Morgunblaðið - 12.03.2002, Blaðsíða 23

NEYTENDUR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. MARS 2002 23
Aðalfundur Húsasmiðjunnar hf. verður haldinn á
Grand Hótel Reykjavík, Sigtúni 38, miðvikudaginn 20. mars
2002 kl. 16:00.
Dagskrá
1. Venjuleg aðalfundarstörf skv. 12. grein samþykkta félagsins.
2. Tillaga um heimild félagsins til kaupa á eigin hlutabréfum.
3. Önnur mál sem löglega eru borin upp.
Ársreikningur félagsins mun liggja frammi á skrifstofu
félagsins að Súðarvogi 3, Reykjavík 7 dögum fyrir aðalfund.
Ársreikningurinn og fréttatilkynning vegna birtingar hans eru
einnig aðgengileg á www.husa.is.
Stjórn Húsasmiðjunnar hf.
www.husa.is
Aðalfundur
Húsasmiðjunnar hf. 2002
HOLLUSTUVERND ríkisins hefur
sent sýni af 14 mismunandi matarol-
íum, meðal annars ólífuolíum, til
greiningar í Þýskalandi og munu nið-
urstöður liggja fyrir innan nokkurra
vikna. Ástæðan er endurtekin um-
ræða í fjölmiðlum um PAH-gildi í
ólífuolíu og nú síðast „fjöldi fyrir-
spurna frá almenningi til stofnunar-
innar í kjölfar umdeildra mælinga á
PAH í ólífuolíum í Svíþjóð“, segir
Sjöfn Sigurgísladóttir, forstöðumað-
ur matvælasviðs HR. Fregnir af því
að ólífuolía unnin úr hrati gæti inni-
haldið of mikið magn af PAH-efna-
samböndum bárust fyrst í fyrrasum-
ar. Var þá um að ræða hratolíu frá
Spáni, Grikklandi og Ítalíu. Einnig
bárust fregnir af því að umrædd
PAH-efnasambönd hefðu greinst í
jómfrúrolíu í Noregi.
Á ekki að finnast
í jómfrúrolíu
Ólífuolía er flokkuð í þrennt í gróf-
um dráttum, í fyrsta lagi er kald-
pressuð jómfrúrolía sem unnin er
með því að merja ólífur milli valsa og
pressa olíuna úr maukinu. Í öðru lagi
er 100% ólífuolía, sem fæst úr ann-
arri pressu á sömu ólífum og í þriðja
lagi er hratolía, sem unnin er úr hrat-
inu sem eftir verður. „Við pressun á
olíu úr hrati þarf að nota hita og
leysiefni og við þessa meðhöndlun
geta PAH-efni myndast,“ segir Elín
Guðmundsdóttir, fagdeildarstjóri hjá
HR. „PAH-efnasamböndin myndast
við ófullkominn bruna á lífrænum
efnum og geta myndast við fram-
leiðslu á hratolíu því mikill hiti fylgir
vinnslunni,“ segir hún jafnframt og
bætir við að aðrar gerðir ólífuolíu,
það er aðrar en hratolía, eigi ekki að
innihalda PAH-efnasambönd.
Á síðasta ári afréð Hollustuvernd
að stöðva innflutning á ólífuolíu, í
samvinnu við tollstjóra, nema fram-
leiðendur eða innflytjendur, sem
flytja inn jómfrúrolíur eða hreinar
ólífuolíur sýndu stofnuninni staðfest-
ingu byggða á mælingum um að þær
innihéldu ekki PAH-efni. „Ef um
hratolíur er að ræða þurfa innflytj-
endur að leggja fram rannsóknar-
vottorð, sem sýnir að viðkomandi olía
innihaldi ekki benz-a-pyrene, sem er
eitt PAH-efnasambanda, í magni yfir
5 míkrógömm á lítra. Þessari stefnu
hefur verið fylgt frá því í byrjun sept-
ember 2001 og hefur engin ólífuolía
verið flutt inn án þess að slíkar stað-
festingar eða vottorð liggi fyrir. Holl-
ustuvernd hefur ekki upplýsingar
um að nokkur hratolía hafi verið flutt
til landsins á þessu tímabili,“ segja
Elín og Sjöfn.
Viðmiðunargildið 5 míkrógrömm í
hverjum lítra á við hratolíu einvörð-
ungu og segja Elín og Sjöfn þá tillögu
hafa verið lagða fram í vísindanefnd
Evrópusambandsins, að viðmiðunar-
mörkin verði lækkuð niður í 2 míkró-
grömm á lítra.
„Menn vilja gera enn meiri kröfur
til þessarar framleiðslu og setja þessi
viðmiðunarmörk í samræmi við
áhættumat. Talið er að framleiðend-
ur ólífuolíu eigi að geta haldið fram-
leiðslu sinni innan þessara marka.“
Síaukin áhersla er lögð á að framleið-
endur ábyrgist gæði framleiðslu
sinnar sjálfir og að eftirlitsstofnanir
veiti þeim enn frekara aðhald með
vöktun á matvælum. „Einnig er sá
sem flytur matvæli inn og dreifir
þeim ábyrgur, samkvæmt lögum um
matvæli nr. 93/1995,“ segja þær.
Hollustuvernd vill að síðustu
árétta, að gefnu tilefni, að stofnunin
veitir innflytjendum á ólífuolíu ekki
gæðatryggingar á nokkurn hátt.
„Einungis er verið að tryggja öryggi
olíanna þar sem stofnunin skoðar
þær einungis með tilliti til PAH-efna-
sambanda,“ segja Elín Guðmunds-
dóttir og Sjöfn Sigurgísladóttir að
lokum.
Mest af PAH í blaðgrænmeti og
grilluðu og reyktu kjöti og fiski
PAH-efnasambönd nefnast poly-
cyclic aromatic hydrocarbons og eru
útbreidd í náttúrunni. Þau finnast í
andrúmslofti og á láði og legi og þar
af leiðandi í matvælum, segir í sam-
antekt Livsmedelsverket, sænsku
matvælastofnunarinnar, um PAH-
efnasambönd. „Efnagreining á
sænskum matvælum hefur leitt í ljós
hæsta PAH-gildið í þremur gerðum
matvæla, það er grilluðu og reyktu
kjöti og fiski, blaðgrænmeti úr um-
hverfi þar sem iðnaðar- og umferð-
armengun er í miklum mæli og kræk-
lingi úr menguðum sjó. Meðalhá gildi
af PAH hafa fundist í smjörlíki, mat-
arolíum, reyktu kjöti og fiski og blað-
grænmeti sem ræktað er í umhverfi
þar sem mengun er ekki á háu stigi.
Lægstu gildin af PAH-efnasambönd-
um finnast í öðru grænmeti en blað-
grænmeti, ávöxtum, kornmeti, kaffi
og te,“ segir Livsmedelsverket í Sví-
þjóð.
Reiknað hefur verið út hvaðan
mest magn af PAH-efnasamböndum
berist í líkama sænskra neytenda og
er niðurstaðan sú að 34% séu úr
kornmeti (þrátt fyrir hlutfallslega
lágt innihald PAH-efnasambanda í
korni), þar sem mikið magn matvæla
er unnið úr því, 16% úr olíum og fitu,
10% úr reyktu kjöti og 10% úr blað-
grænmeti og ávöxtum. „PAH-efna-
sambönd í matvælum eru að mestu
leyti tilkomin vegna umhverfismeng-
unar. Um það bil þriðjungur er vegna
matreiðsluaðferða á borð við grillun
og reykingu og samanlagt innbyrðir
hver manneskja í Svíþjóð um 1 milli-
gram af PAH-efnasamböndum á ári
úr matvælum,“ segir Livsmedels-
verket. Umrædd rannsókn var gerð
árið 1986 og tók til níu PAH-efna-
sambanda.
Sýni af ólífuolíum send
utan til greiningar
PAH-efnasambönd hafa fund-
ist í hratólífuolíu frá Grikk-
landi, Ítalíu og Spáni.