Morgunblaðið - 14.12.2001, Blaðsíða 1

287. TBL. 89. ÁRG. FÖSTUDAGUR 14. DESEMBER 2001 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
STOFNAÐ 1913
MORGUNBLAÐIÐ 14. DESEMBER 2001
FYRIRSÖGN um valdatíð Gaddafis: „Frá 1969 til
1369 – upphaf 33. ársins.“ Nei, blaðamennirnir á
dagblaðinu al-Jamahiriyah voru ekki að telja aft-
ur á bak, og jú, þeir höfðu reiknað rétt – að því til-
skildu að maður sé staddur í Líbýu undir stjórn
Mohammars Gaddafis.
Gaddafi fullyrðir að hann sé ekki forseti Líbýu,
og hefur fyrir löngu falið allt vald „í hendur al-
mennings“, sem mun stjórna landinu með gras-
rótarnefndum. En raunin er sú, að það er enn
Gaddafi sem tekur allar ákvarðanir. Þannig að
árið er það ár sem hann segir að sé.
Stundum er árið 1369, talið frá árinu þegar Mú-
hameð spámaður lést, og stundum er árið 1431,
talið frá árinu þegar hann fæddist. En íbúar Líb-
ýu, sem eru um fimm milljónir, langflestir músl-
imir, halda upp á hátíðisdaga samkvæmt hefð-
bundnu dagatali múslima, sem fylgir tunglinu og
er styttra, og miðast við flótta spámannsins frá
Mekka til Medina. Samkvæmt því er nú árið 1422.
En þetta er samt ekki svona einfalt. Bæði daga-
töl Gaddafis endurspegla vestræna dagatalið, frá
1. janúar til 31. desember, nema hann notar ekki
arabískar þýðingar á nöfnum mánaðanna, eins og
gert er í flestum arabalöndum. Hann bjó til nýtt
nafn fyrir hvern mánuð og
sumar breytingarnar virðast
vera tilraunir til að ná fram
hefndum fyrir gamlar mis-
gjörðir.
Ágúst, sem heitir eftir
Ágústusi Rómarkeisara, er
þannig kallaður Hannibal, í
höfuðið á hershöfðingjanum
frá Karþagó í Norður-Afríku,
sem leiddi fíla yfir Alpana og
réðst inn í Ítalíu fyrir næstum
1.800 árum. Þetta mun vera hefnd fyrir að Ítalir
skyldu gera Líbýu að nýlendu sinni 1912.
Júlí, sem heitir eftir Júlíusi Sesari, heitir núna
Nasser, í höfuðið á Gamal Abdel Nasser, fyrrver-
andi Egyptalandsleiðtoga.
En þótt nærri 30 ár séu liðin síðan Gaddafi
breytti dagatalinu virðist hann enn ekki hafa gert
upp hug sinn með það hvort dagatalið hann vill
heldur. Í janúar sl. seldu verslanir dagbækur með
ártalinu 1431 rituðu gylltum stöfum. En eftir ára-
mót breyttu dagblöðin í landinu – sem öllum er
stjórnað af yfirvöldum – dagsetningum sínum aft-
ur til 1369. Engin skýring var gefin, og Gaddafi,
sem veitir sjaldan viðtöl, sagði ekki orð.
Níu mánuðum síðar virtist sem fáir hefðu tekið
eftir því að breyting hefði orðið. Bóksalar urðu
hissa þegar þeir voru spurðir um dagbækur fyrir
árið 1369. Þeir fullyrtu að nú væri árið 1431 í Líb-
ýu, þangað til þeim var sýnt dagblað.
„Æ, hann hefur breytt ártalinu aftur,“ dæsti
einn bóksalinn. Notaðu bara dagbók fyrir 2001,
lagði hann til. Og tilfellið er að þrátt fyrir allar til-
raunir Gaddafis eru dagbækur fyrir 2001, byggð-
ar á vestræna dagatalinu, vinsælastar meðal Líb-
ýumanna. Og þeir halda áfram að nota hefð-
bundnar, arabískar þýðingar á nöfnum vestrænu
mánaðanna þegar þeir halda upp á afmæli, gera
ferðaáætlanir eða panta tíma. Hannibal og Nass-
er virðast ekki hafa náð fótfestu.
En dagatalið sem Gaddafi hefur búið til er not-
að á opinbera pappíra og tilkynningar, og einnig
á dagblöð, stundum með fáránlegum afleiðingum.
Dag einn í september var í blaðinu al-Moallem
skírskotað til þriggja mismunandi dagatala. Dag-
setningin í hausnum var 1369; í ritstjórnargrein
var talað um byltinguna 1969 er Gaddafi komst til
valda; og blaðamaður nefndi árið 1424 þegar
hann ræddi um nýsamþykkt lög.
„Æ, hann hefur breytt ártalinu aftur“
Trípólí. AP.
Mohammar
Gaddafi
OSAMA bin Laden segir að „árang-
urinn“ af árásunum á Bandaríkin 11.
september hafi orðið mun meiri en
hann og liðsmenn al-Qaeda hafi gert
sér vonir um. Kemur þetta fram á
myndbandi sem sýnt var í sjónvarps-
stöðvum um allan heim í gær en þar
fjallar bin Laden um undirbúninginn
að hermdarverkunum og er ljóst að
hann hefur vitað allt um hann. Varn-
armálaráðuneyti Bandaríkjanna
komst yfir myndbandið er fannst í
borginni Jalalabad og líklega var tek-
ið í Kandahar snemma í nóvember.
Bin Laden ræðir þar m.a. við gest frá
Sádi-Arabíu, hann hrósar bin Laden.
„Allir lofa þig og þína miklu dáð, sem
var fyrst og fremst möguleg vegna
velþóknunar Allah,“ segir gesturinn
sem ekki hafa verið borin kennsl á.
Viðbrögð almennings í arabalönd-
um er myndbandið var sýnt voru
blendin, sumir töldu það sanna með
ótvíræðum hætti sekt bin Ladens,
aðrir fullyrtu að um fölsun væri að
ræða. „Er þetta mögulegt! Ég trúi
ekki að bin Laden hafi gert það. Þýð-
ingin er röng og við getum varla
heyrt rödd hans. Bandaríkjamenn
vilja bara bendla múslíma við verk-
ið,“ sagði egypsk kona, Nadia Saqr.
Fram kemur í máli bin Ladens að
Egyptinn Mohamed Atta hafi stjórn-
að sveitunum en hinum flugræningj-
unum hafi ekki verið sagt hvað til
stæði fyrr en þeir voru að stíga um
borð í flugvélarnar. Fyrir ferðina
vestur um haf hafi þeim aðeins verið
sagt að þeirra biði „píslarvætti“.
Menn bin Ladens fögnuðu ákaft er
fyrri flugvélin skall á World Trade
Center. „Bíðið bara rólegir,“ sagði
hann við þá og sagði meira í vændum.
Hann lýsir því hvernig hann hafi ver-
ið bjartsýnn á að eldurinn myndi
bræða stálið í turnunum en hann hafi
aðeins átt von á að efstu hæðirnar
myndu falla saman. Segir hann að
liðsmenn al-Qaeda hafi reiknað út
fyrirfram hve margir úr „liði óvinar-
ins“ myndu falla í árásinni. Einnig
fullyrðir hann að fjölmargir hafi snú-
ist til íslams vegna atburðanna. Hann
hlær öðru hverju dátt þegar rætt er
um hryðjuverkin, hann stríðir tals-
manni sínum sem ekki vissi um árás-
irnar fyrr en hann sá þær í sjónvarp-
inu.
Bandaríkjamenn biðu um hríð með
að birta myndbandið, meðal annars
vegna þess að hljóðið er óskýrt og
sumar setningar er ekki hægt að
greina. Bin Laden vitnar í gamalt
ljóð og oft heyrist Allah lofaður.
Gesturinn lýsir ánægju með góðar
móttökur, segir allt hreint og snyrti-
legt í húsinu, hann hafi búist við að
þurfa að búa í helli en það sé öðru
nær.
Loftárásum haldið áfram
Talsmenn vestrænna stjórnvalda
fögnuðu því að myndbandið skyldi
birt og töldu það sanna með ótvíræð-
um hætti að bin Laden hefði staðið á
bak við árásirnar í september. „Bin
Laden stærir sig af afskiptum sínum
að illræðisverkunum og staðfestir
þannig sekt sína,“ sagði Jack Straw,
utanríkisráðherra Bretlands.
Bandaríkjamenn héldu áfram loft-
árásum á stöðvar liðsmanna bin Lad-
ens í gær í fjöllum í austurhluta Afg-
anistans. Afganskir stuðningsmenn
Bandaríkjamanna og Breta á jörðu
niðri bjuggu sig undir ný áhlaup á
hermenn al-Qaeda sem hafa nú
hvergi borg á valdi sínu eftir að
Kandahar féll. Sjónvarpsstöðin CNN
hafði eftir embættismönnum í gær-
kvöldi að búið væri að umkringja
helli þar sem bin Laden héldi sig í
Afganistan.
Myndband talið sanna
sekt Osama bin Ladens
Hreykinn og hlær
dátt er hann ræð-
ir um hryðjuverk-
in í september
Washington, London, Kaíró. AP, AFP.
Reuters
Osama bin Laden á myndbandinu sem birt var í gær. Myndbandið fannst í yfirgefnu húsi í Jalalabad og sýnir bin
Laden ræða við gest frá Sádi-Arabíu og liðsmenn sína um hermdarverkin í New York og Washington.

Vissu aðeins/30
ARABARÍKI hjá Sameinuðu þjóð-
unum hvöttu í gærkvöldi til þess að
kallaður yrði saman bráðafundur í
öryggisráði SÞ til að fjalla um deil-
ur Ísraela og Palestínumanna. Rík-
isstjórn Ariels Sharons í Ísrael hef-
ur slitið öllu sambandi við stjórn
Yassers Arafats, leiðtoga Palestínu,
og segist framvegis munu berjast
gegn hryðjuverkamönnum án sam-
ráðs við hann. Ísraelar gerðu í gær
loftárásir á stöðvar Palestínu-
stjórnar á Gaza og Vesturbakkan-
um, þar á meðal borgina Ramallah
en þar hefur Arafat aðalbækistöð
sína. Lögðu þeir einnig undir sig
hluta af flóttamannabúðum á Gaza.
Stjórn Sharons sakar Arafat um
að beita sér ekki sem skyldi gegn
Hamas og öðrum öfgasamtökum
meðal Palestínumanna sem staðið
hafa fyrir hryðjuverkum gegn
óbreyttum, ísraelskum borgurum.
Féllu tíu Ísraelar í slíkum árásum í
gærmorgun.
Bandaríkjamenn neituðu að tjá
sig sérstaklega um þá ákvörðun
Ísraela að hunsa Arafat en Ari
Fleischer, talsmaður George W.
Bush forseta í Washington, sagði
Bush álíta að Arafat yrði að leggja
sig meira fram og sýna þannig að
hann vildi í reynd frið. William
Burns, einn af sendimönnum
Bandaríkjastjórnar í Miðaustur-
löndum, sagði stjórn sína ætla
áfram að ræða við Arafat. Frakkar
gagnrýndu ákvörðun Sharons og í
yfirlýsingu frá breska utanríkis-
ráðuneytinu sagði að Arafat væri
lykilmaður í friðarferlinu.
Araba-
ríki vilja
bráða-
fund SÞ
SÞ, Gazaborg, Amman. AFP, AP.

Bandaríkjamenn/32