Morgunblaðið - 11.12.2001, Blaðsíða 50

HESTAR
50 ÞRIÐJUDAGUR 11. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Reiðfatnaður í
miklu úrvali frá
FREMSTIR FYRIR GÆÐI
VIÐFANGSEFNI Þorvaldar í rit-
gerðinni var þríþætt, í fyrsta lagi
að finna hvert væri arfgengi hins
nýja eiginleika, vilja og geðslags.
Þá átti hann að leita heimilda um
hliðstæða eiginleika í öðrum
hrossakynjum. Í þriðja lagi kann-
aði hann hvort þessi eiginleiki
erfðist sterkara í gegnum mæður
en feður.
Hvað fyrsta liðinn varðar sagði
Þorvaldur að samkvæmt útreikn-
ingum sínum hefði arfgengi vilja
og geðslags reynst vera 0,34 sem
er mitt á milli arfgengi viljans og
geðslagsins þegar þetta voru
dæmdir sem tveir eiginleikar.
„Viljinn var með arfgengi eitthvað
um 0,40 en geðslagið var um 0,20.
Erfðafylgni hins nýja eiginleika
við vilja var mjög há eða 0.92 sem
þýðir að þetta er nánast sami eig-
inleikinn og viljinn var dæmdur
áður. Viljinn er dæmdur á sama
máta og áður var en geðslagið
kemur nú inn í einkunn ef það
þykir áberandi gott eða slæmt og
hefur afgerandi áhrif á framgöngu
hestsins. Það er í raun verið að
meta hvernig ganghæfileikar
hrossins nýtast í reið.
Umgengnisgeðslag ekki metið
Í kynbótadómi er ekki verið að
meta það sem við getum kallað
umgengnisgeðslag hrossa. Það er
útilokað á þessum fáu mínútum
sem hrossið er í dóm,“ sagði Þor-
valdur og bætti við: „Það er mik-
ilvægt að menn geri sér grein fyrir
hvað er verið að meta.
Núorðið er lögð rík áhersla á að
meta hversu þjál hrossin eru.
Ræktunarmarkmiðið er fjörugur,
glaður og kjarkaður hestur sem er
jafnframt frábærlega þjáll og leit-
ast við að gera knapanum til
geðs.“
„Hvað varðar annan þátt rit-
gerðarinnar varð niðurstaðan sú
að vilji virðist hvergi metinn eins
og við skilgreinum hann hér á Ís-
landi. Það er meira verið meta
geðslagið, til dæmis þar sem verið
er að rækta hross til fimireiðar og
svo fjölskyldu hesta eins og Hafl-
inger-hesta, Andalúsíuhesta og
hollenska varmblóðshesta. Þar
sem arfgengi var hæst á geðslagi
voru stóðhestar teknir í 100 daga
prófanir í hesthúsi þar sem metið
var umgengnisgeðslag þeirra. Í
Morgunblaðið/Valdimar
Tilgátur hafa komið fram um sterkar erfðir þols og þreks frá mæðrum
og spurning er hvort Kringlusonurinn rauði fái eitthvað af krafti og út-
haldi móður sinnar Kringlu frá Kringlumýri.
Samtvinnun vilja
og geðslags
spor í rétta átt
Viljinn hefur lengi verið íslenskum hesta-
mönnum hugleikinn þótt misjafnlega hafi
gengið að skilgreina hugtakið. Nú þegar
vilja og geðslagi hefur verið slegið saman í
einn eiginleika í kynbótadómi virðist sem
betur gangi. Þorvaldur Kristjánsson valdi
að fjalla um þennan nýja eiginleika í lokarit-
gerð sinni á Hvanneyri og fræddi hann
Valdimar Kristinsson um niðurstöður
rannsókna sinna.
FUNDUR verður haldinn í fagráði
hrossaræktar á föstudag þar sem
ýmis mikilvæg mál verða tekin fyr-
ir eins og sýningaáætlun næsta árs,
lágmarkseinkunnir kynbótahrossa
inn á landsmót og úthlutun úr
stofnverndarsjóði. En það mál sem
líklega mesta athygli mun vekja er
hið svokallaða fæðingarstaðamál.
Ágúst Sigurðsson hrossaræktar-
ráðunautur gerði ráð fyrir að regl-
ur um skráningu á fæðingarstöðum
hrossa yrðu afgreiddar á fundinum.
Þótt fæðingarstaðamálið hafi ekki
mikil áhrif á sjálfa hrossaræktina
er ljóst að skráning hrossa hefur
hvorutveggja í senn mikið tilfinn-
ingalegt gildi og sömuleiðis hafa
fæðingarstaðaheitin nú þegar mik-
ið gildi frá viðskiptasjónarmiði.
Fæðingarstaðarheiti hrossa hafa
fyrir allnokkru virkað svipað og
skrásett vörumerki og í mörgum
tilfellum haft áhrif á sölumöguleika
og verðmyndun hrossa.
Þá hefur krafan um nýjar reglur
aukist mjög með aukinni hrossa-
rækt þéttbýlisbúa sem vilja fá að
auðkenna hross fædd sér með öðru
en heiti á bæ eða borg.
Ágúst sagðist að sjálfsögðu ekki
geta sagt nákvæmlega um það
hvernig reglurnar verða endanlega
en sér sýndist líklegt að mönnum
yrði leyft að hafa fleiri en eitt rækt-
unarnafn og að greiða verði fyrir
hvert nafn. Þá verði nöfnin að lúta
íslenskum málvenjum en ekki
kvaðst Ágúst geta svarað því hvort
leyfð verði fyrirtækjanöfn eins og
sótt hefur verið um eða hvort nöfn-
in verði að einskorðast við örnefni
sem gætu sómt sér sem bæjarnafn.
Mikilvægt þykir að vel takist til um
reglusmíðina og hægt verði að
halda vel utan um nafngiftirnar svo
ekki verði úr einhver skrípaleikur.
Þykir ýmsum varasamt ef leyfð
verður notkun fyrirtækjaheita al-
mennt þar sem slíkt gæti hæglega
farið úr böndum þótt mörg fyrir-
tækjaheiti gætu vel sómt sér.
Fjórir umsóknir liggja fyrir
ráðinu um úthlutun úr stofnvernd-
arsjóði vegna þróunarverkefna.
Eru það umsóknir frá Sæðinga-
stöðinni í Gunnarsholti vegna djúp-
frystingar á sæði. Þá er að nefna
umsókn frá Hrossaræktarsam-
bandi Austurlands vegna Dýraspít-
ala Austurlands og umsókn frá
Hólaskóla vegna rannsókna á end-
ingu hrossa og að síðustu umsókn
frá Keldum vegna DNA-ættgrein-
ingar hrossa. Til úthlutunar eru í
kringum fjórar milljónir króna að
þessu sinni sem eru ársvextir af
höfuðstól sjóðsins.
Fagráðið mun nú gera drög að
skrá yfir kynbótasýningar næsta
árs en endanleg fastmótuð skrá
verður gefin út í janúar á næsta ári.
Fundur í fagráði á föstudag
Reglur um skráningu fæð-
ingarstaða hrossa afgreiddar
ARFGENGI er mat á hversu mikið
ákveðinn eiginleiki stjórnast af erfð-
um. Það er að segja ef arfgengið er
hátt stjórnast eiginleikinn meira af
erfðum en umhverfi.
Einnig segir arfgengi til um
hversu vel kynbótadómnum tekst að
fanga breytileika eiginleikans.
Arfgengi
♦ ♦ ♦
Gleðileg jól
Hólagarður