Morgunblaðið - 11.12.2001, Blaðsíða 33

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. DESEMBER 2001 33
tískuskartgripir
Laugavegi
s. 511 4533
Kringlunni
s. 533 4533
Smárinn
s. 554 3960
Mikið úrval af Tískuskartgripum
NOKKUÐ óvenjuleg myndlistar-
sýning hangir nú uppi í innri forsal
Háskólabíós, en á sýningunni getur
að líta málverk, olíupastelmyndir og
klippimynd sem málarinn Sveinn
Björnsson vann við gerð myndarinn-
ar Málarinn og sálmurinn hans um lit-
inn sem sýnd er í sal 5. Sýningin er
óvenjuleg fyrir margra hluta sakir. Í
fyrsta lagi er hún hengd upp í óhefð-
bundnu rými, myndirnar eru ekki
unnar við eðlilegar aðstæður og í
texta með myndunum er vísað í bíó-
myndina þannig að til að njóta mynd-
anna til fulls þurfa listunnendur að sjá
hana líka.
„Málarinn og sálmurinn hans um
litinn“ er leikin heimildarmynd þar
sem Sveinn Björnsson leikur sjálfan
sig og fylgst er með stökkbreytingu
sem varð á listsköpun hans eftir sýn-
ingu á Kjarvalsstöðum árið 1989.
Þrátt fyrir jákvæð viðbrögð við þeirri
sýningu fannst málaranum hann vera
að staðna og hóf hann því leit að leið
út úr þeim fantasíuheimi sem hann
var þekktur fyrir og hafði áunnið sér
viðurkenningu fyrir. Sú leit kostaði
mikil átök, jafnvel upp á líf og dauða,
eins og það er túlkað í myndinni. Að
lokum kastar Sveinn frá sér penslin-
um og pallettunni og fer að smyrja
litnum beint úr túpunni á strigann
með spaða og upp frá því vann mál-
arinn eingöngu útfrá litnum sjálfum
og sótti innblástur í hið mikla málverk
skaparans, náttúruna.
Mér hefur alla tíð þótt Sveinn vera
athyglisverður málari og nokkuð sér
á báti og staðfestir bíómyndin það.
Vegna þess við hvaða aðstæður
myndirnar á sýningunni eru unnar,
þ.e. gagngert vegna kvikmyndatöku,
með tilheyrandi mannskap, ljósum og
tækjum í kring, er ekki auðvelt að
horfa myndirnar sömu augum og þær
myndir sem listamaðurinn vann við
eðlilegar aðstæður, en honum þókn-
aðist best að vinna einn á nóttunni
með huldukonuna að baki sér. Þannig
má segja að verkin á sýningunni séu
sambland af leikmunum og alvöru
listaverkum, munurinn er eingöngu
sá að málarinn er hinn raunverulegi
listamaður, þar sem hann leikur sjálf-
an sig í myndinni.
Ég er hrifinn af nýja stíl Sveins þó
að óhlutbundnu olíumyndirnar nr. 9,
10, 11 og 12 séu ekki hans bestu af því
taginu.
Sýnt er frá því þegar Sveinn tekur
til við að láta gamlan draum rætast og
myndskreyta passíusálma Hallgríms
Péturssonar í olíukrít. Eru þær
myndir fallegar og ná tengingu við hið
trúarlega, enda var Sveinn sam-
kvæmt myndinni trúmaður góður. Á
miðri leið eftir að hafa fengið vitrun í
draumi leggur hann hinsvegar pass-
íusálmana til hliðar og fer aftur út í ol-
íumálverkið og málar seríu af upp-
risumyndum sem eru þær
athyglisverðustu á sýningunni, ekki
síst vegna þess hve persónulegar þær
eru. Spurningar um líf og dauða, upp-
risu og eilíft líf, leita á Svein enda
hrjáir hann mikið heilsuleysi þegar
þarna er komið sögu. Í upprisumynd-
unum leyfir Sveinn sér að verða dálít-
ið fígúratífur aftur eftir að hafa farið
alla leið yfir í flata „abstraksjón“.
Sem myndlistarsýning er sýningin
því miður afar slæm sökum þess að
myndirnar eiga í vök að verjast fyrir
upplýstum gosdrykkjasjálfsölum,
frumskógarplöntum og upplýstum
bíóskiltum og efast ég um að lista-
maðurinn hefði verið ánægður með
upphengið. Málverk af þessu tagi
krefjast meiri rór og rýmis, ekki dug-
ir að að þeim sé þrengt úr öllum átt-
um af ólíklegasta dóti sem tilheyrir
nútímaneyslumenningu. Til að bæta
úr þessu hefði mátt hengja þær á
frístandandi spjöld úti á gólfi til að
gefa þeim meiri frið og nauðsynlegt
andrými.
Bíómál-
verk
MYNDLIST
Háskólabíó
Opið alla daga. Til 17. desember.
MÁLVERK
SVEINN BJÖRNSSON
Þóroddur Bjarnason
Upprisan (l) eftir Svein Björnsson.
HNOÐRI litli er lítill og sætur and-
arungi sem býr á Tjörninni í Reykja-
vík. Öll börn hafa gaman af dýrum,
og þau ættu auðveldlega að geta
samsvarað sig Hnoðra. Hann syndir
óvart í burtu frá mömmu sinni og
systkinum, og af forvitninni til að
kanna heiminn lendir hann í æv-
intýrum, líkt og gæti t.d komið fyrir
barn í stórmarkaði. Gott er að allt
endar vel, og börn læra að stundum
er gott að þora, en um leið þarf mað-
ur að vera var-
kár. Einnig að
samsvara sig við
Önnu litlu sem
fer niður á tjörn
og tekst að lokka
ungann til sín, því
það er gaman að
halda á dýrum og eiga þau að vinum.
Það er líka gagn og gaman að því að
kynna íslensk dýr og skemmtileg
hugmynd að endurskapa hina klass-
ísku stemmningu niðri á tjörn sem
allir Íslendingar þekkja.
Myndirnar eru fallegar og raun-
verulegar, þótt litirnir mættu vera
sterkari. Hnoðri er fín persóna í
barnabók og getur væntanlega í
framtíðinni lent í fleiri ævintýrum.
Mér finnst að fleiri tilfinningar
hefðu mátt bærast innra með and-
arunganum. Það er ekkert smá mál
að láta stóran svan bíta í stélið á sér
og átta sig þá á því að maður er bú-
inn að týna mömmu. Það er hræði-
leg lífsreynsla. Mér finnst því að
Anna Vilborg hefði stundum mátt
taka skýrar og sterkar til máls, sér-
staklega á þessum hápunkti.
Þrátt fyrir smávægilegar at-
hugasemdir finnst mér þetta lítil og
sæt saga, þar sem tilganginum að
vekja áhuga og gleðja hina allra
minnstu lesendur, er án efa náð.
Ævintýri á Tjörninni
BÆKUR
Barnabók
Eftir Önnu Vilborgu Gunnarsdóttur. Mál
og menning 2001. 18 bls.
HNOÐRI EIGNAST VINI
Hildur Loftsdóttir