Morgunblaðið - 19.03.2002, Blaðsíða 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 19. MARS 2002 11
FLUGFÉLAGIÐ Jórvík ann-
ast nú áætlunarflug milli Bíldu-
dals og Ísafjarðar til 1. maí.
Mýflug hefur annast flugið frá
því í haust en Jórvík tekur við
vegna bilunar í vél Mýflugs.
Jórvík hefur jafnframt til
reiðu sjúkraflugvél á Ísafjarð-
arflugvelli. Er það samkvæmt
samningi við heilbrigðisyfirvöld
að flugvél sé tiltæk þar yfir
vetrarmánuðina. Verður hún
þar til 1. maí. Áætlunarflugið
milli Bíldudals og Ísafjarðar er
þrisvar í viku.
Jórvík
tekur við
Bíldu-
dalsflugi
LÍKUR eru á að a.m.k. fjórir
framboðslistar verði boðnir fram í
Reykjavík vegna komandi borgar-
stjórnarkosninga. Almannasamtök
um borgarmálefni hafa boðað til
fundar í Ráðhúsi Reykjavíkur 10.
apríl næstkomandi. Í fréttatil-
kynningu frá samtökunum segir
tilgangur samtakanna sé m.a. sá
að bjóða fram í kosningum til
borgarstjórnar í vor og verði
gengið frá stefnuskrá og fyrir-
komulagi framboðsmála í kjölfarið.
Í fréttatilkynningunni segir að
hópur fólks hafi um nokkur skeið
rætt nauðsyn þess að móta nýjan
vettvang í íslenskum stjórnmálum
til þess að berjast fyrir brýnustu
hagsmunamálum borgarbúa og
gegn spillingu, óráðsíu og misnotk-
un valds með virkt og aukið þátt-
tökulýðræði að leiðarljósi. „Mark-
mið hópsins er að tryggja
málefnalegar umræður um stjórn-
sýslu, skipulagsmál, borgarmenn-
ingu og önnur mikilvæg en van-
rækt borgarmálefni.“ Meðal
baráttumála hópsins er flutningur
flugvallar úr Vatnsmýrinni á
næsta kjörtímabili, réttlát skipting
vegafjár, efling miðborgarinnar,
þétting byggða, sameining sveitar-
félaga og mótun skipulags og
byggðastefnu til langs tíma. Þá
bendir hópurinn m.a. á að veiga-
miklir og víðtækir hagsmunir al-
mennings víki æ oftar fyrir þröng-
um sérhagsmunum.
R-listinn og Sjálfstæðisflokkur-
inn hafa þegar birt framboðslista
og Frjálslyndiflokkurinn og óháðir
hafa einnig ákveðið að bjóða fram í
kosningunum.
Nýtt framboð
í Reykjavík
Á ÞRIÐJA þúsund manns lagði
leið sína í Háskóla Íslands á
sunnudaginn, en þá kynntu átta
skólar á háskólastigi vænt-
anlegum nemendum sínum það
háskólanám sem verður í boði á
þeirra vegum næsta vetur.
Námskynningin fór fram í
þremur byggingum HÍ, en skól-
arnir sem um er að ræða eru Há-
skóli Íslands, Háskólinn á Ak-
ureyri, Háskóli Reykjavíkur,
Listaháskóli Íslands, Kenn-
araháskóli Íslands, Viðskiptahá-
skólinn á Bifröst, Landbún-
aðarháskólinn á Hvanneyri og
Tækniskóli Íslands.
Um 13 þúsund manns stunda
nú nám á háskólastigi í landinu.
Morgunblaðið/Kristinn
Átta skólar á
háskóla-
stigi kynntu
námsfram-
boð sitt
♦ ♦ ♦
DR. SIGMUNDUR Guðbjarnason,
prófessor og stjórnarformaður Saga-
Medica – Heilsujurta ehf., sem fram-
leiðir bætiefnið Angelicu úr jurtinni
ætihvönn, efast um að prófessor
Reynir Tómas Geirsson, deildarfor-
seti læknadeildar Háskóla Íslands
og forstöðulæknir á Landspítalan-
um, hafi haft tækifæri til að kynna
sér rannsóknir fyrirtækisins á vör-
unni og þann grunn sem byggt hafi
verið á. Það sé hins vegar sjálfsagt að
kynna það og fyrir þeim sem þess
óska.
Í grein í Morgunblaðinu sl. laug-
ardag, sem bar yfirskriftina „Vill-
andi auglýsingar um óþarfa“, kom
Reynir Tómas m.a. fram með gagn-
rýni á tvo „virta íslenska prófessora“
fyrir kynningu á bætiefnum sem þeir
hefðu tekið þátt í að koma á fram-
færi, ásamt öðrum. Reynir Tómas
nefndi prófessorana ekki á nafn en
annars vegar nefndi hann efnið
Angelicu og hins vegar húðáburðinn
Penzím, sem fyrirtæki Jóns Braga
Bjarnasonar prófessors, Ensím-
tækni, framleiðir úr þorskensímum.
Jón Bragi segir við Morgunblaðið að
það sé að hans mati óviðeigandi að
tala um vöruna sem óþarfa. Spyrja
megi um hvers það sé að dæma um
óþarfa eða þarfa annarra.
Sigmundur segist ekki líta svo á að
efnisleg gagnrýni felist í grein Reyn-
is Tómasar á Angelicu. Hann sé frek-
ar að amast yfir því að varan sé aug-
lýst og að hann hafi talið sér skylt að
láta skoðun sína í ljós. Hann taki
ábendingar Reynis um Angelicu þó
alvarlega.
„Reynir Tómas er hinn mætasti
maður en greinin kemur mér fyrir
sjónir sem einhver pirringur. Hann
er líka að gagnrýna hátt verð á vít-
amíntöflum. Sjálfsagt hefur hann
skoðað hvaða framboð er í verslun-
um af heilsubótar- og náttúruvörum.
Af hverju hann tók íslensku vörurn-
ar sérstaklega fyrir, veit ég ekki. Það
eru hundruð annarra vörutegunda í
boði, að vísu allt innflutt nema þetta
tvennt,“ segir Sigmundur.
Ekki lyf heldur náttúruvara
Reynir Tómas sagði m.a. í grein
sinni að umrædd efni hefðu ekki hlot-
ið þá prófun í mönnum sem réttlæti
markaðssetningu þeirra. Byggt væri
á tilgátum úr tilraunum, sem gætu í
besta falli gefið vísbendingu um
hvernig haga ætti framhaldsrann-
sóknum. „Samt er látið að því liggja
að efnin geti haft jákvæð áhrif með
því að vitna til kenninga um orsaka-
tengsl sjúkdóma,“ sagði Reynir
Tómas ennfremur í greininni.
Aðspurður um viðbrögð við þessu
segir Sigmundur að hann hafi farið
af stað með könnun á því hvort
reynsla og þekking liðinna kynslóða
af lækningajurtum eigi við rök að
styðjast eða megi prófa með vísinda-
legum aðferðum. Fyrirtækið Sa-
gaMedica sé að reyna að styðja við
þróun á iðnaði úr íslenskum lækn-
ingajurtum, í samkeppni við innflutt-
ar vörur.
„Þegar við höfðum sannfærst um
að þessi reynsla virtist vel grunduð
þá fórum við að huga að því að koma
samskonar vörum á markað og menn
neyttu hér á árum áður. Ekki er um
lyf að ræða heldur heilsubótarefni
eða náttúruvöru. Auðvitað höfum við
lært ýmislegt í leiðinni, meðal annars
skilið betur af hverju grænmeti og
ávextir eru taldir svona hollir,“ segir
Sigmundur og bendir á að efnið hafi
ekki farið í gegnum klínískar próf-
anir þar sem ekki sé um lyf að ræða.
Það sé skilyrði til að geta fullyrt um
áhrif á tiltekna sjúkdóma. Sigmund-
ur segir að sitt fyrirtæki komi ekki
fram með neinar slíkar fullyrðingar.
„Hvers er að dæma um þarfa
eða óþarfa annarra?“
Jón Bragi Bjarnason segir við
Morgunblaðið að þegar þúsundir
manna hér á landi, og víða um heim,
hafi á einu ári gerst reglubundnir
notendur Penzím-húðáburðar þyki
sér óviðeigandi að skrifa um vöruna
undir fyrirsögn um óþarfa. Þar að
auki megi spyrja, hvers það sé að
dæma um þarfa eða óþarfa annarra.
„Fjöldi bréfa, tölvupósts og sím-
hringinga sem okkur hefur borist frá
þeim sem nota Penzím reglulega gef-
ur skýr skilaboð um ágæta reynslu
þessa fólks af húðáburðinum. Við
viljum auðvitað miðla þeim upplýs-
ingum eftir því sem auðið er, og neyt-
endur eiga að mínu viti beinlínis rétt
á því að fá upplýsingar um nýjar
vörur og ný tækifæri á borð við þau
sem Penzím býður upp á. Það er hins
vegar jafn sjálfsagt að fara í einu og
öllu að lögum þegar um auglýsingar
og markaðssetningu vöru af þessu
tagi er að ræða. Það er ófrávíkjanleg
regla hjá Ensímtækni,“ segir Jón
Bragi.
Prófessorar við Háskóla Ís-
lands deila um náttúruvörur
Jón Bragi Bjarna-
son, prófessor í líf-
efnafræði.
Reynir Tómas
Geirsson, prófess-
or í læknisfræði.
Sigmundur Guð-
bjarnason, prófessor
í efnafræði.
FORDÓMAR gagnvart geðsjúkum
og erfið staða einstaklingsins sem oft
fylgir geðsjúkdómum var efni erindis
sem Hannes Pétursson, sviðsstjóri
geðdeildar Landspítala, hélt á mál-
fundi Stúdentaráðs og jafnréttis-
nefndar Háskóla Íslands í gær. Hann
segir að fordómarnir leiða stundum til
mismununar og jafnvel til þess að fólk
njóti ekki fullra mannréttinda.
„Fordómar hamla mjög endurhæf-
ingu og félagslegri aðlögun þeirra
sem koma úr meðferð. Þetta hefur
líka mjög neikvæð áhrif á félagsleg
samskipti sjúkra og oft á tíðum á fjöl-
skyldutengsl. Þetta gerir atvinnsókn
geðsjúkra mjög erfiða og verulegur
skortur er á viðeigandi húsnæðisúr-
ræðum. Fordómar gera þátttöku geð-
sjúkra í samfélaginu erfiða.“
Hannes segir að fordómar geti leitt
til þess að geðsjúkir leiti seinna eða
síður meðferðar við sjúkdómum sín-
um. Hann segir að ýmsar rannsóknir
hafi verið gerðar um afstöðu fólks til
geðsjúkdóma. „Í flestum samfélögum
er oft sérstök afstaða til geðsjúkdóma
og eðli þeirra, þrátt fyrir að mikið hafi
verið lagt í almenna uppfræðslu um
eðli og orsakir geðsjúkdóma.“ Hann-
es nefndi sem dæmi þátt fjölmiðla og
kvikmynda í þessu sambandi og
hvernig geðsjúkdómar eru þar settir
fram. „En það er ekki allt neikvætt,“
segir Hannes. „Undanfarin ár hafa
stofnanir á borð við Alþjóða heilbrigð-
isstofnunina og stofnanir innan Evr-
ópusambandsins ákveðið að setja um-
ræðu um geðsjúkdóma í forgang og
eflingu geðheilsu með geðrækt sem
víðast í Evrópu.“
Hannes sagði í erindi sínu að for-
dómar væru mjög flókið fyrirbæri.
„Aðgerðir, sem grípa þarf til, þarf að
sníða að hverjum stað fyrir sig. Á síð-
ustu misserum hefur verið stóraukin
almannafræðsla og mikil fræðsla í
grunnskólum. Okkur þætti mjög eðli-
legt að kennsla um geðheilsu og geð-
rækt yrði komið inn í námskrá grunn-
skólanna. Við leggjum áherslu á að
það gæti verið mjög þýðingarmikið að
sjúklingar kæmu að því hvernig þeir
vilji sjá þjónustu við sig í heilbrigðis-
og félagslega kerfinu.“ Þórunn Stef-
ánsdóttir, höfundur bókarinnar Kon-
an í köflótta stólnum, var einnig með
erindi á málfundinum og las úr bók
sinni. Héðinn Unnsteinsson, verkefn-
isstjóri Geðræktar, kynnti verkefnið
og árangur þess auk þess sem lesið
var úr bókinni Björg eftir Sigríði
Dúnu Kristmundsdóttur.
Málfundur um fordóma gagnvart geðsjúkdómum
Fordómar gera þátttöku geð-
sjúkra í samfélaginu erfiða
ÝMSIR möguleikar gætu verið fyrir
hendi við fullnýtingu mjólkurafurða,
til dæmis úr mysu, að mati Guðna
Ágústssonar landbúnaðarráðherra.
Hann er nýkominn úr ferð til Ír-
lands, ásamt fulltrúum landbúnaðar-
ráðuneytisins, mjólkuriðnaðarins og
Bændasamtakanna, sem kynntu sér
fullnýtingu mjólkurafurða hjá írsku
stórfyrirtæki. Guðni segir þessa
möguleika verða skoðaða nánar í
samstarfi við írska fyrirtækið.
Nýta afurðir sem
heilbrigðisvöru
,,Við vorum þarna í boði glæsilegs
fyrirtækis, Glambia, sem er gríðar-
lega markaðssækið mjólkurbú í Ír-
landi. Það hefur náð mjög langt í að
þróa sínar mjólkurafurðir og eru
þeir komnir á það stig að fullnýta
mysuna og öll próteinin sem heil-
brigðisvörur. Írarnir tóku okkur af-
ar vel og sýndu okkur fyrirtækið.
Þeir vilja gjarnan hjálpa frændum
sínum og vera okkur innan handar
við að þróa okkur í þessa sömu átt
og þeir eru að gera,“ segir Guðni.
Hann sagði að sem dæmi um þá
möguleika sem fyrir hendi væru
mætti nefna að hér á landi færi gíf-
urlegt magn af mysu í hafið en Ís-
lendingar ættu að skoða hvort ekki
væru möguleikar á að fullnýta hana.
,,Við ætlum að reyna að fylgja
þessari ferð eftir í samstarfi við Ír-
ana. Ég á von á að þeir muni koma
til Íslands til þess að kanna betur
hvort samstarfsgrundvöllur sé fyrir
hendi á þessu sviði við fullvinnslu á
afurðum úr mjólkurvörum,“ segir
Guðni.
Landbúnaðarráðherra
heimsótti Glambia-
mjólkurvinnslufyr-
irtækið á Írlandi
Kanna
möguleika
á fullvinnslu
úr mjólk-
urvörum