Morgunblaðið - 15.02.2002, Blaðsíða 34

UMRÆÐAN
34 FÖSTUDAGUR 15. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
V
ið þeim sem hefur
ekki fylgst með ís-
lenskri pólitík í nokk-
ur ár en fer nú að
huga að henni í tilefni
af væntanlegum sveitarstjórna-
kosningum blasir svolítið skringi-
leg mynd. Fyrst og fremst virðast
vera tveir stórir fílar í stofunni
sem allir eru sammála um að ekki
þurfi að ræða neitt um.
Þarna er annars vegar um að
ræða að Samfylkinguna vantar
formann og fylgi, og hinsvegar að
í Sjálfstæðisflokknum virðast
konur ekki geta komist til valda.
Sjálfstæðisflokkurinn lítur út fyr-
ir að vera flokkur þar sem karlar
ráða. Svo virðist sem það séu helst
karlar sem eiga nokkra möguleika
á að komast í fremstu sætin á list-
um Sjálfstæðisflokksins. Kona
sem vill dreifa
ábyrgð og
völdum myndi
að því er virð-
ist ekki eiga
mikla mögu-
leika á frama í
Sjálfstæðisflokknum.
Þessi fíll í stofu sjálfstæð-
ismanna varð óneitanlega áber-
andi í Fréttablaðinu fyrir ekki
löngu þegar þar birtist fréttin um
að Inga Jóna hefði ákveðið að láta
Björn Bjarnason óáreittan um
borgarstjóravonina og á síðunni á
móti var auglýsing um mikilvægi
þess að konur séu framarlega í
stjórnmálum. Í auglýsingunni
sagði eitthvað á þá leið, að konan
hafi mikið fram að færa einmitt af
því að hún er kona – þótt hún hafi
ekki verið kjörin af því að hún var
kona.
Þessi skilaboð annaðhvort ná
ekki til sjálfstæðismanna, eða þá
að þeir einfaldlega líta svo á að
það sem fullyrt er í þessari aug-
lýsingu eigi ekki við í þeirra
flokki. Reyndar er síðarnefnda
skýringin líklegri þar sem Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur jú löngum
verið talinn íhaldsflokkur og álit-
inn heimili gamalla gilda. Þetta
kemur svolítið í ljós ef litið er til
hlutskiptis kvenna í flokknum.
Einnig virðist þessi fíll í stofu
sjálfstæðismanna verða verulega
áberandi þegar Sjálfstæðisflokk-
urinn er borinn saman við aðra
flokka, til dæmis Samfylkinguna
(og R-listann yfirleitt), þar sem
konur eru mun meira áberandi og
virðast keppa við karlmenn um
frama á grundvelli sem sýnist öllu
nær því að vera jafnrétt-
isgrundvöllur en grundvöllurinn
sem konur keppa á í Sjálfstæð-
isflokknum.
Kringumstæður framboðs
Björns Bjarnasonar til borg-
arstjóra eru reyndar til þess falln-
ar að beina kastljósinu að fílnum í
Sjálfstæðisstofunni. Loksins
grillti í það að kona yrði raunveru-
legur leiðtogi Sjálfstæðismanna á
stórum vettvangi, en svo þegar
karlmaður gaf ádrátt um að hann
væri til í að verða leiðtoginn hlupu
Sjálfstæðismenn til og lýstu
stuðningi við hann og hengdu
Ingu Jónu út til þerris.
Kannski hefðu Sjálfstæðismenn
verið til í að leyfa Ingu Jónu að
sitja í efsta sætinu og etja kappi
við Ingibjörgu ef ekki væri komið
upp það neyðarástand í borg-
arstjórnarmálefnum Sjálfstæð-
isflokksins sem raun ber vitni.
Fyrir Sjálfstæðisflokkinn eru
væntanlegar kosningar jú í raun-
inni miklu meira en venjulegar
kosningar; þær eru krossför til að
bjarga borginni helgu úr höndum
trúleysingjanna.
Og það er einmitt á svona ögur-
stundum sem hinn raunverulegi
karakter manna og flokka kemur í
ljós – þá eru hanskarnir teknir
niður; engin áhætta er tekin;
menn treysta engum nýstárlegum
hugmyndum (eins og þeim, að
konur hafi eitthvað mikilvægt
fram að færa vegna þess einmitt
að þær eru konur), heldur láta
hjartað ráða för.
Þess vegna má kannski segja að
nú hafi Sjálfstæðisflokkurinn opn-
að sig – og í ljós kemur að í honum
slær karlmannshjarta. Þegar blá-
kaldur raunveruleikinn blasir við
er nauðsynlegt að hafa öflugan
karl í brúnni.
En hvernig komst þessi fíll inn
á stofugólf hjá Sjálfstæð-
ismönnum? Vísir menn hafa bent
á, að það sé einhvernveginn orðin
hefð í Sjálfstæðisflokknum að þar
séu karlmenn í raunverulegri for-
ystu. Nú þyrfti auðvitað að kanna
það á sagnfræðilegan máta hvort
þetta er raunin, eða hvort þarna
er einungis um að ræða einhverja
ímynd sem Sjálfstæðisflokkurinn
hefur fengið á sig en á í raun ekki
við rök að styðjast. Samanburður
við aðra flokka væri líka fróðleg-
ur.
Kannski eru Sjálfstæðismenn
bara svona óheppnir að lenda í því
að hafa valið sér til forystu í borg-
arstjórnarkosningunum karl
fremur en konu einmitt núna þeg-
ar verið er að reka auglýsinga-
herferð fyrir auknum hlut kvenna
í stjórnmálum.
Hefðin fyrir því að karlar séu
fremstir í (stjórnmála)flokki er
auðvitað hefð sem á við stjórnmál
yfirleitt, bæði á Íslandi og í öðrum
löndum. Kannski er þessi hefð
smám saman að víkja í Sjálfstæð-
isflokknum eins og öðrum flokk-
um, en er bara lengur að hreins-
ast út í Sjálfstæðisflokknum en
öðrum flokkum. Þetta er ef til vill,
ef málið er íhugað, líklegasta
skýringin, því að hún virðist vera í
samræmi við það að Sjálfstæð-
isflokkurinner jú íhaldsflokkur og
helsta vígi gamalla gilda í íslensku
þjóðlífi. Þess vegna má kannski-
telja eðlilegt að þar séu nýjar hug-
myndir lengur að skjóta rótum en
í öðrum flokkum.
En kannski dettur engum í hug,
nema þeim sem er nýlega farinn
að horfa á íslensk stjórnmál, að
hafa orð á þessum fíl í stofunni á
Sjálfstæðisheimilinu. Kannski eru
þeir sem hafa lengi velkst í póli-
tíkinni sér fyllilega meðvitaðir um
fílinn, og finnst annaðhvort að
hann sé bara hið mesta stofustáss
sem halda beri upp á, eða eru
smám saman að vinna að því að
koma honum út. Að minnsta kosti
sé hann ekkert sem þurfi að vera
að æsa sig útaf.
Þess vegna má auðvitað eins
vera að konur líti á það sem verð-
ugt verkefni að komast fram á í
Sjálfstæðisflokknum, fremur en
að líta á þennan fíl í stofunni sem
merki um að þær eigi – af því að
þær eru konur – ekkert erindi í
Sjálfstæðisflokkinn. Þvert á móti
er hann þarna á miðju gólfinu eins
og ögrun.
Fíllinn í
stofunni
Kona sem vill dreifa ábyrgð og
völdum myndi að því er virðist ekki eiga
mikla möguleika á frama í
Sjálfstæðisflokknum.
VIÐHORF
Eftir Kristján G.
Arngrímsson
kga@mbl.is
MÁLEFNI Lána-
sjóðs íslenskra náms-
manna eru meðal
þeirra mikilvægustu
fyrir stúdenta í Há-
skóla Íslands. Aðgang-
ur stúdenta að lánsfé til
framfærslu er fyrir
mjög marga grundvall-
arforsenda þess að þeir
geti stundað nám við
Háskólann. Það er
brýnt að stúdentar átti
sig á því hve mikið
ábyrgðarhlutverk það
er að fá samningsum-
boð frá stúdentum til
að semja um námslán
fyrir þeirra hönd. Það
verður því að gera miklar kröfur til
forystumanna Stúdentaráðs í þeim
efnum.
Vaka vill ekki að stúdentum
sé refsað fyrir vinnu
Vaka hefur lagt áherslu á að stúd-
entum, sem þurfa að vinna með
námi, sé ekki refsað fyrir það með
óhóflegum skerðingum á námslán-
unum. Nú skerðast námslánin ef árs-
tekjur fara yfir 285 þúsund krónur á
ári. Fyrir hvern þúsundkall sem þeir
vinna sér inn umfram það skerðist
lánið um 400 krónur. Vaka telur að
með þessari ströngu tekjutengingu
sé markmiðum námslána illa komið
til leiðar því flestir stúdentar vinna
með námi og þeir vinna einna mest
sem minnstan stuðning hafa t.d. frá
foreldrum. Því miður hefur Röskva
neitað að taka undir málflutning
Vöku í þessum málum, þrátt fyrir að
í ljós hafi komið að vilji er hjá LÍN til
að lækka skerðingarhlutfall náms-
lána. Röskva felldi þannig í ár tillög-
ur Vöku um að beita sér fyrir lækkun
skerðingarhlutfalls í samningavið-
ræðum við LÍN. Afleið-
ing þess var eðlilega sú
að skerðingarhlutfallið
lækkaði ekkert.
Slakur árangur
Vaka telur að grunn-
framfærslan, þ.e. sú
upphæð sem einstak-
lingur í leiguhúsnæði
með óskert lán fær á
mánuði, sé ennþá of
lág. Í ár er grunnfram-
færsla stúdents 69.500
krónur á mánuði.
Röskva, sem hefur far-
ið með samningsumboð
stúdenta í 12 ár, hreyk-
ir sér ítrekað af miklum
árangri í lánasjóðsmálum. Þegar töl-
ur eru skoðaðar sést hins vegar að í
stjórnartíð Röskvu hefur kaupmátt-
ur stúdenta á námslánum minnkað
um 8,7% á meðan almennur kaup-
máttur í landinu hefur aukist um
u.þ.b. 25%. Þetta þýðir í raun og veru
að í stjórnartíð Röskvu hafa kjör
námsmanna á námslánum versnað.
Ég bið stúdenta um að kynna sér ár-
angur núverandi meirihluta í lána-
sjóðsmálum og íhuga í kjölfarið
hvort ekki sér rétt að leyfa nýju fólki
að fara með samningsumboð fyrir
hönd stúdenta.
Vaka vill bæta þjónustu LÍN
Vaka leggur mikla áherslu á að
leitað verði leiða til þess að bæta enn
frekar þjónustu LÍN. Vaka leggur til
að þjónustuþáttur LÍN verði færður
til bankanna þannig að þjónustu-
fulltrúar geti í auknum mæli séð um
þjónustu og spurningar námsmanna
varðandi LÍN. Slíkt mun auka þæg-
indi og bæta þjónustu auk þess sem
það mun draga úr kostnaði við rekst-
ur Lánasjóðsins. Vaka lagði í vetur
til að reynt yrði að koma þessu til
leiðar en sú tillaga var felld af núver-
andi meirihluta. Það verður að telj-
ast furðulegt þar sem þessi tilhögun
myndi koma sér vel fyrir þá stúdenta
sem læra á landsbyggðinni, en Lána-
sjóðurinn hefur aðeins skrifstofu í
Reykjavík.
Burt með tengingu
við tekjur maka
Vaka mun enn fremur beita sér
fyrir því að tenging námslána við
tekjur maka verði afnumdar. Þetta
fyrirkomulag bitnar oft illa á meðal
annars barnafólki í námi, en komið
hefur í ljós að 25% stúdenta eiga
börn. Núverandi fyrirkomulag stuðl-
ar enn fremur að fjárhagslegu ósjálf-
stæði námsmanna.
Ég hvet fólk til að kynna sér ár-
angur Röskvu í lánasjóðsbaráttunni
og eins til að bera saman stefnu fylk-
inganna í lánasjóðsmálum. Það
skiptir máli hverjum er treyst til að
fara fyrir þeirri hagsmunbaráttu.
Kaupmáttur námslána
hefur minnkað um 8,7%
Ingunn
Guðbrandsdóttir
Stúdentar
Í stjórnartíð Röskvu hef-
ur kaupmáttur stúdenta
á námslánum minnkað
um 8,7%, segir Ingunn
Guðbrandsdóttir, á með-
an almennur kaup-
máttur í landinu hefur
vaxið um u.þ.b. 25%.
Höfundur er sálfræðinemi og skipar
3. sæti á lista Vöku til Stúdentaráðs.
RÖSKVA stendur
fyrir jafnrétti til náms.
Jafnrétti endurspegl-
ast í öllum málefnum
Röskvu og ekki síst í
málefnum fatlaðra, en
Röskva hefur ætíð lagt
mikið upp úr því að að-
gengi fatlaðra sé
tryggt við Háskóla Ís-
lands. Einnig leggur
Röskva mikla áherslu á
fjölskyldumálin og
liggur mikill árangur
fyrir í t.d. fleiri dagvist-
unarplássum fyrir börn
stúdenta og mikilvæg-
um sigrum gagnvart
Lánasjóðnum þar sem
málefni barnafólks hljóta hljóm-
grunn hjá umboðsmanni Alþingis og
málskotsnefnd.
Aðgengi á 100 ára afmælinu
Röskva telur að mikið vanti upp á
að aðgengismál séu í lagi í Háskól-
anum. Háskólasvæðið samanstendur
af gömlum húsum og á byggingar-
tíma þeirra var ekki farið að huga að
góðu aðgengi. Á nokkrum stöðum
hefur þó verið úr þessu bætt en enn
er langt í land. Þjóðskóli okkar allra,
stendur ekki öllum opinn fyrr en allir
geta komist inn í kennsluhúsnæði
hans. Röskva ætlar að berjast fyrir
sérstökum fjárveitingum til fram-
kvæmda svo hægt sé að gera nauð-
synlegar breytingar á því húsnæði
sem nú er til staðar og uppfyllir ekki
skilyrði um aðgengi. Röskva vill að
Háskólinn marki sér stefnu til fram-
tíðar í þessum málaflokki, með það
að markmiði að á 100 ára afmæli
skólans, eftir 10 ár, verði hægt að
segja að þjóðskólinn sé opinn öllum.
Röskva hefur ávallt lagt áherslu á
jafnréttisumræðuna og lagði í því
skyni fram tillögu að verkefninu Vit-
undarvakning gegn fordómum á síð-
asta ári. Röskva ætlar að halda
áfram umræðu um umdeild mál, og
næst verður fyrir valinu einelti. Ein-
elti er hugtak sem allir kannast við
og nokkuð hefur verið fjallað um ein-
elti á vinnustöðum. Háskóli Íslands
er stærsti vinnustaður landsins og
án efa hafa stúdentar sem og kenn-
arar einhvern tíma lent í einelti.
Röskva ætlar að standa fyrir öflugu
forvarnarstarfi í því skyni að taka
málið föstum tökum og uppræta.
Íþróttaskóli og leikjanámskeið
Röskva hefur ætíð hlúð vel að mál-
efnum fjölskyldufólks. Röskva er
með margar góðar leiðir til að koma
enn frekar til móts við fjölskyldufólk
í Háskólanum. Röskva vill að á sumr-
in og á próftímabilinu verði boðið
upp á leikjanámskeið fyrir börn
stúdenta, er þá verið að einblína á
aldurshópinn 7–12 ára. Leikja-
námskeiðin yrðu vonandi í samvinnu
við ÍTR og færu fram á háskóla-
svæðinu og vonandi niðurgreidd.
Einnig vill Röskva að íþróttaskóli
verði í boði fyrir yngstu börn stúd-
enta í íþróttahúsi Háskólans.
Íþróttaskólar eru yfirleitt einu sinni
í viku og eru góð hreyfing og
skemmtun fyrir börnin.
Fjölskyldudagar í Háskólanum
Röskva ætlar að standa fyrir Fjöl-
skyldudögum í Háskólanum. Þessir
dagar verða fullir af lífi og fjöri og
þar verður passað að hafa blöndu af
skemmtun, fyrirlestrum og fræðslu.
Fjölskyldunefnd Háskólans er að
vinna að könnun um kjör og aðstæð-
ur barnafólks við skólann og ætlar
Röskva að kynna niðurstöður þess-
arar könnunar á Fjölskyldudögun-
um. Þetta eru einungis nokkrar af
hugmyndum Röskvu varðandi mál-
efni fjölskyldufólks og að sjálfsögðu
mun Röskva beita sér áfram fyrir
fleiri forgangsplássum á leikskólum
fyrir börn stúdenta og að barnafólk
hafi sömu möguleika og aðrir til að
stunda nám í Háskóla Íslands.
Jafnréttismál og
málefni barnafólks
Lillý Valgerður
Pétursdóttir
Stúdentar
Fjölskyldudagar í Há-
skólanum verða fullir af
lífi og fjöri, segja Freyr
Gígja Gunnarsson og
Lillý Valgerður Péturs-
dóttir, með blöndu af
skemmtun, fyrir-
lestrum og fræðslu.
Höfundar skipa 4. og 5. sæti á lista
Röskvu til Stúdentaráðs.
Freyr Gígja
Gunnarsson