Vísir - 21.04.1980, Blaðsíða 8

VISIR Mánudagur 21. april 1980
8
utgefandi: Reykjaprent h/f
Framkvæmdastjóri: Davift Guömundsson
Ritstjórar: Olafur Ragnarsson
Ellert B. Schram
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Elias Snæland Jónsson. Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson
Fréttastjóri erlendra frétta: Guðmundur G. Pétursson. Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Blaöamenn: Axel Ammendrup, Friða Astvaldsdóttir, Gisli Sigurgeirsson, Hannes
Sigurðsson, Halldór Reynisson, lllugi Jökulsson, Jónlna Michaelsdóttir, Auglýsingar og skrifstofur:
Páll Magnússon, Sæmundur Guðvinsson. Siöumúla 8. Simar 86611 og 82260.
Afgreiösla: Stakkholti 2-4, simi 86611.
Iþróttir: Gylfi Kristjánsson og Kjartan L. Pálsson. Ritstjórn: Síöumúla 14, simi 86611 7 linur.'
Ljósmyndir: Bragi Guðmundsson, Gunnar V. Andrésson, Jens Alexandersson.
utlit og hönnun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson, Magnús Olafsson.
Askrift er kr. 4.800 á mánuöi
innan-
Verö i lausasölu
240 kr. eintakið.
Prentun Blaöaprent h/f.
ÞJOÐTRUIN UM ALÞYÐUBANDALAGIÐ
1 laugardagsblaöi VTsis var rakin staöan f samningamálum um kaup og kjör. Þar
kemur fram aö sú biöstaöa, sem nú er hefur varaö i marga mánuöi. Verkalýösfélög
hafa haldiö aösér höndum. Hvers vegna? Um þaö er fjallaö f þessari forystugrein.
Síðustu daga hefur mátt heyra
i fréttum yfirlýsingar einstakra
verkalýðsf élaga um undrun
þeirra og óþolinmæði yf ir því, að
ekkert gerist í samningamálum.
Sá órói kemur ekki á óvart, og
hitt vekur frekar spurningar,
hvers vegna brýningarnar séu
ekki stóryrtari og víðtækari en
raun ber vitni. Langlundargeð
hinna almennu verkalýðsfélaga
og raunar opinberra starfs-
manna sömuleiðis hefur verið
með ólíkindum miðað við það
offors, sem oftast áður hefur
þekkst í þeim herbúðum
Auðvitað liggur skýringin i
augum uppi. Verkalýðshreyfing-
unni er að langmestu leyti póli-
tískt f jarstýrt og þar sem ríkis-
stjórnin er i augnablikinu
þóknanleg hinni pólitísku yfir-
stjórn vegna stjórnarþátttöku
Alþýðubandalagsins, er farið
með löndum. Kjarabaráttan á
íslandi fer nefnilega ekki eftir
hagsmunum launafólksins, held-
ur geðþótta verkalýðsrekend-
anna. Þetta vita allir.
Það er einmitt af þessum sök-
um, sem sú þjóðtrú hef ur skapast
hér á landi, að nauðsynlegt sé að
mynda stjórn með Alþýðubanda-
laginu til að skapa frið á vinnu-
markaðinum og halda kröfupóli-
tík í skefjum. Með þessum
hugsunarhætti er auðvitað verið
að sætta sig við pólitíska mis-
notkun á verkalýðshreyfingunni
og skapa Alþýðubandalaginu úr-
slitastöðu i islenskum stjórnmál-
um. Þetta hefur orðið enn meira
freistandi eftir að til valda hafa
komist IítilsgiIdir valdastreitu-
menn i Alþýðubandalaginu sem
eru ginnkeyptir og áf jáðir í ráð-
herrastóla og borgaralega upp-
hefð.
Því er ekki að neita, að til þess
er vinnandi að taka upp samstarf
við Alþýðubandalagið um land-
stjórn til skamms tíma, ef það
ber þann árangur að kröfugerð
á launamálum er haldið innan
skynsamlegra marka á sama
tíma og gerðar eru aðrar nauð-
synlegar ráðstafanir í baráttunni
gegn verðbólgunni. óhóflegar
launahækkanir hafa auðvitað
umtalsverð áhrif á verðbólgu-
þróun, sér í lagi meðan sjálf virku
vísitölukerfi er haldið óbreyttu.
En launin ráða ekki öllu um verð-
bólgu. Þar kemur fleira til, og
má þar einkum nefna ríkisfjár-
mál, peningamagn í umferð,
verðlagsmál, vaxtastefnu, skatta
og almenna þenslu í þjóðfélag-
inu.
Það alvarlega hefur gerst, að
ríkisstjórnin hefur ekki uppi
neina tilburði til samræmdra að-
gerða í efnahagsmálum. Ríkis-
fjármálin eru látin vaða á súð-
um, erlendar lántökur verða
meiri en áður hefur þekkst og
skattar eru stórauknir. Allt er
þetta verðbólguhvetjandi, og að-
eins það eitt að auka skatt-
heimtu, leiðirtil þess, að almenn-
ingur sér hag í áframhaldandi
verðbólgu, meðan skattarnir eru
greiddir eftir ð í 60-70% verð-
minni krónum. Öðru visi er raun-
ar ekki hægt að greiða þá.
Einu aðhaldsaðgerðirnar bein-
ast að launamálum. Kaupmáttur
hefur rýrnað um 15-20% frá 1977
að sögn Kristján Thorlacíus
form. BSRB, Sighvatur Björg- ,
vinsson fyrrverandi fjármála-
ráðherra fullyrðir að nýjustu
skattahækkanir og f járlög ein út
af fyrir sig rýri kaupmátt um
8%.
Hér verður ekki hvatt til meiri
hörku í samningamálum verka-
lýðsfélaga eða óábyrgrar kröfu-
gerðar. Hinsvegar vekur það
furðu, að þeir sem eiga að ala
önn fyrir almennri afkomu
launafólks skuli ekki skera upp
herör gegn skattpíningu og botn-
lausri óstjórn í rikisfjármálum.
Það er alger forsenda fyrir þvi
að launum sé haldið niðri, að
aðrir þættir efnahagsmála séu
einnig teknir tökum.
Þær forsendur eru ekki til stað-
ar. Völd Alþýðubandalagsins í
verkalýðshreyfingunni hafa bor-
ið þann eina ávöxt, að kaupmátt-
ur rýrnar en verðbólgan dafnar.
Þetta er athyglisverður lærdóm-
ur fyrir launafólk, svo ekki sé
talað um þá stjórnmálamenn
annarra flokka, sem hafa tekið
mark á þjóðtrúnni um Alþýðu-
bandalagið. Skyldu þeir láta sér
þetta að kenningu verða?
Hækkun söluskatts
hörmuleg mistök
Nú er loksins eitthvaö fariö aö
gerast 1 þinginu sem veldur
spennu og hávaöa. Eins og spáö
var fyrr i þessum greinum rann
fjárlagafrumvarpiö i gegn
átakalitiö. Stjórnin stóö vel
saman og stjórnarandstaöan
var þar máttlaus. En nú þegar
skattamálin eru á feröinni
viröast erfiöleikarnir aukast.
Skattamál eru lika þess eölis aö
þau snerta pyngju hvers manns
og þvi auöveldara aö gera þau
aö stórmáli og átakamáli gagn-
vart kjósendum.
1 einni af minum mánudags-
greinum ræddi ég um þá þætti
sem stjórninni stafaöi mest
hætta af varöandi almennings-
álit og einnig hvaö samstarf
snertir. Þessir þættir voru
skattamál og kaupmáttur.
Skattar
Ég vil strax taka fram að ég
held að skattheimta á islandi sé
ekki tiltakanlega mikil. Skattar
hér eru ekki háir. Hitt er aftur
vitaö mál aö skattar innheimt-
ast misjafnlega og þar er um
gifurlegt misræmi aö ræöa milli
þegnanna. Aukin skattheimta I
formi söluskatts mun enn
breikka biliö.
Skattamál og kaupmáttur
veröa ekki skilin aö. Þvi veröur
aö telja þaö nú er samningar
standa fyrir dyrum, aö sú leiö
sem rikisstjórnin valdi til þess
aö jafna orkuverö hafi veriö
röng, þaö er aö segja aö hækka
söluskattinn og rétt að taka
undir gagnrýni andstööunnar I
þvi efni. Stjórnin getur ekki fri-
aö sig meö þvi aö nauösyn hafi
boriö til aö létta hinni miklu
byröi af oliukyntu svæöunum
sem þau bera umfram hita-
veitusvæöin. Þaö var alls eng-
inn ágreiningur um þaö heldur
hitt hvernig afla ætti fjár til
þess. Leiðin sem rikisstjórnin
valdi er tvimælalaust verö-
bólguhvetjandi auk þess sem
hún kemur verr niöur á barn-
mörgum fjölskyldum. Hún
veldur töfum eöa kannski eyöi-
leggingu á þeim aöferöum sem
stjórnin ætlar aö beita gegn
veröbólgunni þ.e. niöurtaln-
ingunni. Söluskatturinn verkar
sem talning upp en ekki niöur.
Stjórnin mátti þvl undir engum
kringumstæöum i stööu sinni nú
beita þessari aöferð. Lif hennar
byggist á þvi aö hún geti haldiö i
viö veröbólguna og jafnvel þok-
að henni eitthvaö niöur á viö.
Þaö var þvi nauðsynlegt aö
mæta niöurgreiöslum á oliunni
meö niöurskuröi I rikisgeiran-
um. Ríkisstjórnin má ekki falla
I þá freistni aö eins veröi meö
söluskattinn og bensínveröiö aö
hægt sé aö hækka óendanlega I
skjóli oliuverös á heimsmark-
aöi. Þá heldur veröbólgu-
dansinn áfram og veröbóta-
þátturinn vex og vex en rótin
fúnar og visnar aö lokum og
stöngullinn deyr og hin fallegu
blóm sem gróöursett voru I
skjóli veröbólgunnar falla.
Kaupmáttur
Þaö er staöreynd aö
kaupmáttur timakaups hefur
verulega minnkaö frá þvl I
samningunum 1977. Boöaöar
aögerðir rlkisstjórnarinnar
stefndu aö þvl aö viöhalda
kaupmættinum eða jafnvel
auka hann. Nú hefur hins vegar
fariö á verri veg eins og aö
framan er greint. Samningar
standa fyrir dyrum. Forysta
launþegasamtakanna er velvilj-
uö stjórninni á fyrstu vikum
hennar og er þaö kannski enn.
neöanmóls
Kári Arnórsson skóla-
stjóri skrifar og segir að
sú leið sem ríkisstjórnin
valdi til að jafna orku-
verð hafi verið röng.
Hækkun söluskatts sé
verðbólguhvetjandi og
komi verr niður á barn-
mörgum f jölskyldum.
Þaö var þvi hugsanlegt aö ná
samningum án mikilla átaka ef
ekki hefði áöur verið gengiö á
hlut launþega. Nú er allt verra
viö aö eiga og hætt viö aö kjara-
málin renni ekki eins slétt og
fellt I gegn eins og rlkisstjórnin
haföi sýnilega ætlaö. Málinu
veröur heldur ekki ýtt á undan
sér til langframa. Þaö veröur
ekki séö hvernig rlkisstjórnin
kemst hjá þvl aö semja um
grunnkaupshækkanir til að vega
upp á móti þeirri rýrnun sem
söluskattshækkunin veldur.
Þannig fer hjólið einn hring enn
og viönámsaðgerðirnar þetta
áriö renna út i sandinn.
Bensín 1 4Z5 tvi-1
Wa ™U'igJjioru|