiðandi Bandarikjanna yröi
dæmdur fyrir aö hafa vanrækt aö
gera Pinto nógu öruggan úr garöi.
Ef rétturinn heföi tekiö kröfuna
til greina, hefði dómurinn getað
haft aldeilis gífurlegar afleið-
ingar i för meö sér sem fordæmi.
Vörnin hélt þvi fram, aö Pinto
væri ekkert hættulegri en aörir
bllar, og hvaöa bfll, sem væri
sömu stæröar, heföi sprungið.
Allt reis máliö út af þvi áliti
manna, aö bensingeymirinn i
Pinto væri á hættulegum staö.
Aftast 4^ bilnum og sem veldur
aukinni eldhættu I aftan-
ákeyrslum.
Sækjandi málsins hélt þvi fram,
að Ford-verksmiöjunum heföi
veriö þessi hætta ljós, en leitt þaö
hjá sér aö breyta bilnum vegna
gifurlegs aukakostnaöar, sem
slikt heföi I för meö sér.
1978 afturkölluðu Fordverk-
smiöjurnar 1.5 milljónir Pinto-
bíla vegna þrýstings yfirvalda, og
geröu endurbætur á eldsneytis-
búnaði bilsins.
mmammmmmmmmm^mm^mmmm^mmmmmmmmmm
Óöaveröbólg-
an I ísrael
Framfærsluvísitalan i Israel
hækkaöi um 4,9% i siöasta mán-
uöi og er þaö minnsta mánaöar-
leg hækkun hennar frá þvi I júni I
fyrra.
Viröist sem dregið hafi mjög úr
verðbólgunni I tsrael, en hún hef-
ur numið um 150%, sé miöaö viö
ár. — En stjórnvöld hafa gripið til
sérstakra ráöstafana og frestaö
hækunum á ollu og rafmagni, sem
eru meðreiknuö i framfærsluvisi-
tölunni, svo aö þetta segir ekki
alla söguna. Þær hækkanir eru
væntanlegar aftur i byrjun aprll.
Vilja llytjast
irá A-Þýskalandi
Nokkrir austur-þýskir rithöf-
undar hafa sótt um leyfi til yfir-
valda sinna til þess aö flytjast úr
landi, eftir þvi sem Klaus
Höpcke, aöstoöar-menningarráð-
herra A-Þýskalands, upplýsti á
dögunum I heimsókn sinni i
Leipzig.
Hann vildi ekkert frekar tjá sig
um þessi mál, en flogiö hefur
fyrir, aö meðal annars muni vera
þarna aö ræöa um tyo að
þekktustu höfundum A-Þjóö-
verja þá Klaus Schlesinger og
Erich Löst.
Tanzania oröin
úreyit á uganda
Hugsanlegt þykir, aö fréttum frá Kampala er hug-
herflokkar frá Kenya leysi af myndin sú að samveldislöndin
hólmi hersveitir Tanzaniu i taki aö sér einskonar friðargæslu
Uganda, og taki að sér að halda til þess aö leysa af innrásarliö
uppi lögum og reglu. Samkvæmt Tanzaniumanna, sem enn er i
Uganda eftir striöiö gegn Idi
Amin. — Tanzaniustjórn er að
kikna undan kostnaöinum af inn-
rásinni og áframhaldandi útgerö
hersins i Uganda.
Snjómaðurinn
Pólskur fjallgönguleiöangur á
leiö upp á Mount Everest rakst á
spor eftir „yeti”, eins og
þarlendir kalla „snjómanninn
hræöilega”. — Læknir
leiöangursins bar þvi vitni meö
fjallagörpunum, aö sporin virtust
eftir mannsfót, risamikinn, eöa
allavega liktust ekki slóö neinnar
skepnu. — Leiöangursstjóri þessa
hóps er Andrez Zawada og leggur
hann viö drengskap sinn, aö engu
sé logiö.
Borgarráð skipu-
leggur nýtt
vændishverfl
Borgarráö Rotterdam hefur
samþykkt áætlun, sem felur i sér,
aö starfsemihóruhúsa flytjist öll i
fljótandi húsbáta, sem liggja
skulu viö þrjár sérstaklega
valdar bryggjur.
Tiliögu þessa báru upp
borgarstjórinn og meirihluti
borgarfulltrúa, en ætlunin er að
hreinsa Katendrecht-hverfiÖ i
Rotterdam af vændislifnaöinum,
sem þar er stundaður meö stór-
iöjubrag.