Morgunblaðið - 14.03.2002, Qupperneq 24
ERLENT
24 FIMMTUDAGUR 14. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
BRESK kona var í gær ákærð fyr-
ir mannrán eftir að hún reyndi að
fara með son sinn frá Dúbai. Sarra
Fotheringham var látin laus gegn
tryggingu en hún kom fyrir sak-
sóknara í Dúbai í gærmorgun.
Önnur bresk kona, Donna al Nahi,
var ákærð fyrir að hafa aðstoðað
Fotheringham.
Fotheringham var handtekin í
Dúbai á sunnudag, þegar hún
reyndi að fara, ásamt Tariq, 10 ára
gömlum syni sínum, um borð í skip
sem var á leið til Íraks.
Al-Nahi, sem er fjögurra barna
bresk móðir sem giftist Íraka,
ákvað að aðstoða Fotheringham
við að „ræna“ syni hennar eftir að
hafa heyrt um raunir hennar í
sjónvarpi.
Talsmaður breska utanríkis-
ráðuneytisins sagði í samtali við
BBC að hámarksrefsing fyrir
mannrán væri þriggja ára fangelsi
eða sekt.
Í breska dagblaðinu Mirror seg-
ir frá því, að al-Nahi hafi meira en
20 sinnum áður tekið þátt í því að
„ræna“ börnum fyrir foreldra
þeirra í löndum á borð við Líbýu,
Jórdaníu, Írak og Egyptaland.
Tariq fæddist í Bretlandi en
Fotheringham, þá flugfreyja, átti í
ástarsambandi við milljarðamær-
inginn Rashid al-Habtoor, þegar
hún starfaði í Dúbai árið 1991.
Móðirin
ákærð fyrir
mannrán
Dubai. AFP.
ANDERS Fogh Rasmussen, for-
sætisráðherra Danmerkur, hefur
lagt blessun sína yfir þá ósk fær-
eysku landsstjórnarinnar, að hún
fái að sækja um það hjá Alþjóðaól-
ympíunefndinni, að Færeyingar
geti keppt á ólympíuleikum undir
eigin fána.
Færeyingar og Grænlendingar
hafa lengi óskað þess að geta
keppt á ólympíuleikum undir sín-
um fána og ekki þeim danska og
nú hefur danska stjórnin ákveðið
að standa ekki í vegi fyrir því.
Kom þetta fram í Jyllands-Posten í
gær.
„Við höfum látið kanna þetta og
lagalega virðist fátt vera því til fyr-
irstöðu,“ sagði Fogh Rasmussen en
björninn er nú samt ekki unninn.
Samkvæmt reglum Alþjóðaól-
ympíunefndarinnar verða þátttöku-
þjóðirnar að vera sjálfstæð ríki en
það á hvorki við um Færeyjar né
Grænland. Á þessu eru þó und-
antekningar því að Cayman-eyjar
og Bermúda, sem eru breskar ný-
lendur, og Aruba, sem Hollend-
ingar ráða, hafa fengið aðild að Al-
þjóðaólympíunefndinni.
Færeyskur
ólympíufáni?
Í
SRAELAR eru ekki lengur
andvígir því að Palestínu-
menn fái sitt eigið ríki en það
verður að gerast með friðar-
samningum, ekki með því að
knýja Ísraela til undanhalds, segir
Liora Herzl, nýr sendiherra Ísraels
á Íslandi. Hún afhenti Ólafi Ragnari
Grímssyni forseta trúnaðarbréf sitt í
gær. Herzl hefur aðsetur í Ósló og
tók við sendiherraembætti fyrir
tveim mánuðum en hún hefur gegnt
störfum fyrir utanríkisráðuneytið
ísraelska í mörg ár. Þetta fyrsta
heimsókn hennar til Íslands.
– Helsta markmið stjórnar Ariels
Sharons, forsætisráðherra Ísraels,
er hún tók við var að binda enda á
hryðjuverk og gera Ísrael að öruggu
ríki fyrir borgara þess. En ofbeldið
er meira en nokkru sinni. Hefur
Sharon mistekist ætlunarverkið?
„Það er rétt, þetta var markmiðið
og einnig friður ef hægt væri.
Ástandið hefur stöðugt versnað,
sjálfsmorðsárásum Palestínumanna
hefur fjölgað og nú eru það ekki ein-
vörðungu Hamas og Íslamska jihad
sem standa fyrir þeim heldur líka
Fatah, samtök undir stjórn Arafats.
Ástandið er því ekki eins og það
var fyrir einu og hálfu ári, það hefur
síversnað. Það sem Sharon reynir að
gera er að takast á við hermdarverk
en verkefnið er ekki einfalt mál. Æ
fleiri Ísraelar eru nú á því að þetta
verði erfitt og muni takan langan
tíma en við verðum að gera það sem
þarf til að stöðva þau.
Okkur finnst ekki að neinn vafi
leiki á því hvort Palestínumenn fái
sitt eigi ríki, það er ekki deiluefni.
Þeir munu að lokum fá sitt Palest-
ínuríki. Spurningin er hvernig verða
samskiptin milli ríkjanna tveggja og
næst markmiðið með skilningi og
friðsamlegum aðferðum? Við teljum
að eina leiðin til þess séu beinar við-
ræður þeirra við okkur.“
Hár fórnarkostnaður
– Um 1.500 manns hafa fallið í
átökunum frá því í september 2000.
Það er hátt verð fyrir breytta stefnu
gagnvart Palestínumönnum, fyrir
harðari línu. Palestínumenn geta
ekki svarað með F-16-þotum eða
skriðdrekum. Hvaða áhrif hefur
stanslaus niðurlæging í 35 ár haft á
þá, fátækt og atvinnuleysi? Hvers
vegna ættu þeir að vera sáttfúsir?
„Þeir hafa sprengjur og nota þær í
borgunum okkar, þeir miða alltaf á
óbreytta borgara en ekki hermenn.
Þeir miða á unglinga og fermingar-
veislur og mér finnst ekki að hægt sé
að taka létt á því að yfir 300 Ísraelar
hafa fallið, ekki frekar en ég geri lítið
úr því að margir Palestínumenn hafa
fallið. Þegar menn velja hryðjuverk
og saklaust fólk fellur vegna þess að
reynt er að stöðva hryðjuverkin er
lágmarkið að menn taki sjálfir
ábyrgð á því sem þeir gera. Þeir geta
sjálfir bundið enda á þessi verk Ísr-
aela strax á morgun með því að
stöðva sjálfir ofbeldið. Þeir hafa alið
á óttanum á götum Ísraels, fengið
okkur til að örvænta um að hægt sé
að semja við Palestínumenn um frið.
Þetta er hörmulegt ástand fyrir
hvora tveggju. Þið sjáið hvert hlut-
skipti Palestínumanna er þegar þið
horfið á sjónvarpsfréttir og að sjálf-
sögðu er það rétt að staða þeirra hef-
ur versnað. Það er ekki til nein töfra-
lausn en það verður að stöðva
hryðjuverkin og ofbeldið, hefja aftur
viðræður.“
– Íslendingar studdu ákaft mál-
stað Ísraela við stofnun Ísraels og
fram á síðustu ár var ljóst að meiri-
hluti manna var mjög hlynntur ykk-
ur. Nú sýna kannanir annað og
æðstu ráðamenn hér gagnrýna
harkalega stefnu Ísraels.
„Ég held að samskipti Ísraels og
Íslands séu enn mjög góð, þau eru
náin. Gagnrýni í samskiptum þjóða
sem hafa góð tengsl sín í milli er
sjálfsögð, við hlustum og tökum fylli-
lega mark á henni. Ég held hins veg-
ar að viðhorf bandarískra fjölmiðla
til ástandsins í Miðausturlöndum
hafi breyst eftir 11. september. Þeir
skilja nú betur hvað það merkir að
búa við ógn hryðjuverka, hvað það
merkir að eiga erfitt með að ráða í
hvað vakir fyrir þeim sem maður
þarf að ræða við. Hvað vill hann þeg-
ar öllu er á botninn hvolft? Þetta er
mjög erfitt.
Við finnum ekki aðeins aukinn
skilning á okkar sjónarmiðum meðal
ráðamanna vestra heldur einnig í
fjölmiðlum. Ástandið í Miðaustur-
löndum er skilgreint mjög á annan
veg þar en oft er gert í evrópskum
fjölmiðlum.“
Morð og píslarvottar
– Þegar við sjáum börn deyja á
skjánum gerum við ekki greinarmun
á því hvort þau eru fórnarlömb
hryðjuverkamanns eða herliðs sem
segist reyna að halda uppi friði. Okk-
ur finnst herinn fara offari.
„Þegar borin er fram rökstudd
gagnrýni finnst mér að við eigum að
taka mark á henni. En ef fullyrt er að
sjálfsmorðingi sem fer inn á diskótek
með sprengju og drepur 21 ungling
sé að berjast fyrir frelsi á ég erfitt
með að sætta mig við það. Mér finnst
hann vera hryðjuverkamaður.
Leiðtogi Palestínumanna, Yasser
Arafat, hrósar þessum mönnum og
segist vilja verða píslarvottur á leið-
inni til Jerúsalem. Hann notar þá
sama arabíska orðið og þeir sem
kalla sig píslarvotta og þið ættuð að
sjá hvað er gert í opinberum fjöl-
miðlum stjórnar hans til að æsa fólk.
Mér finnst að of létt sé tekið á þess-
um málum, þessum áróðri sem not-
aður er til að stýra fólki í arabalönd-
um inn á ákveðna braut. Þetta er
gert í sjónvarpi, í útvarpi, í mosk-
unum, jafnvel í orðavali Arafats þeg-
ar hann talar arabísku. Ef hann birt-
ir sömu grein í The New York Times
notar hann önnur og mildari orð en í
eigin málgagni sem á að höfða til
annars markhóps. Hann telur tillit
til þess að hvort er að tala við vest-
ræna lesendur eða aðra.“
– Palestínumenn segjast ekki hafa
ástæðu til að halda að þið hafið verið
einlæg í friðarviðræðunum og benda
á landnemabyggðir gyðinga. Þegar
við skoðum kort af hernumdu svæð-
unum sjáum við tvö svæði, Vestur-
bakkann og Gaza, á víð og dreif inn-
an um tætlurnar eru
landnemabyggðirnar 150 og þar búa
a.m.k. 200.000 Ísraelar sem segjast
eiga rétt á að búa þar. Hvernig er
hægt að tala um varanlegt Palest-
ínuríki við þessar aðstæður?
„Ég bendi á að í Camp David-við-
ræðunum urðu þáttaskil. Þar hefðu
Palestínumenn getað haft sitt fram
ef þeir hefðu ekki hafnað tillögunum
og hafið ofbeldisaðgerðir. Ákveðið
andrúmsloft myndaðist í samninga-
viðræðunum í Camp David og bæði
ísraelskir og bandarískir heimildar-
menn og líka palestínskir hafa stað-
fest að við buðum þeim nokkurn veg-
inn 97% af svæðunum. Við buðumst
til að leggja niður um það bil 80% af
landnemabyggðunum, þar á meðal
allar byggðirnar á Gaza.
Við buðum þeim að skipta yfirráð-
um yfir Jerúsalem og öllum helgu
stöðunum, þar á meðal Musteris-
hæðinni. Hún er afar mikilvæg í sögu
gyðinga vegna þess að þar var must-
eri Salómons. Auk þess lögðum við
til lausn á vanda flóttamanna og hét-
um að leggja fram fjárhagslegan
stuðning við Palestínumenn. Þetta
eru tilboð sem þeir hafa aldrei fyrr
fengið, ekki heldur meðan Jórdaníu-
menn réðu yfir Vesturbakkanum.
Við buðum þeim ríki, ekki tilbúning
eins og þeir fullyrða heldur raun-
verulegt ríki, og lofuðum að takast af
mikilli festu á við vanda landnema-
byggðanna.“
– Mörg ár liðu milli Óslóarsamn-
inganna og Camp David-fundanna.
Hvað gerðu Ísraelar til að auka
traust Palestínumanna, var til dæm-
is hætt að stofna nýjar landnema-
byggðir?
„Landnemabyggðirnar eru aðeins
eitt af þeim vandamálum sem tekist
er á um og leysa þarf í deilunni. Þær
eru ekki eina málið. Hvernig við
reyndum að auka traust? Við leyfð-
um leiðtogum Palestínumanna að
koma aftur til hernumdu svæðanna
þótt stór hluti ísraelsku þjóðarinnar
væri því mótfallinn. Við gáfum þeim
vopn handa lögreglunni og margir
Ísraelar sögðu: gefið þeim ekki vopn,
þeir munu nota þau gegn okkur og
það er einmitt að gerast núna, þeir
nota þessi sömu vopn til að drepa
okkur. Það er fjarstæða að segja að
landnemabyggðirnar séu eitt helsta
deiluefnið.
Óviðunandi
skilyrði
Þegar Palestínumenn ræða frið og
bæta við skilyrðum um full yfirráð í
Jerúsalem og rétti flóttamanna til að
snúa heim og segja að þessi mál séu
mikilvæg óleyst atriði í samningavið-
ræðunum get ég ekki séð hvar við
getum slakað meira til. Og þegar
Palestínumenn segja að sérhver
flóttamaður frá 1948 eigi að geta val-
ið hvort hann vill snúa aftur heim er
um að ræða skilyrði sem mikill
meirihluti Ísraela getur ekki sætt sig
við.
Ástæðan er sú að slík breyting
myndi umbylta ríkinu, gerbreyta
eðli þess. Sanngjarnir menn hljóta
að sjá að ef ætlunin er að fá að stofna
ríki Palestínumanna er ekki samtím-
is hægt að heimta að Ísraelsríki
verði breytt með þessum hætti. Ríki
okkar er öðruvísi en arabalöndin en
ef allir flóttamenn fá að snúa heim
munu þeir nota lýðræðislegan rétt
sinn í þingkosningum og umbylta
eðli ríkisins,“ segir Liora Herzl,
sendiherra Ísraels á Íslandi.
Nýr sendiherra Ísraels segir beinar friðarviðræður einu lausnina
„Þeir munu
að lokum fá
sitt Palest-
ínuríki“
Nýr sendiherra Ísraels, Liora Herzl, tók við
embætti fyrir skömmu og er hér í sinni
fyrstu heimsókn. Kristján Jónsson ræddi
við hana um deilur Ísraela við Palestínu-
menn, friðarhorfur og fleira.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Sendiherra Ísraels á Íslandi, Liora Herzl, um hryðjuverkamenn úr röð-
um Palestínumanna: „Þeir hafa alið á óttanum á götum Ísraels, fengið
okkur til að örvænta um að hægt sé að semja við Palestínumenn um frið.“
’ Við buðumst til aðleggja niður um það
bil 80% af landnema-
byggðunum, þar á
meðal allar byggð-
irnar á Gaza. ‘
♦ ♦ ♦
DANSKAR mállýskur eru ekki
í útrýmingarhættu, þær eru
steindauðar. Ungt fólk um alla
Danmörku talar nú bara Kaup-
mannahafnarmálið.
Oft er sagt, að Jótum sé
meinilla við Kaupmannahafn-
arbúa en óvildin er þó ekki
meiri en svo, að ungt fólk á öllu
Jótlandi tekur Kaupmanna-
hafnardönskuna fram yfir hin-
ar ýmsu mállýskur. Var sagt
frá þessu í Berlingske Tidende
í gær.
„Eiginlegar mállýskur eru
ekki lengur til. Þær finnast
kannski hjá gömlu fólki en börn
og unglingar alast ekki upp við
þær,“ segir Tore Kristiansen,
lektor við þá deild Kaupmanna-
hafnarháskóla sem rannsakar
mállýskur.
Mállýskur
dauðar?