Morgunblaðið - 15.02.2002, Blaðsíða 22

ERLENT
22 FÖSTUDAGUR 15. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Ósvikið Rautt eðal ginseng
frá Kóreu
Einungis unnið úr sérvöldum 6 ára gömlum rótarbolum
Skerpir athygli - eykur þol
FRAMMÁMENN í atvinnulífi Vene-
súela og talsmenn Alþjóðagjaldeyr-
issjóðsins, IMF, fögnuðu í gær þeirri
ákvörðun Hugo Chavez, forseta
Venesúela, að láta gengi gjaldmiðils-
ins, bólivarsins, fljóta. Það féll þegar
um nær fimmtung og um hríð kostaði
Bandaríkjadollari um eitt þúsund bó-
livara á mörkuðum í höfuðborginni
Caracas en treysti sig nokkuð í sessi
er á leið. Miklir efnahagserfiðleikar
hafa verið í landinu, meðal annars
vegna lækkandi olíuverðs á heims-
mörkuðum en um 30% af útflutnings-
tekjum Venesúela koma frá olíuiðn-
aði.
Sumir óttast að Venesúela muni
senn lenda í jafn miklum þrenging-
um og Argentína. Hagfræðingar vör-
uðu Chavez við því í fyrra að skráð
gengi gjaldmiðilsins væri 40% yfir
raunvirði en það var að nokkru leyti
tengt við dollarann. Kom þetta fram í
sjónvarpsávarpi sem forsetinn flutti
á þriðjudag. Þótt sérfræðingar telji
að rétt hafi verið að leyfa genginu að
fljóta gagnrýndu sumir að aðgerðin
skyldi ekki vera framkvæmd í áföng-
um. „Ég vona að markaðurinn bregð-
ist við með rósemi en ekki tauga-
veiklun og leiðréttingin á genginu
verði hófsöm,“ sagði kaupsýslumað-
urinn Pedro Carmona á þriðjudag er
skýrt var frá því að gripið yrði til rót-
tækra aðgerða.
Umdeildur forseti í vanda
Chavez er afar umdeildur og hefur
lent í hörðum deilum við ráðamenn í
einkafyrirtækjum, fjölmiðla, kaþ-
ólsku kirkjuna og Bandaríkjastjórn.
Hann er fyrrverandi fallhlífahermað-
ur, var fangelsaður 1992 fyrir mis-
heppnaða uppreisnartilraun gegn
lýðræðislega kjörnum forseta en
bauð sig fram og sigraði í forseta-
kosningum 1998. Hann var endur-
kjörinn árið 2000. Chavez er orðhák-
ur og er oft sakaður um að beita
ósvífnu lýðskrumi og skerða tjáning-
arfrelsi andstæðinga sinna. Hann
hefur hins vegar notið mikilla vin-
sælda fátækustu íbúa landsins enda
hefur hann heitið að bæta kjör þeirra
og útrýma spillingu. Forsetanum
tókst að fá stóraukin völd fyrir tveim
árum með því að fá samþykktar
stjórnarskrárbreytingar. Tveir hátt-
settir herforingjar hvöttu í liðinni
viku til afsagnar Chavez og um 5.000
manns tóku þótt í kröfugöngu til að
styðja tillöguna.
Fjárlög verða skorin
niður um 22%
Chavez sagðist í gær ætla að skera
ríkisútgjöld niður um 22% og nota fé
úr sérstökum neyðarsjóði til að loka
fjárlagagati sem nemur um átta
milljörðum dollara, um 800 milljörð-
um króna. Reynt verður að bæta
samkeppnisaðstöðu innlendra fyrir-
tækja og stöðva peningaflótta úr
landi en talið er að um tíu milljarðar
dollara hafi verið fluttir úr landi í
fyrra og gjaldeyrisforðinn hefur
minnkað úr 19 milljörðum dollara í 13
milljarða síðan í nóvember. Almenn-
ingur á götum úti lét í ljós reiði og ör-
væntingu í Caracas í gær.
„Þetta er tímasprengja fyrir Chav-
ez,“ sagði kona sem sagðist heita
Barbara en neitaði að gefa upp ætt-
arnafn. Hún stóð í biðröð til að skipta
bólivörum yfir í dollara. „Þetta gæti
orðið verra en í Argentínu,“ sagði
tölvufræðingur sem var að reikna út
hvað hann hefði tapað miklu.
Chavez lætur gjaldmiðil-
inn í Venesúela fljóta
Caracas. AP, AFP.
Gengið hrundi um nær 20% í gær
og spáð er frekari þrengingum
AP
Jose Torres, íbúi í Caracas, les dagblað á þriðjudag þar sem skýrt er frá
því að gengi gjaldmiðla verði látið fljóta. Seðlabankastjóri landsins
sagði að hætt yrði að halda gengi bólivarsins uppi með valdi og brenna
þannig upp erlendan gjaldeyrisforða bankans.
BANDARÍSKI sveitasöngvarinn
Waylon Jennings lést á heimili sínu í
Arizona á miðvikudag, 64 ára að
aldri. Ekki var
greint frá bana-
meini Jennings
en hann hafði um
nokkurt skeið
strítt við erfið
veikindi. Fullyrtu
bandarískir fjöl-
miðlar að hann
hefði látist af
fylgikvillum
tengdum syk-
ursýki, sem hann þjáðist af. Þurfti
að taka af vinstri fótlegg hans í des-
ember sl. af sömu sökum og söngv-
arinn hafði farið í erfiða hjarta-
skurðaðgerð árið 1998.
Jennings var um langa hríð eitt af
stóru nöfnunum í bandarískri
sveitatónlist. Átti hann þátt í að
móta þá hefð, sem myndaðist í þess-
um tónlistargeira bæði að því er
varðar söng og undirleik.
Jennings hóf feril sinn um miðjan
sjötta áratuginn og var í upphafi
undir verndarvæng söngvarans
Buddy Holly. Holly lést hins vegar í
flugslysi 3. febrúar 1959 ásamt þeim
Richie Valens og The Big Bopper,
eins og frægt er orðið. Jennings
hafði hugsað sér að vera einnig far-
þegi í þessari örlagaríku flugferð,
en gaf sæti sitt á síðustu stundu eftir
til The Big Bopper.
89 af lögum Jennings komust í
efstu hæðir vinsældalista, þar af 16 í
toppsætið. Hafa plötur hans selst í
meira en fjörutíu milljónum eintaka.
Waylon
Jennings
látinn
Nashville. AFP.
Waylon
Jennings
SHEIKH Omar, íslamskur öfga-
maður, sem hefur viðurkennt að hafa
rænt bandaríska blaðamanninum
Daniel Pearl, segir nú, að hann sé
látinn.
„Ég veit, að hann er látinn,“ er
haft eftir Omar en hann er nú í haldi
pakistönsku lögreglunnar í Karachi.
Áður hafði hann viðurkennt, að hann
hefði skipulagt ránið á Pearl, sem
hvarf fyrir rúmum þremur vikum.
Omar, sem er fæddur í Bretlandi,
var handtekinn sl. þriðjudag og þá
hélt hann því fram, að Pearl væri á
lífi.
Talsmaður bandaríska dagblaðs-
ins Wall Street Journal, vinnuveit-
anda Pearls, sagði í yfirlýsingu í gær,
að þar vildu menn trúa því, að Pearl
væri enn lifandi. Tasneem Noorani,
innanríkisráðherra Pakistans, telur
það heldur ekki vera útilokað enda
hafi Omar oft breytt framburði sín-
um í yfirheyrslum, hugsanlega til að
villa um fyrir fulltrúum lögreglunn-
ar. Pervez Musharraf, forseti Pakist-
ans, sagði í Washington í fyrradag,
að hann tryði því, að Pearl væri á lífi
og hringurinn um mannræningjana
þrengdist stöðugt.
Ófrísk eiginkona biður
manni sínum vægðar
Að því er Omar segir, stóðu þrír
hópar að ráninu á Pearl, og var
ákveðið, að enginn þeirra vissi um
aðsetur annars. Var þess krafist, að í
skiptum fyrir hann yrðu nokkrir
fangar Bandaríkjamanna í Guant-
anamo á Kúbu látnir lausir, en því
var umsvifalaust hafnað.
Mariane, eiginkona Pearls, sem er
ófrísk og komin sex mánuði á leið,
hvatti í gær ræningjana til að láta
eiginmann sinn lausan. „Hann hefur
aldrei skaðað nokkurn mann,“ sagði í
yfirlýsingu hennar en hún er nú í
Pakistan.
Segir Pearl látinn
Karachi. AFP.
ENGINN Palestínumaður, nema ef
vera skyldi Yasser Arafat, hefur
meiri völd og vekur meiri ótta en
Jibril Rajoub, yfirmaður öryggis-
sveita Palestínumanna á Vestur-
bakkanum. Rajoub er 48 ára, þétt-
vaxinn með yfirvararskegg, rödd sem
hljómar eins og fjarlægt þrumuveð-
ur, og ræður yfir nokkrum þúsund-
um einkennis- og óeinkennisklæddra
palestínskra öryggisfulltrúa. Hann
heldur fundi í höfuðstöðvunum á hæð
norður af Jerúsalem og sest reglu-
lega niður með yfirmönnum í banda-
rísku og ísraelsku leyniþjónustunni.
Þess vegna tóku Palestínumenn
eftir því þegar Arafat í bræði sinni
beindi skammbyssu að honum sl.
mánudagskvöld. Haft er eftir ónafn-
greindum palestínskum embættis-
manni að Arafat hafi verið skjálfandi
og byssan hafi fallið úr höndum hans.
Margir Palestínumenn veltu því fyrir
sér hvort síðasti vottur yfirvalds og
skipulags á Vesturbakkanum væri að
leysast upp, undir þrýstingi Ísraela, í
ringulreið.
Í yfirlýsingum og viðtölum á mið-
vikudaginn gerði Rajoub lítið úr at-
vikinu og ítrekaði stuðning sinn við
Arafat. En engu að síður hafa vaknað
spurningar um örlög Rajoubs, for-
ystu Palestínumanna og tök Arafats
á valdataumunum. „Það sem gerðist
hér var bara stormur í tebolla,“ sagði
Rajoub við ísraelska sjónvarpið, og
talaði reiprennandi hebresku sem
hann lærði í æsku þegar hann var
leiðtogi fanga í ísraelskum fangels-
um. „Ég vil segja við þá sem hafa
áhyggjur friðarins vegna, að ég er við
hestaheilsu.“
Deilan kom upp á skrifstofum Ara-
fats í Ramallah á Vesturbakkanum,
þar sem hann hefur setið í eiginlegu
stofufangelsi í tvo mánuði, því Ísrael-
ar neita að leyfa honum að fara og
sitja ísraelskir skriðdrekar um skrif-
stofurnar. Á fundi með helstu aðstoð-
armönnum sínum reiddist Arafat
vegna fregna um um að múgur Pal-
estínumanna hefði ráðist á fangelsi í
borginni Hebron á Vesturbakkanum
og frelsað íslamska vígamenn og
meinta hryðjuverkamenn sem Arafat
hafði látið handtaka að undirlagi
Bandaríkjanna.
Krafði Rajoub skýringa
Arafat krafðist skýringa á því,
hvers vegna menn Rajoubs hefðu lát-
ið viðgangast að fangarnir væru
frelsaðir, samkvæmt því sem nokkrir
heimildamenn hafa sagt um fundinn í
Ramallah, og ísraelskir fjölmiðlar
greindu fyrst frá, en hefur síðan verið
staðfest af Palestínumönnum. Rajo-
ub reiddist og sagði orsök upphlaups-
ins vera skort á skýrum fyrirmælum
frá Arafat sjálfum.
Fréttum ber ekki saman um hvað
gerðist næst – hvort Arafat fór að
öskra á Rajoub, sakaði hann um að
vera að leggja á ráðin um að leysa sig
af hólmi, bölvaði honum, hótaði hon-
um, kýldi hann eða gaf honum löðr-
ung. Flestir eru þó sammála um að
Arafat hafi beint byssu að Rajoub,
skjálfandi af reiði, og hafi ef til vill
misst byssuna. Aðrir menn á fund-
inum munu hafa gengið á milli.
Ekki sérlega notalegt
Ísraelskt dagblað sagði að Arafat
hefði hrópað hvað eftir annað: „Hann
vill taka við af mér!“ Annað blað sagði
að Arafat hefði sagt við Rajoub: „Ég
drep þig!“ Ekki hefur reynst unnt að
fá staðfest hvað fór þeim í milli, en
palestínskir embættismenn eru sam-
mála um að það hafi ekki verið sér-
lega notalegt.
Spenna hefur ríkt í samskiptum
Arafats og öryggismálayfirmanna
Palestínumanna um skeið. Í fyrra
missti Arafat stjórn á skapi sínu við
starfsbróður Rajoubs á Gazasvæð-
inu, Mohammed Dahlan, og leiddi
það til þess að þeir töluðust ekki við í
margar vikur. Fréttaskýrendur og
diplómatar í Mið-Austurlöndum líta
þessi atvik alvarlegum augum. Ekki
aðeins vegna þess að Rajoub og
Dahlan eru valdamiklir og hugsan-
legir eftirmenn Arafats. Meiru skipt-
ir að deilurnar benda til spennu með-
al Palestínumanna um framtíð
uppreisnarinnar (intífada) gegn her-
setu Ísraela á Gaza og Vesturbakk-
anum og einnig um framtíð heima-
stjórnarinnar sem setið hefur í átta
ár.
Spennan að sliga
Palestínustjórn
AP
Jibril Rajoub, yfirmaður örygg-
islögreglu Palestínumanna á
Vesturbakkanum, á skrifstofu
sinni í Ramallah á þriðjudaginn.
Arafat beindi byssu að öryggisstjóra sínum í bræðiskasti
Jerúsalem. The Washington Post.