Morgunblaðið - 12.03.2002, Blaðsíða 4

Morgunblaðið/RAX
„Ég hélt að það væri að falla snjór af hlöðuþakinu, það var nú ekki meira en það,“ sagði Ragnhildur Gísladóttir
á Lækjarbakka en hún var við mjaltir þegar snjóflóðið féll.
NOKKUR allstór snjóflóð og all-
margar smáspýjur féllu úr Reynis-
fjalli við Vík og víðar í Mýrdalnum á
sunnudag. Samtals þurftu sextán
manns að yfirgefa fimm sveitabæi og
tvö hús í Vík í Mýrdal vegna snjó-
flóðahættu en hættuástandi var aflétt
við einn bæinn í gær. Þá var talið
óhætt fyrir bændur að ganga til gegn-
inga á þeim bæjum sem höfðu verið
rýmdir.
Magnús Már Magnússon, jökla-
fræðingur á Veðurstofu Íslands,
kannaði ástandið í nágrenni Víkur í
gær ásamt heimamönnum. Hann
sagði í samtali við Morgunblaðið að
stórar snjóhengjur væru í fjöllum í
nágrenni Víkur og víða hefðu fallið
snjóflóð og spýjur. Hann gerði al-
mannavarnanefnd grein fyrir ástand-
inu á fundi sem hófst klukkan 18 í
gær. Þetta var fyrsti fundur nefnd-
arinnar eftir að snjóflóðið féll.
Sigurður Gunnarsson, sýslumaður
í Vík, sagði aðspurður að hann teldi
ekki að ástæða hefði verið fyrir nefnd-
ina að hittast fyrr. Nefndarmenn
hefðu verið í stöðugu sambandi á
sunnudag. „Síðan voru þetta afmark-
aðir verkþættir sem féllu fyrst og
fremst á lögreglu og björgunarsveit,
þannig að við mátum það svo að það
væri ekki ástæða til að hittast.“
Áður en fyrsta snjóflóðið, sem
menn urðu varir við, féll við Lækj-
arbakka hafði verið stanslaus hríðar-
bylur í Mýrdalnum í um tvo sólar-
hringa. Sigurður segir að mjög erfitt
sé að meta hvort möguleiki hefði verið
á að sjá hættuna fyrir.
Mat heimamanna ræður
„Það eru hreinar línur að það er
mat heimamanna sem ræður vegna
þess að almannavarnanefndir starfa
sjálfstætt en á ábyrgð lögreglustjóra í
hverju umdæmi,“ sagði Hafþór Jóns-
son, aðalsviðsstjóri Almannavarna
ríkisins, í samtali við Morgunblaðið í
gær. „Hins vegar eru leiðbeinandi
reglur þær að ef einhver sá atburður
verður í umdæminu þar sem öryggi
fólks eða byggðar er stefnt í hættu, þá
er talið fullkomlega eðlilegt að al-
mannavarnanefnd komi saman, meti
aðstæður og ástand og grípi til viðeig-
andi ráðstafana. Nú er ég ekki að
segja að viðeigandi ráðstafanir hafi
ekki verið gerðar þarna fyrir austan
um helgina vegna þess að lögregla og
björgunarsveit voru að störfum allan
tímann og réðu vel við aðstæður.“ Þá
hafi almannavarnanefndarmenn
fylgst vel með aðstæðum og haft sam-
band sín á milli símleiðis. Nefndin
mun skila skýrslu til Almannavarna
ríkisins og segir Hafþór að ef ástæða
þyki til verði kallaður saman fundur
með nefndinni.
Ekki er snjóflóðaeftirlitsmaður í
Vík í Mýrdal þar sem byggðin er ekki
skilgreind sem snjóflóðabyggð líkt og
allmörg byggðarlög á Norðurlandi,
Vestfjörðum og Austfjörðum.
„Frussaðist upp á þakið“
Fannfergi er í Mýrdal og nágrenni
en um helgina féll mikill snjór í tals-
verðri austanátt. Snjóinn skóf yfir
Reynisfjallið og safnaðist hann saman
í hlíðum vestan megin í fjallinu.
Fyrsta snjóflóðið sem menn urðu var-
ir við féll á íbúðarhús á Lækjarbakka í
Reynishverfi á sunnudagsmorgun.
Tvíbýli er á Lækjarbakka, í efra hús-
inu býr Þórólfur Gíslason en íbúðar-
hús Ragnhildar Gísladóttur og Guð-
bergs Sigurðssonar stendur nokkru
neðar og sunnar. Þau Ragnhildur og
Guðbrandur voru við mjaltir þegar
þau heyrðu einhverja skruðninga.
„Ég hélt að það væri að falla snjór af
hlöðuþakinu, það var nú ekki meira
en það. Kýrnar tóku líka smákipp,“
sagði Ragnhildur. Stuttu síðar kom
Þórólfur, bróðir hennar, inn í fjósið og
sagði þeim að snjóflóð hefði fallið úr
Bjallagili fyrir ofan bæinn. Flóðið
hafði lent á efra íbúðarhúsinu og
„frussaðist upp á þakið“ og fór yfir
hlaðið. Flóðið hreif með sér gamlan
vörubíl og tyllti honum upp á vegg á
skúr sem er bak við húsið. Þá setti
flóðið Mitsubishi-Pajero-jeppa á hlið-
ina og ýtti Lapplander-jeppa til á
hlaðinu. Stæða af rúlluböggum varð
einnig fyrir flóðinu og splundraðist.
Smáræði skvettist upp á þak fjóshlöð-
unnar og á þak fjárhúsa frá bænum
Reyni en ekki urðu þar skemmdir
frekar en á íbúðarhúsinu.
Ragnhildur giskar á að flóðið hafi
verið um 50–60 metra breitt. Bjalla-
gil, þaðan sem flóðið féll, er þröngt og
hingað til hefur verið talið að gilið
myndi draga svo úr krafti snjóflóða að
þau myndu ekki ná að bæjarhúsunum
og Ragnhildur man aðeins eftir einu
tilviki þar sem snjóflóð hafa farið yfir
veg sem er fyrir ofan húsin.
„Það hafði verið bylur hér í hálfan
annan sólarhring og snjóað mikið úr
sömu áttinni og snjórinn hlóðst mikið
í fjallsbrúnirnar. Það eru brattar
brekkur hér upp af og þegar hrynur
úr brúnunum setur það snjóinn af
stað,“ sagði hún.
Stórt flóð féll í mars 1968
Hinn 22. mars 1968 fórust um 130
fjár þegar mikið snjóflóð féll úr hlíð-
inni fyrir ofan Lækjarbakka. Stærst-
ur hluti flóðsins féll norðan við gilið og
lenti á fjárhúsunum sem stóðu um 200
metra norðan við Lækjarbakka. Í
frétt Morgunblaðsins af atburðinum
daginn eftir kom fram að húsin færð-
ust úr stað um 200–250 metra og hey-
birgðirnar þeyttust mun lengra. Í
húsunum voru 150 fjár og björguðust
um 20 þeirra. Gísli Skaftason, faðir
þeirra Ragnhildar og Þórólfs, var á
leið í húsin en hafði tafist nokkuð þar
sem rafmagnið hafði farið af bænum
og því þurfti að handmjólka kýrnar.
Hann var því seinn fyrir til gegninga í
fjárhúsunum og var það talið hafa
orðið honum til lífs. Síðar um daginn
fórust um 80 fjár þegar snjóflóð féll á
fjárhús við Prestbakka.
Lögreglan í Vík í Mýrdal fékk til-
kynningu um að snjóflóð hefði fallið
við bæina Reyni og Lækjarbakka í
Reynishverfi klukkan 9.20 á sunnu-
dagsmorgun. Alexander G. Alexand-
ersson varðstjóri segir að eftir að lög-
reglan hafði aflað upplýsinga um
ástandið hafi björgunarsveitin Vík-
verji verið kölluð út og sett upp
stjórnstöð. Þá fylgdist almannavarna-
nefnd með ástandinu. Algjörlega
ófært var fyrir bíla inn á svæðið en
björgunarsveitarmenn fóru þangað á
vélsleðum til að kanna svæðið. Talið
var að hætta væri á frekari snjóflóð-
um og í samráði við íbúa var ákveðið
að rýma bæina á Reyni, Efri- og
Neðri-Prestshúsum og Görðum.
Fluttu björgunarsveitarmenn heimil-
isfólk, samtals sjö manns, í öruggt
húsaskjól þar sem það dvaldi í fyrri-
nótt. Stuttu síðar var ákveðið að loka
Reynishverfi fyrir allri umferð. Síð-
degis féll annað snjóflóð, að þessu
sinni sunnan við Reyni en olli ekki
tjóni. „Þetta undirstrikaði hættuna
sem þarna var á ferðum,“ segir Alex-
ander. Seinnipart dags féll smáspýja
úr hlíð sem gengur út úr Reynisfjalli
vestast í Vík í Mýrdal. Í framhaldi af
því var ákveðið að rýma húsin númer
30 og 32 við Víkurbraut. Um kvöld-
matarleytið á sunnudag var einnig
ákveðið að rýma bæinn Skagnes í
Mýrdal en þar er einn íbúi en norður
af bænum höfðu fallið 3–4 allstór snjó-
flóð. Hættuástandi við Skagnes var
aflétt síðdegis í gær.
Björgunarsveitarmenn
á snjóflóðaleitaræfingu
Björgunarsveitin Víkverji hafði
m.a. verið að æfa björgun úr snjóflóð-
um á Sólheimaheiði þegar útkallið
barst. Þeir voru því með öll tæki og tól
sem til þarf til leitar og björgunar
vegna snjóflóða. Lögðu menn þegar
af stað í Reynishverfið en björgunar-
sveitarmenn úr Vík voru komnir
þangað á undan þeim. Þegar komið
var að Lækjarbakka og Reyni voru
heimamenn langt komnir með að
moka snjó af þökum en björgunar-
sveitarmenn tóku einnig til hendinni.
Allir á svæðinu voru látnir fá snjó-
flóðaýlu, sem auðvelda mjög leit, ef
ske kynni að fleiri flóð féllu úr fjallinu
en Grétar Einarsson, björgunarsveit-
armaður í Víkverja, segir að lítil
hætta hafi verið talin á að flóð félli aft-
ur á bæinn. Á sunnudag voru björg-
unarsveitarmenn einnig á ferðinni við
að draga upp bíla sem höfðu setið
fastir í nágrenni Víkur.
Snjóflóðahætta í Reynishverfi, Vík og víðar í Mýrdalnum eftir mikla snjókomu
Morgunblaðið/Jónas Erlendsson
Magnús Már Magnússon jöklafræðingur og Leah Tracy verkfræðingur
leggja mat á aðstæður við Lækjarbakka í Reynishverfi í gær.
Snjóhengjur
slúta fram af
fjallshlíðum
FRÉTTIR
4 ÞRIÐJUDAGUR 12. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Til sölu MMC Pajero 2800
Turbo diesel, sjálfskiptur,
nýskráður 28,07 1998, ekinn
102,000 km, 33 tommu breyttur,
spoiler, varadekkshlíf. Ásett verð
2.790,000. Ath. skipti á ódýrari.
Nánari upplýsingar hjá
Bílaþingi.
Opnunartímar: Mánud.-föstud. kl.
10-18 og laugard. kl. 12-16.
Laugavegur 170-174 • Sími 590 5000 • Heimasíða: www.bilathing.is
Netfang: bilathing@hekla.is
MAÐUR ökklabrotnaði á báðum fót-
um þegar hann féll í sprungu á Svína-
fellsjökli um kvöldmatarleytið á
sunnudag. Var hann á leið af Hrúts-
fjallstindum ásamt fjórum öðrum
fjallgöngumönnum. Félagar hans
náðu honum úr sprungunni og var
hann síðan fluttur með sjúkrabíl til
Reykjavíkur.
Fjallgöngumennirnir fimm áttu
stutt eftir að bílum sínum við Svína-
fellsjökul eftir leiðangurinn á Hrúts-
fjallstinda. Þeir gengu ofan fjallið í
tveimur hópum og voru Friðrik Örn
Hjaltested og Aron Pétur Karlsson
saman á undan hinum þremur. „Við
fórum aðra leið niður en upp og mér
leist ekkert á þennan stað því ég tók
eftir sprungunni og sá að ef maður
missti fótanna þarna rynni maður
beint ofan í sprunguna,“ sagði Aron
Pétur í samtali við Morgunblaðið í
gær. Sagði hann að þegar þarna var
komið hefðu þeir verið búnir að losa
línuna og setja ísaxir sínar á bakpok-
ana. Ákváðu þeir því að snúa við en
þá skrikaði Friðriki Erni fótur og
hann rann ofan í þrönga sprungu, 3–5
metra fall að mati Arons. „Ég horfði á
eftir honum renna niður og hverfa of-
an í sprunguna,“ segir Aron og segir
það hafa verið mistök að halda þessa
leið. Hann segir veður hafa verið
gott, logn en kalt.
Aron hljóp strax aðra leið að
sprungunni og komst inn í annan
enda hennar. Þeir fimmmenningar
voru allir með talstöðvar og Aron var
í stöðugu sambandi við Friðrik. „Ég
var kominn til hans kannski rúmri
mínútu síðar og komst ofan í sprung-
una þar sem var mittisdjúpur snjór.
Ég mokaði frá honum, gaf honum að
drekka og lét hann fá dúnúlpu sem
hann komst í. Það var ljóst að hann
var slasaður á fótum því hann gat
engan veginn staðið upp.“ Þeir skorð-
uðu síðan ísöxi í sprunguveggina og
þannig gat Friðrik legið hálfpartinn
ofan á henni. Félagar þeirra náðu
þeim rúmum 20 mínútum síðar og
reyndu þeir fjórir fyrst að ná Friðriki
upp úr sprungunni. Það tókst ekki
strax og hélt Aron þá niður í bílana og
hringdi eftir aðstoð. Á meðan héldu
félagarnir áfram að ná Friðriki upp
og tókst það að lokum. Var þá liðinn
um klukkutími frá því hann féll í
sprunguna. Einar Sigurðsson á Hofs-
nesi kom fyrstur á slysstaðinn með
börur og síðan komu félagar úr
björgunarsveitinni Kára í Öræfum.
Aðstoðuðu björgunarmennirnir við
að bera Friðrik Örn niður að bílunum
og á leiðinni komu félagar úr Björg-
unarfélagi Hornafjarðar á móti þeim.
Aron segir að þótt ekki hafi verið
meira en 400 til 500 m leið að fara að
bílunum hafi það verið mjög seinfarið
og tekið rúmar 20 mínútur. Um mið-
nætti var komið með hinn slasaða í
sjúkrabílinn sem flutti hann til
Reykjavíkur. Í ljós kom að Friðrik
var ökklabrotinn á báðum fótum og
var hann í aðgerð á Landspítala í
Fossvogi í gær.
Tvíökklabrotnaði við
fall í jökulsprungu
Ljósmynd/Bjartmar Örn Arnarson
Friðrik Örn bíður þess á brún
sprungunnar að vera fluttur
niður af fjallinu.