Morgunblaðið - 11.12.2001, Síða 34
34 ÞRIÐJUDAGUR 11. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
E
YÞÓR Garðarsson er
34 ára gamall Grund-
firðingur. Hann hefur
stundað sjómennsku í
mörg ár, en hann fór
fyrst til sjós 13 ára gamall með föður
sínum Garðari Gunnarssyni. Hann
keypti sér trillu í vor, en Sæbjörn
Ásgeirsson, skipstjóri á Svanborgu
SH frá Ólafsvík, bað hann að fara
nokkra túra með sér vegna þess að
einn skipverja hafði nýlega eignast
barn og tók sér þess vegna nokkurra
vikna frí.
„Við lögðum af stað frá Ólafsvík
um níuleytið á föstudagsmorgun.
Við fórum fyrst út fyrir Ólafsvík í átt
að Rifi. Þar var suðaustan hægviðri.
Við fórum svo aðeins út fyrir nes, en
skipstjórinn talaði um að taka þar
þrjú köst og fara svo í land. Þar var
þá blíða.
Það gekk ágætlega með fyrstu tvö
köstin. Þriðja kastið var hins vegar
mjög stórt, líklega nálægt 20 tonn.
Við byrjuðum að poka það inn fyrir;
tókum fyrst fjögur tonn og blóðg-
uðum það um leið. Síðan tókum við
inn önnur fjögur tonn. Það var dálít-
ið bras á okkur því að það slitnaði
sterturinn í pokanum. Þá var aðeins
farið að hvessa. Við tókum þá stefn-
una í land með pokann aftan í. Veðr-
ið versnaði hins vegar nánast eins
og hendi væri veifað. Við skárum því
pokann aftan úr, kölluðum manninn
sem var í lestinni upp úr, lokuðum
henni og héldum áfram til lands.
Við tókum niður það sem eftir var
af voðinni sem var enn uppi á troml-
unni og settum hana stjórnborðs-
megin; þeim megin sem vindurinn
stóð. Þetta gerðum við til að voðin
héldi á móti hallanum á bátnum.
Veðrið versnaði hins vegar æ meir.
Við ákváðum því að tæma í sjóinn
það sem enn var í móttökunni. Bát-
urinn lagðist hins vegar fljótlega á
stjórnborðssíðuna. Þá keyrðum við
bátinn upp í veðrið og við það réttist
hann af. Síðan tókum við aftur stefn-
una í land, en hann lagðist fljótlega
aftur undan veðrinu. Við keyrðum
hann aftur upp í veðrið og réttum
hann af en þá reið brot yfir bátinn,
og við það drapst á vélinni. Þegar
Eyþór Garðarsson sem bjargaði
Líkja má
björgun-
inni við
kraftaverk
Eyþór Garðarsson segist telja það ganga
kraftaverki næst að hann skyldi bjargast
þegar dragnótarbáturinn Svanborg SH
fórst við Öndverðarnes sl. föstudagskvöld.
Hann lýsir atburðarásinni í samtali við Egil
Ólafsson, en Eyþór beið á þaki stýrishúss
Svanborgar í um þrjá tíma eftir björgun
meðan sjór gekk stöðugt yfir hann.
þarna var komið sögu skip
stjórinn okkur öllum að far
unargallana. Hann kallaði j
eftir aðstoð björgunarþyrlu
út neyðarkall.“
Báturinn kastaðist
í hamravegginn
Eyþór sagðist ekki vera
á hreinu hvað báturinn var
landi þegar vélin stöðvaðist
„Við settum fljótlega út
og þegar þau tóku niðri vor
faðmar í land. Við reyndum
að setja vélina í gang en þ
ekki. Síðan slitnuðu ankeri
það kastaðist báturinn fljót
í hamravegginn.
Þarna er mjög aðdjúpt þ
báturinn tók ekki niðri fyrr
við klettana.
Við vorum búnir að setja
unarbáta. Annar fauk strax
en ég barðist hins vegar við
hinum. Þegar skipið ska
hamrana var Héðinn véls
hliðina á mér stjórnbor
Höggið sem kom á skipið
þungt og við það kastaðis
sjóinn. Þá kallaði Sæbjörn s
á mig og bað mig að koma u
arþak. Þegar ég kom þan
voru hann og Vigfús stý
búnir að koma sér þar f
skorðaði mig þar fastan við
og félagar mínir við hliðin
Sæbjörn var með litla talstö
að hann gat haft samband í
Við biðum þarna þrír eft
un í langan tíma. Útlitið
gott því að báturinn brotn
meira og meira. Ekkert lát
anum í veðrinu. Eftir að ha
ítrekað upp í hamraveggin
aðist báturinn fastur inni í
FAGNAÐARFUNDIR urðu í myndveri Stöðvar tvö
í gærkvöld þegar sjómaðurinn Eyþór Garðarsson
hitti bjargvætt sinn, bandaríska sigmanninn Jay
Lane, sem bjargaði Eyþóri úr Svanborgu SH af
strandstað nálægt Skálasnagavita á Snæfellsnesi á
föstudagskvöld. Lane sagðist aldrei hafa hugsað
að björgun væri ómöguleg meðan á björg-
unarstarfinu stóð en sagðist þó aldrei fyrr hafa
upplifað nokkuð þessu líkt.
Í fylgd með Lane var flugstjóri þyrlu bandaríska
varnarliðsins, sem bjargaði Eyþóri, Javier Cas-
anova. Hann sagði að aðstæðurnar á vettvangi
hefðu sannarlega verið erfiðar en þetta væri vinna
þeirra. Aðspurður sagði hann að ekki væri hægt
að æfa fyrir aðstæður eins og þær voru á föstudag.
Fagnaðarfundir
eftir fræki-
lega björgun
Jay Lane heilsar Eyþóri Gar
MIKILVÆG ÁKVÖRÐUN ASÍ
AÐSTÆÐUR EINHVERFRA
Á undanförnum áratugum hafaorðið víðtækar breytingar áviðhorfum almennings til
margra málefna í samfélaginu sem
leitt hafa til mikilvægra úrbóta fyrir
ýmsa þjóðfélagshópa – úrbóta sem
bætt hafa samfélagsgerðina og sjálfs-
mynd okkar sem þjóðar. Því miður er
þó enn víða pottur brotinn. Í grein
sem birtist hér í blaðinu sl. sunnudag
undir fyrirsögninni „Einhverfa og
samfélagið“ kom ljóslega fram að
þrátt fyrir að töluvert hafi áunnist í
málefnum fatlaðra og þroskaheftra er
enn langt í land til þess að ástandið
geti talist viðunandi.
Þar kemur fram að enn þann dag í
dag mæta fatlaðir fordómum og at-
hygli vekur að einn viðmælenda
blaðsins, Eiríkur Þorláksson, formað-
ur Umsjónarfélags einhverfra, segir
að almenningur sýni „mun meiri
skilning og þolinmæði gagnvart fötl-
uðum og þroskaheftum þegar bækl-
unin er sjáanleg heldur en þegar hún
er innra með fólki“.
Bryndís Sumarliðadóttir, móðir
einhverfrar stúlku, segir áþekka sögu
af muninum á viðbrögðum umhverf-
isins við veikindum sonar hennar sem
barðist við krabbamein, en þá naut
fjölskyldan mikils stuðnings, og
þeirri reynslu að eignast einhverft
barn, sem umhverfið sýnir mun meira
fálæti. Sem betur fer er slíkt fálæti þó
yfirleitt fyrst og fremst merki um ör-
yggisleysi gagnvart fötlun sem fæstir
þekkja af eigin raun. Almenn fræðsla
og umræða um málefni fatlaðra á borð
við einhverfa er því afar mikilvæg til
að auka skilning okkar allra á þörfum
þeirra og rétti í samfélagslegu tilliti.
En fjölskyldur fatlaðra einstak-
linga þurfa ekki einungis að takast á
við „hræðslu [samfélagsins] gagnvart
fötlun“, eins og Bryndís orðar það,
heldur þurfa þær einnig að berjast
fyrir rétti barna sinna til þess að
njóta þess stuðnings sem þau þurfa til
að nýta hæfileika sína sem best. Eins
og nú er ástatt er biðlisti eftir grein-
ingu hjá Greiningarstöð ríkisins og
getur tekið langan tíma að komast þar
að, þrátt fyrir að mikilvægt sé að
greina einhverfu og Asperger-heil-
kenni sem fyrst svo hægt sé að hefja
þjálfun við hæfi. En eins og formaður
Umsjónarfélags einhverfra bendir á,
er markviss þjálfun og kennsla ein-
hverfra barna frá unga aldri fyrir-
byggjandi aðgerð sem skiptir sköpum
við að gera þau að sjálfbjarga einstak-
lingum. Slík þjálfun getur því sparað
ríkinu mikla fjármuni við umönnun
þegar til lengdar er litið.
Í viðtali við Ásgerði Ólafsdóttur og
Sigrúnu Hjartardóttur, sem stofnað
hafa Einhverfuráðgjöfina Ás, kemur
fram að fyrir tuttugu árum þurfti að
berjast fyrir því að fá börn með ein-
hverfu inn í skóla Barna- og unglinga-
geðdeildarinnar við Dalbraut þar sem
ekki þótti sjálfsagt að þau gengju í
skóla. Sem betur fer hafa viðhorfin
breyst til batnaðar síðan þá, enda hef-
ur reynslan sýnt að einhverfir hafa
getu til að ganga í skóla, njóti þeir
nauðsynlegs stuðnings við námið. Það
er því afar slæmt að biðlistar eftir
greiningu og skortur á nægilegri
þjálfun og stuðningi í skóla skuli
valda því að þessir einstaklingar fái
ekki notið hæfileika sinna sem skyldi
þrátt fyrir lögbundinn rétt til að
stunda nám eins og aðrir. Viðhorfum
samfélagsins til fatlaðra þarf að
breyta á þann veg að við sættum okk-
ur ekki við minna en jafnan rétt allra
til þess að nýta hæfileika sína til fulln-
ustu í námi og starfi.
Ákvörðun formannafundar aðildar-félaga ASÍ í gær um að fresta
endurskoðun kjarasamninga um þrjá
mánuði frá því í febrúar og fram í maí
er afar mikilvæg. Hún stuðlar að
meiri festu í efnahagsmálum þjóðar-
innar fram á mitt næsta ár og eykur
líkur á því, að okkur takist að komast
án stóráfalla í gegnum það umrót,
sem einkennt hefur undanfarna mán-
uði í atvinnu- og efnahagslífi lands-
manna.
Verkalýðsfélögin hefðu getað sagt
launalið kjarasamninganna upp í
febrúar vegna brostinna forsendna.
Þau taka hins vegar ákvörðun um að
fara sér hægt, sem sýnir að þau njóta
ábyrgrar forystu.
Þessi ákvörðun verkalýðshreyfing-
arinnar er tekin með þeim fyrirvara,
að Samtök atvinnulífsins samþykki
það, sem að þeim snýr, á fundi í dag.
Þessi ákvörðun kostar sitt. Gert er
ráð fyrir, að 1% mótframlag vinnu-
veitenda vegna viðbótarlífeyrissparn-
aðar verði fast en ekki valfrjálst sem
þýðir útgjaldaauka fyrir fyrirtækin
frá því, sem nú er. Þá hefur verið rætt
um að launahækkun um önnur áramót
verði heldur meiri en samningar
höfðu gert ráð fyrir. Á móti kemur, að
tryggingargjald hækkar ekki eins
mikið og að var stefnt.
Gert er ráð fyrir, að sett verði rauð
strik í maí og fari verðbólga fram úr
þeim verði launalið kjarasamning-
anna sagt upp. Gera má ráð fyrir að
ríkisstjórnin beiti sér fyrir aðgerðum
af einhverju tagi til þess að stuðla að
því að dragi úr verðbólgu en allar spár
benda til þess að verðbólgan fari
minnkandi á næsta ári.
Áhrif þessara ákvarðana verða tví-
mælalaust þau að skapa meiri ró á
vinnumarkaðnum en ella. Margt
bendir til að erfitt ár fari í hönd. Á yf-
irstandandi ári hefur komið til sam-
dráttar á ýmsum sviðum viðskipta-
lífsins, þótt betur gangi í öðrum
greinum eins og t.d. í sjávarútvegi.
Þeirri aðlögun að breyttum aðstæð-
um, sem staðið hefur yfir á þessu ári,
er ekki lokið. Hún mun halda áfram á
árinu 2002 og kannski verða erfiðari
en í ár.
Sá hreinsunareldur, sem fyrirtæk-
in hafa gengið í gegnum á þessu ári,
hefur hins vegar ýmislegt jákvætt í
för með sér. Þau fyrirtæki, sem kom-
ast í gegnum þetta tímabil, munu
standa sterkari eftir. Það fer hins
vegar ekki hjá því, að einhver at-
vinnustarfsemi leggist niður, sem
grundvöllur var fyrir í góðæri en ekki
þegar erfiðlega árar.
Það er fagnaðarefni að aðilar vinnu-
markaðarins hafa tekið til hendi svo
snemma og þar með komið í veg fyrir
að óvissa um framhald kjarasamninga
mótaði allt atvinnulífið fram í febrúar.