Vísir - 12.04.1980, Blaðsíða 4

VISIR Laugardagur 12. april 1980
4
Einar Benediktsson hefur
alla tíð verið umdeildur,
jafnt sem skáld og sem
manneskja. Nú, 40 árum
eftir dauða sinn, er honum
enn i lófa lagið að vekja upp
heitardeilurogóvægnar, rétt
eins og meðan hann var í
fullu fjöri. Aldrei verður
honum borið á brýn að hafa
verið meðalmenni, hversu
sem mönnum þykir annars
til um hann. Ríkisútvarpið
flytur um þessar mundir
nokkra þætti um ævi Einars
og störf sem Björn Th.
Björnsson hefur tekið
saman. Því þótti Vísi hæfi-
legt að birta brot úr bók Sig-
urðar heitins Nordal um
skáldið og er það gert með
góðfúslegu leyfi útgefanda,
sem er Helgafell, svo og að-
standenda Sigurðar.
var ætlandi aö sjá sér farboöa. En
höfuöstaöurinn var lika fátækur
og allt annaö en vænlegur vett-
vangur embættislausum lögfræö-
ingi. Var fram aö þessu eins dæmi
aö nokkur lögfræöingur reyndi aö
draga fram lífiö i Reykjavik án
málaflutningsréttinda viö yfir-
réttinn, eöa nokkurrar fastar
stööu, eins og Einar færöist i
fang. Hann sótti um ýmis sýslu-
mannsembætti árangurslaust en
fékk loks málflutningsréttindin
1898, eftir fjögurra ára dvöl i
Reykjavik.
Árstekjur
25.000
krónur
Vitaö er, aö Einar fór, undir
eins og hann var kominn til
Reykjavikur, aö fást viö þau lög-
fræöistörf, sem honum var
heimilt aö stunda og munu hafa
veriö fábreytt og litt févænleg, en
auk þess kaup og sölu fasteigna.
Annars fara meiri sögur af öörum
störfum hans en brauöstritinu.
Samt er haft eftir honum, aö árs-
tekjur hans á Reykjavfkurárun-
um hafi komist upp i 25 þúsund
krónur. Þetta var þá mikiö fé,
eins og ráöa má af þvi, aö 1902
seldi Einar stórhýsiö I Glasgow
fyrir einmitt þessa upphæö og
árslaun ráöherra Islands, frá
1904, voru alls 12000 kr. En jafnvel
þótt þessi sögusögn um tekjur
Einars kunni aö vera eitthvaö
oröum aukin, er áreiöanlegt, aö
siöari ár sin i Reykjavik haföi
hann allgóö fjárráö og fór ekki
dult meö. Þegar hann kvæntist,
1899, stofnaöi hann rikmannlegt
heimili eftir þvi sem þá geröist
hér á landi. Hann fór i kostnaöar-
söm feröalög, bæöi utan lands og
innan, ýmist einn eöa meö konu
sina, og barst yfirleitt allmikiö á.
Einar Benediktsson rúmlega þritugur.
Lögfrædi-
nám i Kaup-
mannahöfn
Einar Benediktsson fæddist á
Elliöavatni 31. október 1864, af
merku foreldri. Faöir hans var
Benedikt Sveinsson, dómari i
Landsyfirréttinum og skörungur i
stjórnmálum, og móöir hans
Katrin Einarsdóttir. Þau skildu
er Einar var barn aö aldri og bjó
Einar lengst af hjá fööur sinum.
Hann varö siöan stúdent frá læröa
skóla Reykjavikur 1884 og sigldi
til Kaupmannahafnar til náms i
lögfræöi. Námsferill hans varö
slitróttur vegna veikinda og lauk
hann ekki námi fyrr en áriö 1892.
Vegna ýmissa áhugamála hans
utan lögfræöinnar og svo tals-
verörar hneigöar til aö njóta
lystisemda Hafnarlifsins náöi
hann aöeins 2. einkunn og kom
honum þaö I koll siöar er hann fór
aö leita embættis. Telur Siguröur
Nordal þaö hafa haft sin áhrif á
örlög hans. Siöan segir Siguröur:
„Eins og aö likum lætur, kom
Einar til Reykjavikur haustiö
1894 meö tvær hendur tómar.
Faöir hans haföi gert vel aö kosta
hann til náms og var ekki aflögu-
fær fram yfir þaö, enda Einar
kominn á þann aldur, aö honum
Þaö var þvi alls ekki til þess aö
bæta afkomu sina, sem hann sótti
um Rangárvallasýslu 1904 og
fékk veitingu fyrir henni. Enda
lét hann þá svo um mælt, aö em-
bættislaunin væru sér ekki meira
en hæfilegir vasapeningar”.
Framkvæmda-
hugur
Nú er nauösynlegt aö fara
býsna fljótt yfir sögu. Einar var
umsvifamikilli Rangárvallaáýslu
en lét af sýslumannsembættinu
þegar áriö 1907, vegna þess aö
hann meiddist fæti og þoldi þvi
ekki þau miklu feröalög á hestum
sem embættinu voru nauösynleg.
Hann fluttist þvi aftur til Reykja-
vikur sem á þessum árum var ört
vaxandi bær og var þaö mjög aö
skapi Einars sem hugöi á stórar
framkvæmdir. Siguröur Nordal
segir:
„Ekki er aö efa, aö hann hafi
ætlaö sér aö bera þar riflegri hlut
frá boröi en tiltök voru hér heima.
En hitt er jafnvist, aö nú hugsaöi
hann um annaö og meira: aö færa
Islendingum heim i garö þaö stór-
fé, sem eitt gat dugaö þjóöinni til
viöreisnar. Aöstaöa til aö hrinda
þessuáleiöis varallt ofóhægmeö
búsetu á íslandi. Einar fluttist
þegar haustið 1907 til Edinborgar
og átti siöan fjórtán ár lengstum
heimili erlendis”.
Nú er þess aö geta aö Einar gat
litils stuönings vænst af valds-
mönnum á Islandi. Hann haföi
litla stjórnarhylli og haföi
snemma vakiö tortryggni og
fjandskap þegar fyrsti orörómur
gekk um fossakaup hans. Flýtti
Burfell Kraftanlæg
Kraftstötion
.. . ~~Jt' 7 ~¥~ ■ f - ý- '
(£. Sættwnoert.

Virkjunaráform Einars viÖ Þjórsá voru ekkert smásmiði. Þessi uppdráttur aÖ fyrirhuguöu stöövarhúsi lýsir vel metnaöi Titan-fyrirtækisins.